Η αναβολή της συνάντησης Κυριάκου - Ταγίπ οδηγεί σε αλλαγή σκηνικού στα ελληνοτουρκικά

Σηκώθηκε πολλή σκόνη με την αναβολή της πολυδιαφημισμένης συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη. Αυτή καθεαυτή η αναβολή δεν παραπέμπει αυτονοήτως σε αρνητικό συμπέρασμα, είτε - από τουρκικής πλευράς – ήταν γνωστοί από πριν οι λόγοι του κωλύματος (προσχηματική δικαιολογία) είτε όχι.

Η αρνητική είδηση προκύπτει από το γεγονός ότι η Άγκυρα δεν κατέβαλε την παραμικρή προσπάθεια ανανέωσης του ραντεβού. Και επ’ αυτού ακούσθηκαν κάμποσα. Τσαντίστηκε, λέει, ο Τούρκος πρόεδρος για τα πάρε δώσε της Αθήνας με τη Chevron που του χαλάει τη σούπα στο κουμάντο της Μεσογείου, ως προς τους υδρογονάνθρακες πρωτίστως. Μα καλά, αυτό ήταν παγκοίνως γνωστό όταν προγραμματίσθηκε η συνομιλία ελληνοτουρκικής κορυφής.

Μια άλλη εκδοχή συνδέεται με την θεωρία ότι λόγω γεωπολιτικής καραμπόλας, ο Ταγίπ Ερντογάν αισθάνεται ιδιαιτέρως ενισχυμένος σε αυτό το πεδίο και επομένως εκφράζει ως «σουλτάνος» με άκομψο τροπο την υποτιμητική του προσέγγιση απέναντι στη χώρα μας.

Επειδή τα πράγματα μερικές φορές μπορεί να είναι πιο απλά, αν μιλάμε απλώς για τσαντίλα, το πρόβλημα κατά τη γνώμη μου δεν ήταν ούτε η Chevron, ούτε καν το ζήτημα της ώρας που θα πραγματοποιείτο η συνάντηση αλλά η προαναγγελία στα ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης του προνουναντσιαμέντο του Κυριάκου Μητσοτάκη, προς τον Τούρκο πρόεδρο, περί Casus Belli, καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου (δηλαδή Ευρώπης), θαλασσίων πάρκων και λοιπών συναφών. Λεονταρισμοί με άλλα λόγια περιορισμένης επικοινωνιακής εμβέλειας σε ένα σύνθετο και κρίσιμο πεδίο που φέρει τον τίτλο «Ελληνοτουρικές σχέσεις».

Πάμε παρακάτω.

Ως πρόσφατα είμαστε θεατές σε χοντρά επεισόδια έντασης ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα (με κορυφαίο την Κάσο – καλώδιο) που όμως απορροφούνταν σε επίπεδο διπλωματικών επαφών. Είναι λοιπόν η πρώτη φορά που η ένταση επηρεάζη ευθέως τις διεργασίες στο προαναφερθέν πεδίο. Μπαίνουμε επομένως σε σαφώς πιο περίπλοκη – ίσως και ανεξέλεγκτη φάση από τη στιγμή που χάθηκε το αφήγφημα της «ηρεμίας» μέσω του συντεταγμένου διαλόγου και βγήκαν στον αφρό όλα τα προβλήματα της περασμένης περιόδου, φέρνοντας σε πρώτο πλάνο, εν τέλει, τη φυσιολογική εξέλιξη των πραγμάτων.

Εξηγούμαι: Πιστεύω ότι βρισκόμαστε (απεύχομαι να έχω δίκιο) σε κενό στρατηγικής. Ας δούμε τι έχει συμβεί στον τομέα των ελληνοτουρκικών σχέσεων τον τελευταίο ενάμιση χρόνο:

Πρώτο (σημείο ασυνεννοησίας): Με την υπογραφή της διακήρυξης των Αθηνών, άνοιγε και ο δρόμος προς το διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ορθώς τότε διότι τα γεωπολιτικά δεδομένα ήταν απολύτως ευνοϊκά για τη χώρα (Μπάιντεν – Φον Ντερ Λάιεν αρκετά δευτερευόντως). Όμως οι μετέπειτα εξελίξεις (Τραμπ στη θέση του Μπάιντεν και των Δημοκρατικών) ενώ η πρόεδρος της Κομισιόν δίνει μάχη οπισθοφυλακής για την προσωπική της διάσωση, οδήγησαν, ορθώς επίσης τον πρωθυπουργό να δηλώσει από το βήμα της Βουλής τον Δεκέμβριο του ’24 ότι ο δρόμος της Χάγης είναι κλειστός. Κάτι σαν… back John the karabs. Αυτό λοιπόν, δεν άρεσε καθόλου στην τουρκική πλευρά, που είχε συνεναίσει στην προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο όταν ήμαστε στα χάι μας. Και τώρα δυσανασχετεί, γιατί υπαναχωρούμε ενώ είναι στα πάνω της εκείνη.

Δεύτερο, σημείο τριβής προφανώς. Το θέμα του καλωδίου που συνδέεται με το ευρύτερο power game στην Μεσόγειο.

Ποιος θα είναι λοιπόν ο επόμενος τόνος; Πριν ξετυλίξουμε τη σκέψη μας ας σταθούμε στα υπάρχοντα δεδομένα, αρχής γενομένης από τη στάση του Ντόναλντ Τραμπ στο γεωπολιτικό παιχνίδι. Τι μας έχει θέσει μέχρι στιγμής: Θα έλεγα «βγάλτε τα πέρα μόνοι σας» λέει προς κάθε κατεύθυνση. Με έναν μαγικό τρόπο είναι σαν να απαντά στο ΚΚΕ που δηλώνει οριζοντίως και καθέτως πως «δε χρειαζόμαστε διεθνή χωροφύλακα». Με το στυλ του, επομένως, ο Αμερικανός πρόεδρος λέει προς το Ισραήλ σε στηρίζω αλλά δε μετέχω.

Dale quale και στο Ζελένσκι, όπως επίσης και προς την Πολωνία: «Και δεν καταρρίπτετε ένα ρωσικό αεροσκάφος; Αλλά, πάντως, μόνοι σας θα διαχειριστείτε τις συνέπειες...

Έχουμε να κάνουμε με έναν νέο κόσμο. Στον οποίο όμως η Τουρκία έχει αναβαθμιστεί λόγω γεωπολιτικής συγκυρίας, ενώ το bet (στοίχημα) της Ελλάδας πήγε άπατο. Καλό είναι να λέγεται από ελληνικής πλευράς ότι «είμαστε από πάνω». Μόνο που είναι αναγκαίο να υποστηρίζεται με πραγματικούς όρους, όσο αυτό είναι εφικτό. Ας ελπίσουμε.

Και φτάνουμε στο διά ταύτα. Με βάση όσα περιγράψαμε είναι άραγε πιθανή μια κλιμάκωση της ελληνοτουρκικής έντασης που θα μπορούσε να δημιουργήσει (προσχεδιασμένα) ένα «χοντρό» θερμό επεισόδιο με απρόβλεπτες συνέπειες; Ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε ψύχραιμα, αυτό το ενδεχόμενο.

Πρώτο: Η Τουρκία έχει ήδη ισχυροποιήσει τη θέση της σε πολλά επίπεδα, άρα έχει δημιουργήσει προϋποθέσεις να επιτύχει τους στόχους της όχι μέσω του πεδίου αλλά μέσω διπλωματικών διαύλων που φαίνονται ιδιαίτερα ευνοϊκοί.

Δεύτερον: Ακόμη και αν υποθέσουμε (αναιτίως νομίζω) ότι η Άγκυρα «ξύνεται στην γκλίτσα του τσομπάνη» καμία ελληνική κυβέρνηση και κανένας Έλληνας πρωθυπουργός δεν θα της έδινε αυτή τη δυνατότητα, ακόμη και αν χαρακτηριζόταν… υποχωρητικός.

Συμπέρασμα: Αν ο Ντόναλντ Τραμπ λέει προς πάσα κατεύθυνση «βγάλτε τα μάτια σας μόνοι σας», μήπως αυτό το μοτίβο αφορά, πλήρως, και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Και μήπως ως σχετικό μήνυμα, έχει ήδη εκπεμφθεί προς τον ενδιαφερόμενο (εμάς δηλαδή);