BBC: Θα εκμεταλλευτούν το Ισραήλ και η Χαμάς την ευκαιρία να τερματίσουν τον πόλεμο;
Μετά από δύο χρόνια πολέμου, υπάρχει πιθανότητα μιας συμφωνίας που θα τερματίσει τις δολοφονίες και την καταστροφή στη Γάζα και θα επιστρέψει τους Ισραηλινούς ομήρους, ζωντανούς και νεκρούς, στις οικογένειές τους. Είναι μια ευκαιρία, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα την εκμεταλλευτούν η Χαμάς και το Ισραήλ.
Είναι μια ζοφερή σύμπτωση το γεγονός ότι οι συνομιλίες πραγματοποιούνται ακριβώς δύο χρόνια αφότου η Χαμάς προκάλεσε ένα τραύμα στους Ισραηλινούς που εξακολουθεί να είναι έντονο. Οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου σκότωσαν περίπου 1.200 ανθρώπους, κυρίως Ισραηλινούς πολίτες, ενώ 251 κρατήθηκαν όμηροι. Οι Ισραηλινοί εκτιμούν ότι 20 όμηροι είναι ακόμα ζωντανοί και θέλουν την επιστροφή των σορών άλλων 28 αιχμαλώτων.
Η καταστροφική στρατιωτική αντίδραση του Ισραήλ έχει καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος της Γάζας και έχει σκοτώσει περισσότερους από 66.000 Παλαιστίνιους, κυρίως πολίτες, ανάμεσά τους περισσότερα από 18.000 παιδιά. Τα στοιχεία προέρχονται από το υπουργείο Υγείας που αποτελεί μέρος από τα απομεινάρια της διοίκησης της Χαμάς. Τα στατιστικά του συνήθως θεωρούνται αξιόπιστα. Μια μελέτη στην επιθεώρηση The Lancet με έδρα το Λονδίνο, έδειξε ότι ήταν υποτιμημένα.
Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι θέλουν να τελειώσει ο πόλεμος
Οι Ισραηλινοί είναι κουρασμένοι από τον πόλεμο και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία τους θέλει μια συμφωνία που θα επιστρέφει τους ομήρους και θα τερματίσει τον πόλεμο. Εκατοντάδες χιλιάδες έφεδροι στις ένοπλες δυνάμεις, τον IDF, θέλουν να επιστρέψουν στη ζωή τους μετά από πολλούς μήνες ενεργού υπηρεσίας.
Περισσότεροι από δύο εκατομμύρια Παλαιστίνιοι στη Γάζα βρίσκονται σε ανθρωπιστική καταστροφή, παγιδευμένοι ανάμεσα στη δύναμη πυρός του IDF και την πείνα και σε ορισμένες περιοχές σε έναν ανθρωπογενή λιμό που δημιουργήθηκε από τους περιορισμούς του Ισραήλ στην εισροή βοήθειας στη Λωρίδα.
Η Χαμάς που μπόρεσε να επιτεθεί στο Ισραήλ με καταστροφική δύναμη δύο χρόνια πριν έχει προ πολλού διαλυθεί ως συνεκτική στρατιωτική οργάνωση. Έχει γίνει μια αστική αντάρτικη δύναμη που οργανώνει εξέγερση εναντίον του IDF στα ερείπια.
Η Χαμάς θέλει να βρει έναν τρόπο να επιβιώσει, παρόλο που έχει συμφωνήσει να παραδώσει την εξουσία στους Παλαιστίνιους τεχνοκράτες. Αποδέχεται ότι θα πρέπει να παραδώσει ή να διαλύσει ό,τι έχει απομείνει από τα βαρέα όπλα του, αλλά θέλει να διατηρήσει αρκετή ισχύ πυρός για να αμυνθεί ενάντια στους Παλαιστίνιους που θέλουν να πάρουν εκδίκηση για σχεδόν δύο δεκαετίες βάναυσης διακυβέρνησης και την καταστροφή που τους προκάλεσαν οι επιθέσεις της Χαμάς.
Παλαιστίνιοι εγκαταλείπουν την πόλη της Γάζας με κάθε μέσο.
APΔεν το λέει δημόσια, αλλά μια οργάνωση που εξακολουθεί να έχει οπαδούς και ένα καταστατικό που επιδιώκει να καταστρέψει το Ισραήλ θα θέλει επίσης να αναδυθεί με αρκετή ισχύ για να ανοικοδομήσει την ικανότητά της να ανταποκριθεί στο όνομά της, το οποίο είναι αρκτικόλεξο για το Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης.
Το Ισραήλ θα ήθελε να υπαγορεύσει τους όρους της παράδοσης της Χαμάς. Αλλά το γεγονός ότι η Χαμάς έχει την ευκαιρία για μια σοβαρή διαπραγμάτευση ανοίγει περισσότερες δυνατότητες για αυτήν από ό,τι φαινόταν πιθανό μόλις πριν από ένα μήνα. Τότε ήταν που το Ισραήλ προσπάθησε και απέτυχε να σκοτώσει την ηγεσία της Χαμάς σε μια σειρά από επιθέσεις σε ένα κτήριο στη Ντόχα όπου συζητούσαν ειρηνευτικές προτάσεις από τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο κύριος στόχος τους, ο ανώτερος ηγέτης Χαλίλ αλ-Χάγια, ηγείται της αντιπροσωπείας της Χαμάς στις συνομιλίες στο θέρετρο Σαρμ ελ-Σέιχ της Ερυθράς Θάλασσας. Ο γιος του αλ-Χάγια ήταν μεταξύ των νεκρών, αν και πολλοί ηγέτες γλίτωσαν.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει κατά νου ένα διαφορετικό είδος επιβίωσης. Θέλει να διατηρήσει την εξουσία του, να συνεχίσει να αναβάλλει τη δίκη του για διαφθορά, να κερδίσει τις εκλογές που είναι προγραμματισμένες για τον επόμενο χρόνο και να μην μείνει στην ιστορία ως ο ηγέτης που ευθύνεται για τα λάθη ασφαλείας που οδήγησαν στην πιο θανατηφόρα ημέρα για τους Εβραίους από το ναζιστικό ολοκαύτωμα.
Για να το πετύχει αυτό, χρειάζεται έναν αξιόπιστο τρόπο για να δηλώσει την «πλήρη νίκη», μια φράση που έχει χρησιμοποιήσει επανειλημμένα. Την έχει ορίσει ως την επιστροφή των ομήρων, την καταστροφή της Χαμάς και την αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας. Αν δεν μπορεί να το κάνει αυτό, δεν θα είναι αρκετό για να επισημάνει την πολύ πραγματική ζημιά που έχει προκαλέσει το Ισραήλ στους εχθρούς του στον Λίβανο και το Ιράν τα τελευταία δύο χρόνια.
Το ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων του Τραμπ
Οι διαπραγματευτές της Χαμάς και του Ισραήλ δεν θα συναντηθούν πρόσωπο με πρόσωπο. Αξιωματούχοι από την Αίγυπτο και το Κατάρ θα είναι οι μεσάζοντες, και οι Αμερικανοί που θα είναι επίσης εκεί θα έχουν σημαντική επιρροή, ίσως και καθοριστική.
Η βάση των συνομιλιών είναι το ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα. Αυτό που δεν θα κάνει, παρά τις επίμονες αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης περί μόνιμης ειρήνης, είναι να τερματίσει τη μακρά σύγκρουση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων για τον έλεγχο της Γης μεταξύ του ποταμού Ιορδάνη και της Μεσογείου Θάλασσας. Δεν αναφέρει το μέλλον της Δυτικής Όχθης, του άλλου μέρους των εδαφών που το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλοι έχουν αναγνωρίσει ως κράτος της Παλαιστίνης.
Τα διακυβεύματα είναι υψηλά στο Σαρμ ελ-Σέιχ. Υπάρχει η πιθανότητα να επιτευχθεί μια εκεχειρία που θα μπορούσε να οδηγήσει στο τέλος του πιο καταστροφικού και αιματηρού πολέμου σε πάνω από έναν αιώνα συγκρούσεων μεταξύ Αράβων και Εβραίων. Η πρώτη πρόκληση είναι να βρεθούν οι όροι για την απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων με αντάλλαγμα Παλαιστίνιους που εκτίουν ποινές ισόβιας κάθειρξης σε ισραηλινές φυλακές και κατοίκους της Γάζας που κρατούνται χωρίς δίκη από την έναρξη του πολέμου. Αυτό δεν είναι απλό έργο.
Ο πρόεδρος Τραμπ θέλει γρήγορα αποτελέσματα. Θέλει να αναβιώσει τη φιλοδοξία του να μεσολαβήσει σε μια μεγάλη συμφωνία στη Μέση Ανατολή, στο επίκεντρο της οποίας θα ήταν η επαναπροσέγγιση μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί ενώ το Ισραήλ σκοτώνει τεράστιο αριθμό Παλαιστινίων αμάχων στη Γάζα και επιβάλλει περιορισμούς στην ανθρωπιστική βοήθεια και όταν η Χαμάς κρατάει ομήρους Ισραηλινούς. Οι Σαουδάραβες έχουν επίσης καταστήσει σαφές ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί χωρίς μια σαφή και μη αναστρέψιμη πορεία προς ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος.
Ο Τραμπ ανάγκασε τον Νετανιάχου να υπογράψει ένα έγγραφο που περιλαμβάνει μια ομολογουμένως αόριστη αναφορά στην πιθανότητα παλαιστινιακής ανεξαρτησίας. Σε μια δήλωση που ακολούθησε, ο Νετανιάχου επέλεξε να το αγνοήσει αυτό, επαναλαμβάνοντας την υπόσχεσή του ότι οι Παλαιστίνιοι δεν θα αποκτήσουν ποτέ κράτος. Υπάρχουν πολλά στο έγγραφο Τραμπ που θέλει το Ισραήλ όσον αφορά στον τερματισμό της εξουσίας της Χαμάς και τη μελλοντική διακυβέρνηση της Γάζας.
Η συγγνώμη Νετανιάχου στο Κατάρ
Αλλά ο Νετανιάχου έχει συνηθίσει να πετυχαίνει το δικό του στο Οβάλ Γραφείο. Αντ' αυτού, ο Τραμπ τον ανάγκασε να διαβάσει μια επίσημη συγγνώμη στον πρωθυπουργό του Κατάρ για την αεροπορική επιδρομή που απέτυχε να εξαλείψει την ηγεσία της Χαμάς. Ο Τραμπ χρειάζεται το Κατάρ μαζί του για να προχωρήσει στις φιλοδοξίες του να αναδιαμορφώσει τη Μέση Ανατολή.
Ένα ερώτημα είναι γιατί η Χαμάς είναι έτοιμη να παραδώσει τους ομήρους χωρίς ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα για να εγκαταλείψει το Ισραήλ τη Γάζα και να τερματίσει τον πόλεμο. Μια πιθανότητα είναι ότι το Κατάρ την έχει πείσει ότι ο Τραμπ θα διασφαλίσει ότι αυτό θα συμβεί αν του δώσουν την ευκαιρία να διεκδικήσει τη νίκη επαναπατρίζοντας όλους τους ομήρους του Ισραήλ, ζωντανούς και νεκρούς.
Ακόμα κι έτσι, ο Τραμπ εξακολουθεί να χρησιμοποιεί γλώσσα που ο Νετανιάχου θέλει να ακούσουν οι Ισραηλινοί, όπως η απειλή του προς τη Χαμάς σε περίπτωση που απορρίψουν τη συμφωνία, υποσχόμενος «την πλήρη υποστήριξή μου» στο Ισραήλ να προχωρήσει στην καταστροφή της Χαμάς.
Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, δήλωσε ότι θα χρειαστούν μόνο λίγες μέρες για να καταλάβουν αν η Χαμάς σοβαρολογεί. Θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να συμφωνηθούν τα βασικά στοιχεία για να υποστηριχθεί μια σύνθετη συμφωνία. Μέχρι στιγμής, το μόνο που έχουν είναι το πλαίσιο του Τραμπ.
Δύο χρόνια μετά την έκρηξη της μακράς και άλυτης σύγκρουσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στον πόλεμο της Γάζας, αποτελεί μεγάλη πρόκληση να τερματιστεί η αιματοχυσία και να διασφαλιστεί το άμεσο μέλλον για τους Παλαιστίνιους και τους Ισραηλινούς. Θα χρειαστεί επιδέξια διπλωματία και παρατεταμένη εμπλοκή με λεπτομέρειες, από τις οποίες υπάρχουν ελάχιστες στο σχέδιο 20 σημείων του Τραμπ. Η προσπάθεια εύρεσης ακριβούς γλώσσας που θα καλύψει τα κενά θα προσφέρει πολλά πιθανά εμπόδια.
O Nτόναλντ Τραμπ και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου
Κανείς δεν έχει υψηλότερη γνώμη από τον ίδιο τον Τραμπ για την ικανότητά του να κάνει συμφωνίες. Στην εξωτερική πολιτική, η μέχρι στιγμής απόδοση δεν έχει φτάσει τις υποσχέσεις του. Δεν έχει διευθετήσει τους πολέμους που έλεγε. Ο ακριβής αριθμός των πολέμων που ισχυρίζεται ότι έχει τερματίσει ποικίλλει ανάλογα με τον τρόπο που τους λέει. Το πιο γνωστό είναι ότι ο Τραμπ δεν τερμάτισε τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας μέσα σε μία μόνο ημέρα από την ανάληψη των καθηκόντων του, όπως είχε προβλέψει. Αλλά μια δεξιότητα που έχει ο Τραμπ, μετά από μια ζωή στον χώρο των ακινήτων, είναι ένα έμφυτο ένστικτο για το πώς να ασκήσει πίεση για να πετύχει αυτό που θέλει.
Οι έμμεσες συνομιλίες στην Αίγυπτο γίνονται επειδή ο Ντόναλντ Τραμπ μπόρεσε να ασκήσει πίεση και στις δύο πλευρές. Το να απειλήσει τη Χαμάς με εξαφάνιση αν αρνούνταν να συμμετάσχει στο σχέδιό του ήταν το εύκολο κομμάτι. Οι πρόεδροι των ΗΠΑ ηγήθηκαν της διεθνούς πίεσης στη Χαμάς από τότε που η ομάδα κέρδισε τις παλαιστινιακές εκλογές το 2006 και χρησιμοποίησε βία για να καταλάβει τη Γάζα από τους παλαιστίνιους αντιπάλους της Φατάχ τον επόμενο χρόνο.
Μια μεγάλη διαφορά μεταξύ του Τραμπ και των προέδρων Κλίντον, Ομπάμα και Μπάιντεν είναι ότι αντεπιτίθεται πιο σκληρά και πιο αποφασιστικά στις προσπάθειες του Μπενιαμίν Νετανιάχου να τον χειραγωγήσει από ό,τι ήταν είτε πρόθυμοι είτε σε θέση να κάνουν οι Δημοκρατικοί προκάτοχοί του.
Ο Τραμπ εξέλαβε το υπό όρους «αλλά» της Χαμάς στην πρότασή του ως ένα ακλόνητο «ναι αλλά» για την ειρήνη. Αυτό ήταν αρκετό για να προχωρήσει. Το πρακτορείο ειδήσεων Axios ανέφερε ότι όταν ο Νετανιάχου προσπάθησε να τον πείσει ότι η Χαμάς παίζει με το χρόνο, η απάντηση του Τραμπ ήταν «γιατί είσαι τόσο γαμ@@@ αρνητικός».
Τα δύο σενάρια αν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις
Το Ισραήλ εξαρτάται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ΗΠΑ ήταν πλήρης εταίρος στον πόλεμο. Χωρίς την αμερικανική βοήθεια, το Ισραήλ δεν θα μπορούσε να επιτεθεί στη Γάζα με τόσο αδίστακτη και παρατεταμένη βία. Τα περισσότερα από τα όπλα του παρέχονται από τις ΗΠΑ, οι οποίες παρέχουν επίσης πολιτική και διπλωματική προστασία, ασκώντας βέτο σε πολλαπλά ψηφίσματα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ που είχαν ως στόχο να πιέσουν το Ισραήλ να σταματήσει.
Ο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος αυτοαποκαλούνταν Ιρλανδός Σιωνιστής, δεν χρησιμοποίησε ποτέ την επιρροή που προέρχεται από την εξάρτηση του Ισραήλ από τις ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ θέτει τα σχέδιά του για την Αμερική πάνω απ' όλα και χρησιμοποίησε την λανθάνουσα δύναμη της Αμερικής πάνω στο Ισραήλ για να κάνει τον Νετανιάχου να υποκύψει στη θέλησή του, τουλάχιστον όσον αφορά τη συμμετοχή στις συνομιλίες. Μένει να δούμε αν αυτή η πίεση θα συνεχιστεί. Ο Τραμπ αλλάζει γνώμη.
Τόσο η Χαμάς όσο και οι ισραηλινές αντιπροσωπείες έχουν ισχυρούς επικριτές στο εσωτερικό που θέλουν να συνεχιστεί ο πόλεμος. Πηγές της Χαμάς δήλωσαν στο BBC ότι οι στρατιωτικοί διοικητές που βρίσκονται ακόμη στη Γάζα είναι έτοιμοι να πολεμήσουν μέχρι τέλους και να πάρουν μαζί τους όσο το δυνατόν περισσότερους Ισραηλινούς.
Ο συνασπισμός του Μπενιαμίν Νετανιάχου βασίζεται στην υποστήριξη των υπερεθνικιστών εξτρεμιστών που πίστευαν ότι ήταν κοντά στο όνειρό τους να εκδιώξουν τους Παλαιστίνιους της Γάζας και να τους αντικαταστήσουν με Εβραίους εποίκους. Εάν οι συνομιλίες στην Αίγυπτο αποτύχουν, και τα δύο καθίστανται πιθανά.