Στην Τουρκία η Μέρκελ μετά το «χαστούκι» στον Ερντογάν από τη γερμανική βουλή

Η Άνγκελα Μέρκελ και ο Ερντογάν έχουν αναλάβει ρόλο τις τελευταίες εβδομάδες σε διεθνείς πρωτοβουλίες με στόχο την επίλυση της σύγκρουσης στη Λιβύη, όπου επικρατεί χαοτική κατάσταση από το 2011.

Η Μέρκελ και ο Ερντογάν αναμένεται να συζητήσουν για τις συρράξεις στη Λιβύη και τη Συρία, την κρίση στο Ιράκ και για τις εντάσεις με το Ιράν.

Οι δύο ηγέτες αναμένεται να παραχωρήσουν συνέντευξη Τύπου μετά τη συνάντηση.

Η σχέση των δύο ηγετών έχει δοκιμαστεί αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια, εν μέρει εξαιτίας των συλλήψεων δεκάδων Γερμανών υπηκόων τουρκικής καταγωγής ή προσώπων με διπλή υπηκοότητα στο πλαίσιο των εκκαθαρίσεων μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016, αλλά και εξαιτίας των επικρίσεων για τον αυταρχισμό που επιδεικνύει ο ισχυρός άνδρας της τουρκικής πολιτικής.

«Η Τουρκία συνεχίζει να βρίσκεται στο μέσον μιας κρίσης όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και η λήψη μέτρων για να τερματιστεί η εκστρατεία καταστολής πρέπει να είναι στην καρδιά των συζητήσεων ανάμεσα στην Άνγκελα Μέρκελ και τον τούρκο πρόεδρο», έκρινε ο Άντριου Γκάρντνερ, ειδικός της Διεθνούς Αμνηστίας για την Τουρκία, σε δηλώσεις του στο Γερμανικό Πρακτορείο ενόψει της συνάντησης.

Ο Ερντογάν έχει εξάλλου απειλήσει να «ανοίξει τις πόρτες» προς την Ευρώπη στους εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία που έχει υποδεχθεί η χώρα του, επικρίνοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση διότι όπως διατείνεται δεν προσφέρει στην Τουρκία την υπεσχημένη οικονομική βοήθεια.

Η Μέρκελ και ο Ερντογάν είναι προγραμματισμένο να εγκαινιάσουν τον χώρο ενός τουρκογερμανικού Πανεπιστημίου στην Κωνσταντινούπολη.

Σχεδιάζει επίσης να συναντηθεί με αντιπροσώπους βιομηχανιών κατόπιν πρόσκλησης του Γερμανοτουρκικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, καθώς και με εκπροσώπους μη κυβερνητικών οργανώσεων και της τουρκικής κοινωνίας.

Μεταξύ άλλων, η Γερμανίδα καγκελάριος θα δει τον γνωστό Τούρκο δικηγόρο Βεϊσέλ Οκ, ο οποίος εκπροσωπεί αρκετούς υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και τον δημοσιογράφο Ντενίζ Γιουτζέλ, η φυλάκιση του οποίου το 2017 πυροδότησε μείζονα διπλωματική κρίση στις σχέσεις Βερολίνου-Άγκυρας.

Γερμανικό «χαστούκι» στον Ερντογάν: Παράνομο το μνημόνιο Τουρκίας - Λιβύης

Σε αυτές περιγράφεται με μεγάλη λεπτομέρεια η προβληματική υπό το πρίσμα και των διεκδικήσεων της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην κυπριακή ΑΟΖ, και από την άλλη των νομικών θέσεων της ελληνικής πλευράς. Γίνεται συστηματική καταγραφή και παρουσίαση όλων των επιστολών που οι δύο χώρες απέστειλαν στα ΗΕ μετά την υπογραφή του μνημονίου κατανόησης στις 27 Νοεμβρίου του 2019 ανάμεσα στον Tούρκο πρόεδρο και τον πρωθυπουργό Σαράτζ, η οποία έγινε «χωρίς τη σύμφωνη γνώμη με άλλες μεσογειακές χώρες» και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το μνημόνιο παραβιάζει το εθιμικό Δίκαιο Θαλάσσης και κατά συνέπεια είναι παράνομο και λειτουργεί σε βάρος τρίτων.

Παραβίαση του εθιμικού δικαίου

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τα βασικά σημεία, στα οποία καταλήγει η επιστημονική υπηρεσία της γερμανικής βουλής, λόγω της απόρριψης του μνημονίου από το λιβυκό κοινοβούλιο στις 4 Ιανουαρίου του 2020, εγείρονται αμφιβολίες για το κατά πόσο το μνημόνιο μπορεί να τεθεί σε ισχύ σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Από την άλλη πλευρά Ελλάδα και Τουρκία υπό το πρίσμα της διένεξης στο Αιγαίο, υποστηρίζουν διαφορετικές νομικές θέσεις σε ό,τι αφορά την αναγνώριση, την διεκδίκηση δικαιωμάτων και την οριοθέτηση των θαλασσίων περιοχών, ειδικότερα της ΑΟΖ.

Στο άρθρο 121 παράγραφος 2 της Σύμβασης των ΗΕ για το Δίκαιο Θαλάσσης εμφαίνεται σαφώς ότι οι νήσοι ανεξάρτητα του μεγέθους τους διαθέτουν υφαλοκρηπίδα. Συνεπώς οι θαλάσσιες περιοχές των νήσων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την οριοθέτηση των ΑΟΖ. Εκτός αυτού η Τουρκία δεν μπορεί να προβάλλει ως νομικά δεσμευτικό τον ισχυρισμό, ότι οι προβλέψεις της Σύμβασης για το Δίκαιο Θαλάσσης, σύμφωνα με το οποίο ακόμη και οι νήσοι διαθέτουν ΑΟΖ, δεν τη δεσμεύουν, αφού η χώρα δεν έχει επικυρώσει τη σύμβαση, επειδή (ακόμη και τρίτα κράτη που δεν έχουν προσχωρήσει και επικυρώσει τη σύμβαση) δεσμεύονται μέσω του εθιμικού δικαίου.

Μάλιστα σε ένα άλλο σημείο των συμπερασμάτων επισημαίνεται σαφώς ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο παραβιάζει το αναγνωρισμένο εθιμικό δίκαιο των ελληνικών νησιών με το να «αρνείται» την ελληνική ΑΟΖ νοτιοανατολικά της Κρήτης και δημιουργεί (αντιποιείται) μια δική της ενιαία ΑΟΖ μέχρι τις ακτές της Κρήτης και της Ρόδου.

Τέλος, στα συμπεράσματα αναφέρεται ότι η θαλάσσια οριοθέτηση των ΑΟΖ των νήσων είναι σε ορισμένες περιπτώσεις πολύπλοκη. Φαίνεται όμως η οριοθέτηση της ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο, έτσι όπως προβλέπεται από το διμερές μημόνιο, δεν εναρμονίζεται με τις αρχές της ακριβοδίκαιης οριοθέτησης (equitable delimitation, υπό την έννοια του άρθρου 74 της Σύμβασης του Δικαίου Θαλάσσης.

H νομική προσέγγιση του μνημονίου κατανόησης ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη σχετικά με τη δικαιοδοσία των θαλασσίων ζωνών στην ανατολική Μεσόγειο από την Επιστημονική Υπηρεσία της γερμανικής ομοσπονδιακής βουλής είναι εξαντλητική και καταγράφεται σε 18 σελίδες.