Ντονμπάς: Το «μήλον της Έριδος» Μόσχας - Κιέβου - Γιατί το θέλει ο Πούτιν και δεν δίνει ο Ζελένσκι

Το αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο των 28 σημείων για το τέλος του πολέμου Ρωσίας - Ουκρανίας, είναι υπό διαπραγμάτεση, ωστόσο ένα βασικό σημείο στέκει εμπόδιο.

Το Ντονμπάς, μια βιομηχανική περιοχή στην ανατολική Ουκρανία που ελέγχει σχεδόν εξ ολοκλήρου η Ρωσία, αλλά την οποία ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι αρνείται να παραχωρήσει επίσημα και αποτελεί πεδίο μαχών διεκδίκησης για περισσότερο από μία δεκαετία.

Το Ντονμπάς, είναι μια τεράστια μεταλλευτική και βιομηχανική περιοχή στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Το όνομά του προέρχεται από τον ποταμό Ντόνετς, ο οποίος ρέει μέσα από την περιοχή, η οποία περιλαμβάνει κυρίως τις ουκρανικές επαρχίες Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ, καλύπτοντας μια έκταση περίπου 52.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ανάλογη σε μέγεθος με την Κόστα Ρίκα.

Ο άνθρακας στην περιοχή ανακαλύφθηκε το 1721, αλλά η εκμετάλλευσή του δεν ξεκίνησε παρά στις αρχές του 19ου αιώνα και απέκτησε σημαντική σημασία μόνο μετά την άφιξη του πρώτου σιδηροδρόμου στην περιοχή το 1869.

Η βιομηχανική μηχανή της Ουκρανίας

Ιστορικά, το Ντονμπάς ήταν η βιομηχανική καρδιά της Σοβιετικής Ένωσης . Μέχρι το 1913, η περιοχή παρήγαγε το 87% του άνθρακα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και το 74% του χυτοσιδήρου της.

Πριν από τη ρωσική εισβολή το 2014, το Ντονμπάς συνεισέφερε περίπου το 15,7% του ΑΕΠ της Ουκρανίας και το 14,7% του πληθυσμού της, σύμφωνα με το Κέντρο Οικονομικών και Επιχειρηματικών Ερευνών στο Λονδίνο. Η περιοχή φιλοξενούσε τις μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις της χώρας , συμπεριλαμβανομένων των μεταλλουργικών, άνθρακα και χημικών εργοστασίων με παγκόσμιες εξαγωγικές αγορές

Η περιοχή διαθέτει επίσης στρατηγική αξία: παραγωγική γεωργική γη, σημαντικά ποτάμια και ακτογραμμή στη Θάλασσα του Αζόφ. Η Μαριούπολη, που βρίσκεται νότια του Ντόνετσκ, επέτρεψε στη Ρωσία να δημιουργήσει έναν χερσαίο διάδρομο που να συνδέει τα ρωσικά σύνορα με την Κριμαία μέσω των ακτών.

Πληθυσμιακή ταυτότητα

Η περιοχή του Ντονμπάς ήταν ιστορικά η ουκρανική περιοχή με την ισχυρότερη ρωσική επιρροή, με σημαντικό ποσοστό ρωσόφωνων. Κατά τη σοβιετική εποχή, πολυάριθμοι εργάτες που έφταναν στις αναπτυσσόμενες βιομηχανικές πόλεις προέρχονταν από τη Ρωσία. Σταδιακά τα αστικά κέντρα του Ντονμπάς μετατράπηκαν σε έντονα εκρωσισμένους θύλακες που περιβάλλονταν από αγροτική ουκρανική επικράτεια.

Οι πολιτικές τους κλίσεις συχνά έδειχναν προς τη Ρωσία. Ωστόσο, η αυτονομιστική σύγκρουση προκάλεσε δυσαρέσκεια προς τη Μόσχα στις περιοχές του Ντονμπάς που ελέγχονται από την Ουκρανία. Στις προεδρικές εκλογές του 2019, οι ψηφοφόροι στην περιοχή αυτή υποστήριξαν τον Ζελένσκι με σημαντική διαφορά.

Η πολυετής σύγκρουση

Η περιοχή βυθίστηκε σε σύγκρουση το 2014 μετά την ανατροπή του Γιανουκόβιτς από μαζικές διαμαρτυρίες και την επακόλουθη φυγή του από τη χώρα. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Μόσχα, η αστάθεια εξαπλώθηκε σε όλη την ανατολική Ουκρανία. Ένοπλες ομάδες που υποστηρίζονταν από τη Ρωσία προώθησαν τη δημιουργία αυτοανακηρυγμένων «λαϊκών δημοκρατιών» στο Ντόνετσκ και το Λουγκάνσκ .

Μέχρι τις αρχές του 2022, οι αυτονομιστικοί θύλακες βίωσαν διαλείπουσες μάχες κατά μήκος ενός μετώπου 420 χιλιομέτρων που διέσχιζε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Οι μάχες προκάλεσαν επίσης μαζική μετακίνηση πληθυσμών με τουλάχιστον 2 εκατομμύρια Ουκρανοί να το εγκαταλείπουν έως το 2021. Πάνω από 3 εκατομμύρια παρέμειναν και τώρα διαμένουν υπό ρωσική κατοχή.

Η ρωσική «ειδική επιχείρηση» του 2022

Τον Φεβρουάριο του 2022, ο Πούτιν «αναγνώρισε» την ανεξαρτησία των αυτοανακηρυγμένων δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ .

Τρεις ημέρες αργότερα, ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ουκρανία από την Κριμαία, τη Λευκορωσία και τη νοτιοδυτική Ρωσία. Ο Πούτιν τη χαρκτήρισε τότε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση », ισχυριζόμενος ότι οι ουκρανικές δυνάμεις διέπρατταν γενοκτονία εναντίον ρωσόφωνων στο Ντονμπάς.

Όταν η Ρωσία απέτυχε να καταλάβει το Κίεβο κατά τους πρώτους μήνες του πολέμου, επανεστίασε τις προσπάθειές της στην «επίτευξη του κύριου στόχου: την απελευθέρωση του Ντονμπάς» .

Τον Σεπτέμβριο του 2022, ο Πούτιν κήρυξε την προσάρτηση του Ντόνετσκ, του Λουχάνσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζια , παρόλο που οι δυνάμεις του δεν έλεγχαν πλήρως καμία από αυτές τις περιοχές.

Η κατάσταση σήμερα

Σήμερα, η Ρωσία ελέγχει περίπου το 88% της περιοχής του Ντονμπάς : ολόκληρο το Λουγκάνσκ και περίπου το 75% του Ντόνετσκ, σύμφωνα με χάρτες πεδίου μάχης ανοιχτού κώδικα.

Ωστόσο, η Ουκρανία διατηρεί αρκετά βασικά οχυρά στο Ντόνετσκ , συμπεριλαμβανομένων των πόλεων Σλαβιάνσκ , Κραματόρσκ και Κωστιαντίνοβκα . Αυτά σχηματίζουν τη «ζώνη οχύρωσης» της Ουκρανίας, μια αμυντική γραμμή 50 χιλιομέτρων που διασχίζει το δυτικό Ντόνετσκ. Το Κίεβο έχει αφιερώσει 11 χρόνια στην ενίσχυση αυτού του δικτύου οχυρώσεων, χαρακωμάτων, ναρκοπεδίων και αντιαρματικών φραγμάτων. Περίπου 6.600 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιοχής του Ντόνετσκ παραμένουν υπό ουκρανικό έλεγχο, όπου εξακολουθούν να διαμένουν περισσότεροι από 250.000 πολίτες.

Το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις

Κατά τις ειρηνευτικές συνομιλίες, πληροφορίες θέλουν τον Ρώσο πρόεδρο να απαίτησε από τις ουκρανικές δυνάμεις να αποσυρθούν από το Ντόνετσκ και το Λουγκάνσκ με αντάλλαγμα το πάγωμα του μετώπου κατά μήκος της υπόλοιπης γραμμής. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν την αναγνώριση της Κριμαίας, του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ ως de facto ρωσικού εδάφους , με μια «ουδέτερη αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη» στις περιοχές του Ντόνετσκ που ελέγχονται επί του παρόντος από την Ουκρανία.

Ο Ζελένσκι αρνείται επανειλημμένα να παραχωρήσει οποιαδήποτε περιοχή που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Κιέβου και προειδοποιεί επίσης ότι η εγκατάλειψη του Ντονμπάς, με την αλυσίδα των οχυρωμένων πόλεών του, θα παρείχε στη Ρωσία μια ορμητήριο για βαθύτερες εισβολές στην κεντρική Ουκρανία.

Διαβάστε επίσης

• Ρωσία: Καμία εκεχειρία χωρίς πλήρη έλεγχο του Ντονμπάς από τη Μόσχα
• Πούτιν: «Ο πόλεμος θα τελειώσει με την επίτευξη όλων των στόχων - Το Ντονμπάς είναι ρωσικό έδαφος»
• Πούτιν: Ή κατάληψη του Ντονμπάς με τη βία ή τα στρατεύματα της Ουκρανίας θα αποσυρθούν