Reuters: Ο Nετανιάχου «τζογάρει» με το σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα
Η υποστήριξη του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου στο σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα είναι ένα στοίχημα που μπορεί να κερδίσει τους αποξενωμένους συμμάχους στο εξωτερικό και να αναζωογονήσει την πολιτική του βάση στο εσωτερικό, αλλά διακινδυνεύει μια μάχη με τους εταίρους του συνασπισμού που αντιτίθενται σε οποιαδήποτε υπόδειξη για παλαιστινιακό κράτος. Ο Νετανιάχου, ευθυγραμμιζόμενος με τον Τραμπ, χαρακτήρισε το σχέδιο ως μια κοινή προσπάθεια που προωθεί τους στόχους της κυβέρνησής του, ενώ παράλληλα μεταθέτει τη διεθνή κριτική για τον πόλεμο στη Χαμάς, η οποία καλείται να επιλέξει αν θα το αποδεχθεί ή να θα αντιμετωπίσει τη συνεχιζόμενη πολιορκία.
Η κίνηση αυτή θα μπορούσε να ενισχύσει την υποστήριξη του Νετανιάχου στο εσωτερικό, τερματίζοντας έναν ολοένα και πιο αντιδημοφιλή πόλεμο και επιτυγχάνοντας την απελευθέρωση ομήρων που εξακολουθούν να κρατούνται από την παλαιστινιακή ένοπλη ομάδα, ενισχύοντας το ποσοστό του στις εκλογές που θα διεξαχθούν σε ένα χρόνο. Ωστόσο, η αναφορά του σχεδίου σε ένα παλαιστινιακό κράτος είναι πιθανό να προκαλέσει αντιδράσεις στα μέλη του κυβερνώντος συνασπισμού του Νετανιάχου, του πιο δεξιού στην ιστορία του Ισραήλ, στον οποίο οι υπερεθνικιστές σύμμαχοι Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμότριχ ασκούν τεράστια επιρροή.
Το σχέδιο μεταθέτει την πίεση στη Χαμάς
Ο Ναντάβ Στράουχλερ, πρώην σύμβουλος του Νετανιάχου, χαρακτήρισε τη συμφωνία «win-win» για τον πρωθυπουργό, λέγοντας ότι μεταθέτει όλη την πίεση στη Χαμάς, ενώ παράλληλα χαλαρώνει τον διεθνή έλεγχο του Ισραήλ, και αφήνει τους επικριτές του συνασπισμού χωρίς εναλλακτική. «Για αυτόν, είναι ματ. Είναι μια πολύ ισχυρή κίνηση», είπε, που θα μπορούσε να οδηγήσει τον Νετανιάχου στις επόμενες εκλογές με την απελευθέρωση των ομήρων και την αναβίωση της προσπάθειας του Ισραήλ να επεκτείνει τους δεσμούς του με τα αραβικά και μουσουλμανικά έθνη, μια διαδικασία που εκτροχιάστηκε μετά τον πόλεμο στη Γάζα.
Η πρόταση του Τραμπ, η οποία εγκρίθηκε γρήγορα από ηγέτες σε όλο τον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο, ζητά ελάχιστα από το Ισραήλ βραχυπρόθεσμα. Αντ' αυτού, ασκεί όλη την πίεση στη Χαμάς, απαιτώντας την ελευθερία όλων των ομήρων που έχουν απομείνει και την παράδοση των όπλων της ως προϋπόθεση για τον τερματισμό της πολιορκίας της Γάζας από το Ισραήλ.
Ο στρατός του Ισραήλ θα παραμείνει προς το παρόν στη Γάζα και θα αποσυρθεί κατά μήκος των συνόρων μόνο όταν μια διεθνής δύναμη αναλάβει τον έλεγχο. Ο Νετανιάχου, ο οποίος έχει επιμείνει ότι το Ισραήλ πρέπει να διατηρήσει τον συνολικό έλεγχο της ασφάλειας μετά τον πόλεμο, δήλωσε χθες ότι ο στρατός θα παραμείνει στο μεγαλύτερο μέρος της Γάζας, αλλά δεν έδωσε χρονοδιάγραμμα.
Σε μια μακροσκελή ανάρτηση στο X την Τρίτη, ο Σμότριχ ο οποίος έχει ζητήσει ανοιχτά τη συνέχιση της ισραηλινής εκστρατείας στη Γάζα, κατήγγειλε το σχέδιο του Tραμπ, υποστηρίζοντας ότι θα ανταλλάξει «πραγματικά επιτεύγματα επί του εδάφους με πολιτικές ψευδαισθήσεις». Το κόμμα του, ο Θρησκευτικός Σιωνισμός, κατέχει 7 από τις 120 έδρες της Κνεσέτ, αν και πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα δυσκολευόταν να κερδίσει έδρα αν διεξάγονταν εκλογές σήμερα.
Πώς θα μπορούσε να διαλυθεί ο κυβερνητικός συνασπισμός
Ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα, που ξεκίνησε ως απάντηση στην αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023, έχει χάσει την υποστήριξη μεγάλου μέρους του κοινού. Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε την Τρίτη από το Ινστιτούτο Δημοκρατίας του Ισραήλ διαπίστωσε ότι το 66% των Ισραηλινών πιστεύει ότι είναι καιρός να τερματιστεί ο πόλεμος, συμπεριλαμβανομένου του 48,5% της πολιτικής δεξιάς. Ο Έραν Λέρμαν, πρώην αναπληρωτής σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, δήλωσε ότι ο Νετανιάχου γνωρίζει ότι η αποδοχή του σχεδίου του Τραμπ από τη Χαμάς θα μπορούσε να διαλύσει τον κυβερνώντα συνασπισμό του, αλλά μπορεί να ελπίζει ότι θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τους ψηφοφόρους με «μια πολύ διαφορετική οπτική για το τι συνέβη τα τελευταία δύο χρόνια» από ό,τι θα μπορούσε να παρουσιάσει σήμερα.
«Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό ισχύει, αλλά ξέρετε, οι πολιτικοί εύκολα μπαίνουν στον πειρασμό να πιστέψουν σε πράγματα που συνάδουν με τις φιλοδοξίες τους», δήλωσε ο Λέρμαν, ο οποίος είναι επίσης αντιπρόεδρος του think tank του Ινστιτούτου Στρατηγικής και Ασφάλειας της Ιερουσαλήμ.
Η αντιπολίτευση του Ισραήλ, που αποτελείται από δεξιά, κεντρώα και αριστερά κόμματα, έχει επίσης ζητήσει τον τερματισμό του πολέμου και συχνά επικρίνει τον Σμότριχ και τον Μπεν-Γκβιρ, έναν άλλο ακροδεξιό υπουργό με τεράστια επιρροή στον συνασπισμό. Πολλοί έχουν επίσης αποκλείσει το ενδεχόμενο να ενταχθούν σε έναν μελλοντικό συνασπισμό με τους υπερορθόδοξους συμμάχους του Νετανιάχου λόγω της άρνησης των υποστηρικτών τους να υπηρετήσουν στον στρατό.
Μια πηγή που ενημερώθηκε για το θέμα δήλωσε ότι ο Νετανιάχου δεν θα φέρει το σχέδιο 20 σημείων του Τραμπ στην κυβέρνηση για έγκριση και αντ' αυτού θα ζητήσει από τους υπουργούς να ψηφίσουν μόνο για τους όρους απελευθέρωσης των ομήρων. Το Ισραήλ πρόκειται να απελευθερώσει εκατοντάδες Παλαιστίνιους κρατούμενους σε αντάλλαγμα.
Ο Ισραηλινός πρώην διπλωμάτης Άλον Πίνκας προειδοποίησε ότι ο Νετανιάχου πιθανότατα θα επισπεύσει διαπραγματεύσεις για ζητήματα που παραμένουν ασαφή, όπως η αποχώρηση του ισραηλινού στρατού, με στόχο τόσο την πολιτική επιβίωση όσο και την υπονόμευση του σχεδίου Τραμπ. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει αυξανόμενη διεθνή απομόνωση λόγω του πολέμου στη Γάζα. Αυτόν τον μήνα, ορισμένοι από τους στενότερους συμμάχους του αναγνώρισαν επίσημα παλαιστινιακό κράτος παρά τις ισραηλινές αντιρρήσεις, ενώ άλλοι έχουν επιβάλει κυρώσεις σε ανώτερους υπουργούς της κυβέρνησης και έχουν επιβάλει απαγορεύσεις στις μεταφορές όπλων στο Ισραήλ.
Η Χαμάς, από την πλευρά της, έχει μικρή διπλωματική επιρροή. Μπορεί μόνο να αποδεχτεί τους όρους ή να προσπαθήσει να διαπραγματευτεί, αλλά αυτό θα διακινδύνευε την εφαρμογή του σχεδίου σε περιοχές που δεν ελέγχει πλέον, ενώ ο Τραμπ δίνει στο Ισραήλ το πράσινο φως για να συνεχίσει να επιτίθεται στην ομάδα.
Η αναφορά σε παλαιστινιακό κράτος
Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Νετανιάχου είχε πιέσει για την αφαίρεση μιας αναφοράς στο σχέδιο του Τραμπ για την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, κάτι που ο Ισραηλινός ηγέτης έχει δηλώσει ότι δεν θα συμβεί ποτέ. Το έγγραφο δεν προσφέρει σαφή πορεία προς την κρατική υπόσταση. Αντίθετα, αναφέρει ότι καθώς η Γάζα ανοικοδομείται και μόλις το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της Παλαιστινιακής Αρχής «εκτελεσθεί πιστά», «μπορεί επιτέλους να υπάρξουν οι συνθήκες για μια αξιόπιστη πορεία προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και την κρατική υπόσταση, την οποία αναγνωρίζουμε ως την επιδίωξη του παλαιστινιακού λαού». Αυτή η γλώσσα είναι πιθανό να εξοργίσει πολλούς από τους δεξιούς συμμάχους του συνασπισμού του Νετανιάχου, οι οποίοι είχαν προειδοποιήσει δημόσια πριν από τη συνάντησή του με τον Τραμπ κατά οποιασδήποτε αναφοράς σε ένα παλαιστινιακό κράτος.
Όμως, δίπλα στον Τραμπ, ο Νετανιάχου είπε ότι το έγγραφο έθεσε τις βάσεις για μια δραματική προώθηση της ειρήνης στην περιοχή και πέρα από αυτήν, σηματοδοτώντας τις φιλοδοξίες και των δύο ηγετών να επεκτείνουν τους δεσμούς του Ισραήλ με μουσουλμανικά κράτη που εξακολουθούν να μην το αναγνωρίζουν. Ο Νέβε Γκόρντον, Ισραηλινός ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, δήλωσε ότι ο Νετανιάχου πιθανότατα πιστεύει ότι μπορεί να κερδίσει τις επόμενες εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί να διεξαχθούν τον Οκτώβριο του 2026, εάν έχει ένα σχέδιο για την ομαλοποίηση των δεσμών με περισσότερα αραβικά και μουσουλμανικά κράτη.
Προειδοποίησε όμως ότι ακόμη και μετά την αποδοχή του σχεδίου του Τραμπ, ο Νετανιάχου θα μπορούσε αργότερα να το αποφύγει και να επιρρίψει την ευθύνη στη Χαμάς, μια τακτική που ο Ισραηλινός ακαδημαϊκός σημείωσε ότι έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν, και η οποία θα μπορούσε ακόμη και να ενισχύσει πολιτικά τη θέση του.