Απολιθώματα ηλικίας 2,6 εκατ. ετών αποκαλύπτουν: Δύο πρόγονοι του ανθρώπου συνυπήρχαν την ίδια εποχή

Αρχαία, απολιθωμένα δόντια, που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια ενός αρχαιολογικού έργου στη βορειοανατολική Αιθιοπία, υποδεικνύουν ότι δύο διαφορετικά είδη «ανθρωποειδών», ή προγόνων του ανθρώπου, ζούσαν στον ίδιο τόπο πριν από 2,6 έως 2,8 εκατομμύρια χρόνια — και ένα από αυτά μπορεί να είναι ένα -μέχρι τώρα- άγνωστο είδος.

Η ανακάλυψη προσφέρει μια νέα ματιά στο περίπλοκο πλέγμα της ανθρώπινης εξέλιξης. Δέκα από τα δόντια, που βρέθηκαν μεταξύ του 2018 και του 2020, ανήκουν στο γένος Australopithecus, έναν αρχαίο συγγενή του ανθρώπου. Ενώ τρία δόντια, που βρέθηκαν το 2015, ανήκουν στο γένος Homo, το οποίο περιλαμβάνει και τους σύγχρονους ανθρώπους (Homo sapiens). Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη στο περιοδικό Nature.

Μια τέτοια χρονική αλληλουχία δύο ανθρωποειδών είναι σπάνια, γεγονός που είχε οδηγήσει τους επιστήμονες να πιστεύουν ότι ο Homo εμφανίστηκε μετά τον Australopithecus, και όχι ότι υπήρχαν ταυτόχρονα. Το είδος Australopithecus περπατούσε όρθια όπως οι σύγχρονοι άνθρωποι, αλλά είχε σχετικά μικρότερο εγκέφαλο. Η εμφάνιση του είδους Homo, με μεγαλύτερους εγκεφάλους, θεωρείται ένα είδος εξελικτικής «αναβάθμισης» στην πορεία προς τη σύγχρονη ανθρωπότητα, όπως αναφέρει το CNN.

Ωστόσο, η συνύπαρξη των δύο ειδών αποδεικνύει ότι τα ανθρωποειδή εξελίχθηκαν και έζησαν ταυτόχρονα. «Αυτή η νέα έρευνα δείχνει ότι η εικόνα που πολλοί από εμάς έχουμε στο μυαλό μας για έναν πίθηκο, έναν Νεάντερταλ και έναν σύγχρονο άνθρωπο δεν είναι σωστή — η εξέλιξη δεν λειτουργεί έτσι», δήλωσε μέσω email η συν-συγγραφέας της μελέτης Kaye Reed, ερευνητική επιστήμονας και επίτιμη καθηγήτρια του Ινστιτούτου Ανθρώπινης Προέλευσης και επίτιμη καθηγήτρια της Σχολής Ανθρώπινης Εξέλιξης και Κοινωνικής Αλλαγής του Πανεπιστημίου της Αριζόνα. «Εδώ έχουμε δύο είδη ανθρωποειδών που συνυπάρχουν. Και η ανθρώπινη εξέλιξη δεν είναι γραμμική, είναι κάτι σαν ένα πυκνό δέντρο, υπάρχουν μορφές ζωής που εξαφανίζονται».

Από το 2002, η Reed είναι συνδιευθύντρια του ερευνητικού προγράμματος Ledi-Geraru, το οποίο επικεντρώνεται, εν μέρει, στην αναζήτηση αποδεικτικών στοιχείων για τα πρώιμα είδη Homo. Το 2015, η ομάδα ανακοίνωσε την ανακάλυψη του παλαιότερου γνωστού σαγονιού ενός Homo, ηλικίας 2,8 εκατομμυρίων ετών. Η ομάδα έχει επίσης αναζητήσει μεταγενέστερα στοιχεία για τον Australopithecus afarensis, ο οποίος εμφανίστηκε για πρώτη φορά πριν από 3,9 εκατομμύρια χρόνια, και τελευταία πριν από 2,95 εκατομμύρια χρόνια — γεγονός που υποδηλώνει ότι εξαφανίστηκαν πριν από την πρώτη εμφάνιση του Homo.

Ο Australopithecus afarensis αντιπροσωπεύεται καλύτερα από τα περίφημα απολιθωμένα λείψανα της Λούσι, που ανακαλύφθηκαν το 1974 στην Αιθιοπία. Η Λούσι ήταν πιο κοντή από τον μέσο άνθρωπο, με ύψος περίπου 1 μέτρο, είχε πρόσωπο που έμοιαζε με αυτό ενός πιθήκου και εγκέφαλο περίπου το ένα τρίτο του μεγέθους του ανθρώπινου εγκεφάλου. Το απολίθωμά της παρουσίαζε ένα μείγμα ανθρώπινων και χαρακτηριστικών πιθήκων και παρείχε αποδείξεις ότι οι αρχαίοι συγγενείς του ανθρώπου περπατούσαν όρθιοι πριν από 3,2 εκατομμύρια χρόνια.

Όταν η ομάδα ανακάλυψε τα δόντια του Australopithecus κατά τη διάρκεια δύο ξεχωριστών ανασκαφών το 2018 και το 2020, τα συνέκρινε με είδη όπως το afarensis και μια άλλη ομάδα ανθρωποειδών γνωστή ως «garhi», αλλά δεν ταίριαζαν. Αντ' αυτού, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα δόντια ανήκουν σε ένα προηγουμένως άγνωστο είδος Australopithecus που περπατούσε στη Γη μετά τη Λούσι — και παράλληλα με ένα πρώιμο είδος Homo.

«Μόλις βρήκαμε τον Homo, σκέφτηκα ότι αυτό ήταν το μόνο που θα βρούμε, και τότε μια μέρα, κατά τη διάρκεια της έρευνας, βρήκαμε τα δόντια του Australopithecus», είπε η Reed. «Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτό δείχνει ξανά ότι η ανθρώπινη εξέλιξη δεν είναι γραμμική. Υπήρχαν είδη που εξαφανίστηκαν, κάποια ήταν πιο προσαρμοσμένα από άλλα, και άλλα διασταυρώθηκαν με εμάς — αυτό το γνωρίζουμε με βεβαιότητα για τους Νεάντερταλ. Επομένως, κάθε φορά που έχουμε ένα άλλο κομμάτι του παζλ για την προέλευσή μας, είναι σημαντικό», κατέληξε.

Ένα ενεργό περιβάλλον ρήξης

Τα δόντια βρέθηκαν στην περιοχή Afar της Αιθιοπίας, ένα σημαντικό μέρος για τους ερευνητές που αναζητούν απαντήσεις σχετικά με την ανθρώπινη εξέλιξη. Εκεί έχουν βρεθεί διάφορα απολιθώματα, καθώς και μερικά από τα πρώτα λίθινα εργαλεία, είπε η Reed.

Η περιοχή Afar είναι ένα ενεργό περιβάλλον ρήξης — οι τεκτονικές πλάκες κάτω από το έδαφος της απομακρύνονται ενεργά και «βγάζουν στην επιφάνεια» παλαιότερα στρώματα ιζημάτων που ρίχνουν «φως» σε σχεδόν 5 εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης, είπε η Reed.

«Η ήπειρος κυριολεκτικά ανοίγει εκεί, γεγονός που δημιουργεί πολλή ηφαιστειακή και τεκτονική δραστηριότητα», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Christopher Campisano, αναπληρωτής διευθυντής και αναπληρωτής καθηγητής στο Ινστιτούτο Ανθρώπινης Προέλευσης και αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Ανθρώπινης Εξέλιξης και Κοινωνικής Αλλαγής του Πανεπιστημίου της Αριζόνα. «Πριν από 2,5-3 εκατομμύρια χρόνια, αυτά τα ηφαίστεια έριξαν τέφρα που περιείχε κρυστάλλους που ονομάζονται άστριοι, οι οποίοι μας επιτρέπουν να χρονολογήσουμε τις εκρήξεις που συνέβαιναν στο τοπίο όταν αποτέθηκαν».

Τα δόντια του Australopithecus που τεκμηριώνονται στη νέα μελέτη χρονολογούνται πριν από 2,63 εκατομμύρια χρόνια, ενώ τα δόντια του Homo χρονολογούνται πριν από 2,59 εκατομμύρια έως 2,78 εκατομμύρια χρόνια. Ωστόσο, η ομάδα είναι επιφυλακτική όσον αφορά την ταυτοποίηση ενός είδους για οποιοδήποτε από τα δόντια, έως ότου διαθέτει περισσότερα δεδομένα και περισσότερα απολιθώματα.

Διαβάστε επίσης

• Ανακαλύφθηκαν πρωτεΐνες 10 φορές αρχαιότερες από το αρχαιότερο DNA σε απολιθώματα ρινόκερου
• Πρωτεΐνη σε ένα απολίθωμα δεινοσαύρου ηλικίας 70 εκατ ετών αψηφά τους κανόνες
• Μογγολία:Ανακαλύφθηκε «ξεχασμένος» πρόγονος του T-Rex - Ο άγνωστος δεινόσαυρος