Φινλανδία: Το ΝΑΤΟ και η «διπλωματία της σάουνας» - Από τον Όλι Ρεν στον πρίγκηπα Φίλιππο

Στη Φινλανδία, η σάουνα είναι θεσμός. Βρίσκεται στον Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, ενώ έχει διαδραματίσει επίσης ρόλο στην πολιτική της χώρας, εμπνέοντας μια ζεστή ατμόσφαιρα για τους αξιωματούχους που γεφυρώνουν τις διαφορές τους καθώς διαπραγματεύονται με τους λάτρεις της σάουνας. Κάποτε πριν η χώρα γίνει το 31ο μέλος του ΝΑΤΟ, κυκλοφορούσε ένα αστείο που έλεγε ότι η χώρα βρίσκεται «μια σάουνα μακριά» από την ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Φυσικά, χρειάστηκε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία για να πείσει την κυβέρνηση της Φινλανδίας να αλλάξει την οπτική της για την ένταξη στη συμμαχία, κάτι που η απερχόμενη πρωθυπουργός Σάνα Μάριν είπε ότι ήταν «πολύ απίθανο» πριν ξεκινήσει ο πόλεμος. Το υπουργικό συμβούλιο της Μάριν αρνήθηκε να σχολιάσει εάν η απόφαση για την ένταξη στο ΝΑΤΟ ελήφθη στη σάουνα. Όμως, στο αρχηγείο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, μόλις εγκατέστησαν… μια σάουνα! Σύμπτωση? Μπορεί.

«Η σάουνα είναι, κατά κάποιο τρόπο, ένας ιερός τόπος», δήλωσε η Ευρωπαία Επίτροπος της Φινλανδίας Jutta Urpilainen. Η σάουνα είναι «ένα μέρος που φέρνει τους ανθρώπους κοντά για να χαλαρώσουν και να συζητήσουν. Είναι επίσης το μέρος όπου οι άνθρωποι μοιράζονται τις βαθύτερες σκέψεις τους». Όλα τα κυβερνητικά κτίρια στη Φινλανδία, καθώς και όλες οι πρεσβείες, τα προξενεία και το γραφείο της μόνιμης αντιπροσωπείας της στην ΕΕ, πρέπει να διαθέτουν σάουνα στις εγκαταστάσεις τους. Οι φινλανδικές αμυντικές δυνάμεις κατασκευάζουν ακόμη και αναδυόμενες «σάουνες πεδίου», ανέφερε το υπουργείο Εξωτερικών.

«Είναι η ατμόσφαιρα», είπε ο Γιούργκι Κατάινεν, πρώην πρωθυπουργός της Φινλανδίας και πρώην Επίτροπος της χώρας στην ΕΕ. «Όταν οι άνθρωποι είναι εκεί μέσα, είναι ίσοι. Ποτέ δεν μαλώνει κανείς στη σάουνα, η ατμόσφαιρα είναι χαλαρή. Ποτέ δεν υψώνει τη φωνή του, ποτέ δεν προσβάλλει ποτέ δεν τσακώνεται. Είναι κατανοητό ότι οι άνθρωποι θα έβρισκαν έναν κοινό τόνο σε αυτό το είδος περιβάλλοντος».

Στη διάρκεια της θητείας του ως πρωθυπουργός από το 2011 έως το 2014, ο Kατάινεν βρισκόταν «πολύ συχνά στη σάουνα», μερικές φορές συνοδευόμενος από καλεσμένους στην επίσημη κατοικία του πρωθυπουργού δίπλα στη λίμνη στο Ελσίνκι. «Το μόνο πράγμα για το οποίο μετάνιωσα όσο ήμουν στις Βρυξέλλες είναι που δεν είχαμε τη δική μας σάουνα στο σπίτι μας», είπε.

Ο Kατάινεν σύχναζε στη σάουνα στο γραφείο του μόνιμου αντιπροσώπου. Είχε επίσης πρόσβαση σε μια άλλη, πιο αποκλειστική τοποθεσία: τη σάουνα στο υπόγειο του Berlaymont, την έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Ντρέπομαι να πω ότι δεν τη δοκίμασα ποτέ», είπε. Ο Όλι Ρεν, ο προκάτοχος του ως επίτροπος της Φινλανδίας, έκανε χρήση της σάουνας, ενώ το 2012 κατηγορήθηκε για σεξισμό, αφού προέκυψε ότι ενημέρωνε μόνο συγκεκριμένους άντρες δημοσιογράφους στη σάουνα.

Η σάουνα Berlaymont μπορεί να μην έχει αποδειχτεί πολύ δημοφιλής από τότε που ο Ρεν αποχώρησε από την Επιτροπή, αλλά, σύμφωνα με μια μελέτη για τους Φινλανδούς στη «φούσκα» των Βρυξελλών, η σάουνα της μόνιμης αντιπροσωπείας είναι η πιο δημοφιλής τοποθεσία στην πόλη.. Άλλες γνωστές σάουνες είναι εκείνη στην εκκλησία Seamen's και μια στο εστιατόριο Atrio, το οποίο σερβίρει έναν συνδυασμό φινλανδικής και ιταλικής κουζίνας.

Ημέρες δόξας

Ίσως ο μεγαλύτερος θαυμαστής της διπλωματίας της σάουνας στην πρόσφατη ιστορία ήταν ο μακροβιότερος πρόεδρος της Φινλανδίας, Ουρχο Κεκονεν. «Ήταν μέρος της [πολιτικής] στρατηγικής του», δήλωσε η Minna Ålander, ερευνήτρια στο Φινλανδικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων. «Ένας τρόπος για να χειριστεί την πολύ λεπτή σχέση με τη Σοβιετική Ένωση».Το 1957, ο Νικολάι Μπουλγκάνιν, πρωθυπουργός της ΕΣΣΔ, και ο Νικίτα Χρουστσόφ, πρώτος γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματός της, επισκέφτηκαν τον Κεκόνεν στο Ελσίνκι και προσκλήθηκαν να επισκεφθούν τη σάουνα στην προεδρική κατοικία.

Ο Μπουλγκάνιν αρνήθηκε, αλλά ο Χρουστσόφ και ο Κέκονεν κατέληξαν να ιδρώνουν τη νύχτα ,προς μεγάλη απογοήτευση του πολιτικού γραφείου. Δεν ήταν μόνο πολιτικοί που επισκέφθηκαν τον Kεκόνεν... για να ιδρώσουν. Ο πρίγκιπας Φίλιππος της Βρετανίας ήταν τακτικός επισκέπτης και το 1969, ζητήθηκε από μια φινλανδική εταιρεία να κατασκευάσει μια σάουνα με ξύλα στους χώρους του Κάστρου Balmoral, της κατοικίας της βρετανικής βασιλικής οικογένειας στη Σκωτία.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ωστόσο, η σάουνα έχει φαινομενικά ξεθωριάσει στο πολιτικό παρασκήνιο. Ο Mikko Saikku, καθηγητής στο τμήμα πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, λέει ότι πολλοί άνθρωποι συνδέουν τη διπλωματία της σάουνας με «την ανδροκρατούμενη πολιτική των δεκαετιών του '60, του '70 και του '80».

«Μια άλλη διάσταση είναι το γυμνό», είπε. «Για τους Φινλανδούς, δεν είναι μεγάλη υπόθεση, αλληλεπιδρούμε γυμνοί και δεν νιώθουμε άβολα γι' αυτό. Αλλά είναι κάτι που είναι συχνά, ξέρετε, πολύ περίεργο για κάποιον Βρετανό ή για τους Αμερικανούς. Είναι πολύ διαφορετικό στην αγγλοσαξονική κουλτούρα».

Ο πρώην πρόεδρος Κέκονεν δημοσίευε επίσημες φωτογραφίες στις οποίες φορούσε απλώς μια πετσέτα τυλιγμένη στη μέση του. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει πια. Ενώ οι ημέρες δόξας για τη σάουνα στην πολιτική μπορεί να ανήκουν στο παρελθόν, διαδραματίζουν ακόμη ρόλο.

Η Aura Salla, επικεφαλής των υποθέσεων της ΕΕ για τη Meta, ζει στις Βρυξέλλες εδώ και οκτώ χρόνια, έχοντας εργαστεί στο παρελθόν στην Επιτροπή. Είπε ότι το φύλο έπαιξε ρόλο στην εξασθένιση της δημοτικότητας των πολιτικών στη σάουνα, καθώς ο αριθμός των γυναικών σε ανώτερους ρόλους έχει αυξηθεί. «Τώρα, οι συμφωνίες γίνονται γύρω από το τραπέζι», είπε, «και μετά όλοι πηγαίνουν στη σάουνα για να χαλαρώσουν».