ΣΥΡΙΖΑ: Συνέδριο στη σκιά του νέου φορέα
Για να δούμε πώς θα είναι η σκορδαλιά χωρίς σκόρδο, είχε πει ο Αλέξης Τσίπρας λίγο πριν τη βαριά ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2019, όταν ρωτήθηκε τι θα πράξει στην περίπτωση αρνητικού μηνύματος της κάλπης. Και πράγματι, το είδαμε. Μόνο που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχασε απλώς τη «σπιρτάδα» του, έχασε μεγάλο μέρος του πολιτικού και ηθικού του κεφαλαίου, με αποτέλεσμα να βρίσκεται πλέον στο κατώφλι της υπαρξιακής κρίσης. Το «μαγαζί» ουδέποτε είχε κάποια σπουδαία εσωτερική πολιτική και ψυχική συνοχή, όπως άλλωστε απεδείχθη περιτράνως, όταν εξέλιπε ο ομογενοποιητικός κρίκος. Οι δε «επίγονοι» του πρώην πρωθυπουργού δια πράξεων ή παραλείψεων, τροφοδοτούσαν ουσιαστικά τη διαδικασία της αποσύνθεσης του κόμματος.
Όχι ότι ο κ. Τσίπρας τα έκανε όλα τέλεια. Η γνώμη μου είναι ότι δεν εκμεταλλεύτηκε ούτε κατ’ ελάχιστον το «θείο δώρο» που έκαναν στον ίδιο και στο κόμμα του οι ψηφοφόροι δίνοντάς του κοντά 32% (2019) μετά από μια σκληρή μνημονιακή τετραετία. Άφησε το χρόνο να κυλήσει πιστεύοντας ότι μέσα σε συνθήκες πανδημίας δεν περνούν εύκολα τα πολιτικά μηνύματα ή θεωρώντας ότι πρέπει να μεσολαβήσει «περίοδος κάθαρσης» για να αμβλυνθούν στη συλλογική μνήμη τα σαρωτικά μέτρα που επέβαλε καθ’ υπόδειξη της τρόικας, προκειμένου η Κουμουνδούρου να αποκτήσει και πάλι πειστική φωνή, σε ευρύτερα ακροατήρια. Όπως και να έχουν τα πράγματα, το θέμα είναι ότι άφησε το πεδίο ελεύθερο στον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον οποίο –κατά τη γνώμη μου πάντα- προφανώς υποτίμησε ως πολιτικό αντίπαλο.
Ούτως ή άλλως, πάντως, φαίνεται για ακόμη μία φορά ότι επιβεβαιώνεται το δόγμα Λιβάνη, ο οποίος υποστήριζε ότι για τη δημιουργία κόμματος χρειάζεται ταμείο, πρόγραμμα και φυσικά αρχηγός. Το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ διεξάγεται μέσα σε κλίμα ηττοπάθειας, απογοήτευσης και αναχωρητισμού και το παράδοξο είναι ότι το ενδιαφέρον δεν εστιάζεται στην αίθουσα των εργασιών αλλά στους διαδρόμους και στις ζωηρές συζητήσεις (προσδοκίες;) για πιθανή επάνοδο του πρώην προέδρου. Ο ίδιος, δύο 24ωρα πριν, από τη βήμα της 2η1 διεθνούς διάσκεψης για την Ειρήνη, τη Δικαιοσύνη και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη που οργάνωσε το ινστιτούτο του, τόνισε με νόημα: «Χρειαζόμαστε ένα νέο όραμα και ένα νέο κίνημα. Μια ηθική και πολιτική πρωτοβουλία που θα διατρέχει όλα τα προοδευτικά κόμματα, θα αγγίζει όλους όσοι έχουν γυρίσει την πλάτη στο πολιτικό σύστημα, θα απαντά στην ακροδεξιά δημαγωγία κα θα δίνει κίνητρα στους πολίτες να σηκωθούν από τον καναπέ» όπερ μεθερμηνευόμενο περιέγραψε ως «over all» τα βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας νέος φορέας.
Αν υποθέσουμε πως στη «γαλαρία» -και όχι μόνον- υπάρχουν προσδοκίες επανόδου του κ. Τσίπρα στα ρετιρέ, ακολούθως κατεγράφη ενόχληση. Είναι χαρακτηριστική η αποστροφή της ομιλίας του Σωκράτη Φάμελλου –που θεωρήθηκε αιχμή πως τον πρώην πρωθυπουργό- ότι «όσο συντηρείται μια συζήτηση που δεν καταλήγει πουθενά, θα φθείρεται και ο ΣΥΡΙΖΑ και θα φθειρόμαστε όλοι». Η αλήθεια είναι ότι αυτή η συζήτηση εκ των πραγμάτων δημιουργεί την εικόνα μιας μεταβατικής ηγεσίας, γεγονός που τον αποθαρρύνει και ίσως τον αδικεί, εξ ου και πριν από λίγο καιρό έθεσε εμμέσως το ζήτημα στον ίδιο τον πρώην πρωθυπουργό κατά τη διάρκεια συνάντησής τους.
Στο ίδιο ουσιαστικά μήκος κύματος κινήθηκε και ο Παύλος Πολάκης. Στοχεύοντας, επίσης, στις πρόσφατες δηλώσεις Τσίπρα, επισήμανε ότι: «Τον λαό τον καίει να φύγει ο Μητσοτάκης τώρα… Γι΄αυτό πρέπει να υπάρξει ορατή αριστερή προοδευτική λύση αμέσως! Όχι σε ορίζοντας πενταετίας!» Ωραία όλα αυτά, αλλά στην πράξη η διαδικασία ανασύνθεσης της κεντροαριστεράς έχει κολλήσει για τα καλά. Η άρνηση είναι… στερεοφωνική και από το ΠΑΣΟΚ και από τη Νέα Αριστερά, για να μην αναφερθούμε στο φιάσκο της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ για σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής και την απόσυρση των υπογραφών βουλευτών του Κινήματος Δημοκρατίας –εγχείρημα με το οποίο εξ αρχής είχαν διαφωνήσει στελέχη πρώτης γραμμής του κόμματος. Για το τελευταίο υπήρξε και υπάρξει γκρίνια, όπως επίσης και για το γεγονός ότι ναι μεν η Κουμουνδούρου δηλώνει –σε διακηρυκτικό επίπεδο- ότι στόχος της είναι να αναδειχθεί σε πρωτεύουσα δύναμη ανασύνταξης του χώρου, ωστόσο σε ηγετικό επίπεδο δεν προχωρά στην παρουσίαση μιας συμπαγούς εναλλακτικής πρότασης, περιοριζόμενη στην απαρίθμηση μιας σειράς μέτρων χωρίς δημοσιονομική ισοδύναμα (σπάμε τα καρτέλ, γενναία ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους, μείωση έμμεσων φόρων, 13ος-14ος μισθός).
Μη με ρωτήσετε, αν θα επανέλθει άμεσα ο Αλέξης Τσίπρας. Επ’ αυτού δεν υπάρχει απάντηση. Γνωρίζω ότι με βάση τον αρχικό του σχεδιασμό, τοποθετούσε το ενδεχόμενο επαναδραστηριοποίησης του στην κεντρική πολιτική σκηνή μετά τις εκλογές του 2027. Φυσικά, το είχαν πει προ πολλών αιώνων οι αρχαίοι ημών πρόγονοι «οι καιροί ου μενετοί». Παρά ταύτα οριστική απόφαση δεν έχει ληφθεί για την ώρα και οι περιοδείες που οργανώνει το φθινόπωρο ανά την Ελλάδα, δεν αποτελούν πρόκριμα αλλά «κουμπώνουν», βάσει του αρχικού χρονοδιαγράμματος, με τη δεύτερη φάση, μετά το rebranding, δηλαδή την πορεία προς το λαό. Όλα λοιπόν θα εξαρτηθούν από ένα και μόνο παράγοντα, από το αν δημιουργείται επαρκής δυναμική για μια τέτοια πρωτοβουλία. Επί του παρόντος δεν προκύπτει από τα δημοσκοπικά ευρήματα, αλλά από την άλλη οι έρευνας μας δείχνουν ότι βρισκόμαστε σε περίοδο ραγδαίων μεταβολών.
Θα αναφέρω ένα μόνο παράδειγμα: τα τελευταία χρόνια, τα πολιτικά προσόντα που εθεωρούντο μείζονα ήταν η αριστεία, η διοικητική και διαχειριστική ικανότητα και η νεότητα. Σήμερα, λοιπόν, όλα άλλα. Σύμφωνα με τα ευρήματα της πρόσφατης δημοσκόπησης της εταιρείας People of Greece (έχουν προηγηθεί και άλλα συναφή), το 77% των ερωτηθέντων ζητεί πριν και πάνω από όλα, εντιμότητα και ηθική συνέπεια, το 70% απορρίπτει το μοντέλο της συγκεντρωτικής διαχείρισης, αναζητεί ηγετική λύση εκτός του τρέχοντος πολιτικού συστήματος και θεωρεί την ηλικία δευτερεύοντα παράγοντα. Φυσικά αναγνωρίζει τη σημασία της αποτελεσματικότητας, υπό την προϋπόθεση όμως ότι συντρέχουν και οι αξιακές προϋποθέσεις, όπως επίσης και προγράμματα που εστιάζουν στην κοινωνική δικαιοσύνη με την επανεκκίνηση της παραγωγής. Με άλλα λόγια, γεγονότα που μέχρι πρόσφατα πέρναγαν στα ψιλά, ενδεχομένως αθροιζόμενα, οδήγησαν σταδιακά σε μεταβολή των βασικών κριτηρίων αξιολόγησης της κοινής γνώμης. Αν όμως αλλάζουν οι εποχές, μπορεί να αλλάξουν και… τα ρούχα.
Πάντως για να επανέλθουμε στα δρώμενα των ημερών, η ανασύνθεση της κεντροαριστεράς-αριστεράς δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση. Όχι γιατί συμφωνούν ορισμένοι και διαφωνούν οι περισσότεροι από τους σημερινούς «παίχτες». Αλλά γιατί ο χώρος, μετά την παρακμή της σοσιαλδημοκρατίας κινείται μεταξύ ενοχής και αμηχανίας, έλκεται από θεωρητικές αναζητήσεις και ακροβατεί μεταξύ ατελών εναλλακτικών συνταγών, αδυνατώντας εξ αυτού του λόγου να πιάσει ξανά τον «παλμό του κόσμου». Άλλωστε το παραδέχθηκε και ο πρώην πρωθυπουργός δηλώνοντας στους New York Times: «Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε χάσει το όραμά μας για το μέλλον και την ικανότητά μας να πείσουμε τους ανθρώπους ότι αν οι προοδευτικοί αναλάβουν τη διακυβέρνηση, το μέλλον τους θα είναι διαφορετικό».
Εν αναμονή του μέλλοντος, λοιπόν, το παρόν δείχνει προς την κατεύθυνση… «μπάνια του λαού».