Μαύρη σημαία και ένα κρανίο που χαμογελάει - Τι σημαίνει το σύμβολο των διαδηλωτών της Gen Z

Μετά το Νεπάλ, οι διαδηλωτές της Γενιάς Ζ (Gen Z), των νέων ανθρώπων που γεννήθηκαν από το 1997 έως το 2012, κατάφεραν να φέρουν ριζικές αλλαγές στη διακυβέρνηση της χώρας τους, αυτή τη φορά στη Μαδαγασκάρη. Ο 51χρονος πρόεδρος Αντρί Ρατζοελίνα αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα, ενώ ο στρατός ανακοίνωσε την Τρίτη (14/10) ότι αναλαμβάνει τη διοίκηση του νησιού.

Πίσω από τις διαφορετικές συνθήκες, εμπειρίες και γλώσσες των διαδηλωτών υπάρχει όμως ένα κοινό σύμβολο: μία σημαία από την ιαπωνική σειρά κινουμένων σχεδίων (anime) «One Piece».

Το σύμβολο αποτελείται από ένα χαμογελαστό κρανίο που φοράει ψάθινο καπέλο. Οι φίλοι του ιαπωνικού μάνγκα και άνιμε «One Piece» αναγνωρίζουν αμέσως αυτή τη πειρατική σημαία ως το έμβλημα της Straw Hat Crew, μιας διαβόητης ομάδας πειρατών με αρχηγό έναν νεαρό καπετάνιο που ονομάζεται Monkey D. Luffy.

Η σημαία υψώθηκε μπροστά από το κοινοβούλιο του Νεπάλ όταν διαδηλωτές εισέβαλαν στο κτίριο και του έβαλαν φωτιά στις αρχές Σεπτεμβρίου, και τώρα χρησιμοποιείται σε παγκόσμιες κινητοποιήσεις της νεολαίας, γνωστές ως διαδηλώσεις της Gen Z.

Αλλά πώς ακριβώς η φανταστική ομάδα πειρατών έγινε σύμβολο αντίστασης και τι αντιπροσωπεύει αυτό το σύμβολο;

Μια ιαπωνική σειρά που έσπασε κάθε ρεκόρ

«Το "One Piece" είναι, από κάθε άποψη, η πιο επιτυχημένη και δημοφιλής σειρά μάνγκα όλων των εποχών», εξηγεί η ειδική σε θέματα μάνγκα και anime Andrea Horbinski, συγγραφέας του επικείμενου βιβλίου με τίτλο «Manga's First Century: How Creators and Fans Made Japanese Comics, 1905-1989» (Ο πρώτος αιώνας του μάνγκα: Πώς οι δημιουργοί και οι θαυμαστές έφτιαξαν τα ιαπωνικά κόμικς, 1905-1989).

Δημιουργημένη το 1997 από τον Ιάπωνα καλλιτέχνη μάνγκα Eiichiro Oda, η σειρά κόμικς έχει ήδη ξεπεράσει τους 110 τόμους. Έχει πουλήσει περισσότερα από 500 εκατομμύρια αντίτυπα, κερδίζοντας αρκετά ρεκόρ Γκίνες. Έχει επίσης εμπνεύσει διάφορες ταινίες, καθώς και μια μακροχρόνια τηλεοπτική σειρά anime με περισσότερα από 1.000 επεισόδια, αναφέρει η DW.

Στον πυρήνα του πολύπλοκου σύμπαντος του μάνγκα, το «One Piece» ακολουθεί τον νεαρό καπετάνιο Luffy και το πλήρωμά του, τους Straw Hat Pirates, καθώς αντιμετωπίζουν διεφθαρμένες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της αυταρχικής Παγκόσμιας Κυβέρνησης.

«Ο Luffy και το πλήρωμά του υπερασπίζονται την ελευθερία, την ατομική επιλογή και το να ακολουθείς την καρδιά σου», είπε η Horbinski στη DW. «Κατά τη διάρκεια των περιπετειών τους, έχουν βοηθήσει καταπιεσμένες ομάδες και έχουν αντισταθεί σε διεφθαρμένες αρχές. Πιστεύω λοιπόν ότι αυτά τα στοιχεία βρίσκουν απήχηση στους ανθρώπους που κρατούν τη σημαία για να διαμαρτυρηθούν».

Πότε η σημαία μετετράπη σε σύμβολο διαδηλώσεων

Αν και είχε ήδη χρησιμοποιηθεί στην Ινδονησία κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος φοιτητικών διαδηλώσεων τον Φεβρουάριο του 2025, η σημαία έγινε για πρώτη φορά ένα ευρέως διαδεδομένο σύμβολο δυσαρέσκειας πριν από την 80ή επέτειο της ανεξαρτησίας της Ινδονησίας, στις 17 Αυγούστου.

Στην περίοδο που προηγείται της επετείου ανεξαρτησίας της χώρας, οι άνθρωποι συνήθως διακοσμούν τα σπίτια και τα οχήματά τους με την εθνική σημαία. Ωστόσο, ορισμένοι πολίτες έβαλαν δίπλα της και τη σημαία του «One Piece» για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους για τις κυβερνητικές πολιτικές και τη διαφθορά. Η σιωπηλή διαμαρτυρία έγινε viral και οδήγησε σε μια αντίθετη εκστρατεία από την ινδονησιακή κυβέρνηση, η οποία προέτρεψε τους πολίτες να κάνουν την εθνική σημαία ακόμα πιο ορατή.

Ορισμένοι αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι η επίδειξη του εμβλήματος του «One Piece» ισοδυναμούσε με προδοσία. Σε διάφορα μέρη της χώρας πραγματοποιήθηκαν επιδρομές για την αφαίρεση των σημαιών και των τοιχογραφιών, με αποτέλεσμα η Διεθνής Αμνηστία να καταδικάσει την καταστολή του συμβόλου.

Από την Ινδονησία, η σημαία υιοθετήθηκε στη συνέχεια κατά τη διάρκεια μεγάλης κλίμακας διαδηλώσεων κατά της διαφθοράς στο Νεπάλ, οι οποίες πυροδοτήθηκαν από την απαγόρευση πολλών πλατφορμών κοινωνικών μέσων.

Οι διαμαρτυρίες της Gen Z του Νεπάλ κατάφεραν να άρουν την απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ οι διαδηλώσεις τους οδήγησαν στην παραίτηση του πρωθυπουργού της χώρας. Ωστόσο, η βίαιη αντίδραση των αρχών στις διαμαρτυρίες είχε ως αποτέλεσμα πολλά θύματα, με τουλάχιστον 72 νεκρούς και περισσότερους από 2.100 τραυματίες.

Έμπνευση για διαδηλωτές ανά τον κόσμο

Παρά τους κινδύνους, τα επιτεύγματα των διαδηλωτών στο Νεπάλ ενέπνευσαν άλλες ομάδες νέων να σχηματιστούν σε όλο τον κόσμο, σε χώρες όπως οι Φιλιππίνες, η Σερβία, η Κένυα, το Μαρόκο, η Παραγουάη, το Περού και η Μαδαγασκάρη.

«Είδαμε τι συνέβη στο Νεπάλ και, ειλικρινά, αυτό μας ενθουσίασε», δήλωσε ο Virgilus Slam, ένας καλλιτέχνης που έχει ενταχθεί στους ακτιβιστές της Gen Ζ στη Μαδαγασκάρη. «Είναι ακόμα πιο ενδυναμωτικό να βλέπουμε αυτό το λαϊκό κίνημα, με ηγέτες εμάς τους νέους, να αναδύεται και να μεγαλώνει σιγά-σιγά κάτω από αυτό το λάβαρο», δήλωσε στη DW.

Το σύμβολο «One Piece» χρησιμεύει ως επίσημο λογότυπο των λογαριασμών των διαδηλωτών της Μαδαγασκάρης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έχουν προσθέσει ακόμη και μια τοπική πινελιά στο έμβλημα, αντικαθιστώντας το ψάθινο καπέλο με ένα καπέλο satroka, το οποίο φοριέται παραδοσιακά από την εθνοτική ομάδα Betsileo της Μαδαγασκάρης — και τώρα φοριέται από πολλούς ανθρώπους σε όλη τη χώρα σε ένδειξη αλληλεγγύης προς το κίνημα που ηγούνται οι νέοι.

Η ποπ κουλτούρα στις διαμαρτυρίες

Αν και τα ζητήματα διαφέρουν από χώρα σε χώρα, η σημαία του «One Piece» είναι ένα από τα στοιχεία που ενώνουν τις διαμαρτυρίες της Γενιάς Z.

Η Γενιά Z, που αποτελείται από άτομα που γεννήθηκαν περίπου μεταξύ 1997 και 2012, είναι η πρώτη γενιά που μεγάλωσε εξ ολοκλήρου στην εποχή του διαδικτύου.

Για τους ανθρώπους που έχουν περάσει όλη τους τη ζωή βυθισμένοι στην ποπ κουλτούρα και τα memes, οι αναφορές σε τέτοιες εικόνες έχουν μια ενωτική δύναμη.

Και γνωρίζοντας ότι τόσοι πολλοί άλλοι νέοι είναι εξοικειωμένοι με τη σειρά «One Piece», είναι φυσικό για τους διαδηλωτές να «επιστρατεύσουν» το σύμβολο ως τρόπο επικοινωνίας των αξιών τους, λέει η ειδική σε μάνγκα Horbinski. «Σίγουρα υπήρξαν πολλές άλλες περιπτώσεις τα τελευταία 10 με 15 χρόνια όπου οι άνθρωποι έφεραν σύμβολα και εικόνες της ποπ κουλτούρας στις διαδηλώσεις».

Μεταξύ αυτών, η μάσκα του Guy Fawkes από το κόμικ και την ταινία «V for Vendetta» επέτρεψε στους διαδηλωτές του «Occupy Wall Street» το 2011 να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους παραμένοντας ανώνυμοι.

Ομοίως, αναφορές στην ταινία «Joker» άρχισαν να εμφανίζονται σε διαδηλώσεις το 2019 σε μέρη όπως η Χιλή, η Βηρυτός και το Χονγκ Κονγκ. Για να εκφράσουν τις αντικαθεστωτικές τους απόψεις, οι διαδηλωτές φορούσαν μακιγιάζ όπως ο πρωταγωνιστής της ταινίας — ένας ψυχολογικά ασταθής περιθωριακός που οδηγήθηκε στη βία από την κοινωνική παραμέληση, αναφέρει η DW.

Ο χαιρετισμός με τα τρία δάχτυλα από τη σειρά «Hunger Games», που γίνεται αγγίζοντας τα τρία μεσαία δάχτυλα του αριστερού χεριού στα χείλη και στη συνέχεια εκτείνοντάς τα προς τα έξω, ήταν ένα σημάδι εξέγερσης ενάντια στο Καπιτώλιο στο φανταστικό σύμπαν. Υιοθετήθηκε από διαδηλωτές στην Ταϊλάνδη (από το 2014 και μετά), τη Μιανμάρ (το 2021) και το Χονγκ Κονγκ. Η ταϊλανδική κυβέρνηση το απαγόρευσε ακόμη και ως ανατρεπτική πράξη.

Τώρα, η πειρατική σημαία από το «One Piece» κερδίζει έδαφος σε όλο τον κόσμο. Ο ακτιβιστής Virgilus Slam πιστεύει ότι αυτό το λογότυπο μεταδίδει ελπίδα: «Αυτός ο νεαρός Luffy, είναι ένας νεαρός άνδρας που αντιστέκεται και πάντα ελπίζει να κάνει τον κόσμο καλύτερο, να κάνει τους φίλους του καλύτερους και ακόμη και τους εχθρούς του καλύτερους».

*Με πληροφορίες από DW, France24

Διαβάστε επίσης

• Πραξικόπημα στη Μαδαγασκάρη: Συνταγματάρχης ανακοίνωσε ότι ο στρατός αναλαμβάνει την εξουσία
• Ο πρόεδρος της Μαδαγασκάρης κρύβεται σε «ασφαλές μέρος» υπό τον φόβο πραξικοπήματος
• Νεπάλ: Η πρώην πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου προσωρινή πρωθυπουργός