Ο Χαφτάρ, ο Ερντογάν, η Μελόνι, οι λοιποί Ευρωπαίοι, ο Τραμπ κι εμείς
Σφίξαν τα πράγματα: το διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον παράμενει ρευστό. Στην Ευρώπη επικρατεί το σύνθημα "ο καθένας για την πάρτη του". Όσο για την έννοια της αλληλεγγύης, προκύπτει μόνο στη βάση κοινού και ισχυρού -οικονομικού κατά προτίμηση- συμφέροντος και διασφαλίζεται με ανταλλάγματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ιταλία. Φρόντισε έγκαιρα να αποκτήσει διαύλους επικοινωνίας με τη Λιβύη, παρέχοντας στους ενδιαφερόμενους το ανάλογο... service και τώρα βλέπει ήσυχη, τις μεταναστευτικές ροές να κατευθύνονται από την Αφρική κατ' αποκλειστικότητα προς την Κρήτη.
Η αλήθεια είναι ότι στη Λιβύη επικρατεί μπάχαλο. Η χώρα έχει δύο αντιμαχόμενες κυβερνήσεις και πληθώρα συμμοριών που κάνουν κουμάντο στα δύο λιμάνια θησαυρίζοντας από το εμπόριο ανθρώπινου πόνου. Παρά ταύτα, η Μελόνι μια χαρά τα κατάφερε μέσα σ' αυτό το χάος, υπό την πίεση του γεγονότος ότι το μεταναστευτικό είναι καυτό ζήτημα για την ιταλική κοινή γνώμη και έπρεπε, αφού πέρασε τη φάση του "εξωραϊσμού" των σχετικών στοιχείων, να προχωρήσει εν τελεί στη δράση.
Στη δράση, ακόμη πιο δυναμικά, έχει περάσει προ πολλού και η Τουρκία χρησιμοποιώντας κατά κόρον τη στρατηγική... της βαλίτσας με ιδιαιτέρως ενδιαφέρον περιεχόμενο. Αντιλαμβάνεστε φαντάζομαι. Με δεδομένο λοιπόν ότι κλιμακώνεται πλέον η αντιπαράθεση στο εσωτερικό της Λιβύης για το ποιος θα κυβερνήσει τη χώρα, ήταν περίπου αναμενόμενο να αγριέψει ο Χαφτάρ, ο οποίος κάθε άλλο παρά μασά τα λόγια του. Λέει ανοικτά προς κάθε κατεύθυνση (της Ελλάδας περιλαμβανομένης) ότι... το τζάμπα πέθανε και προτάσσει δύο εναλλακτικές επιλογές: ή νομιμοποίηση ή σοβαρή... υλικοτεχνική υποστήριξη, χωρίς φυσικά να αποκλείει και το "πακέτο".
Αυτό σε μεγάλο βαθμό εξηγεί και "τη στραβή" που έγινε με την επίσκεψη της πολυμερούς αντιπροσωπείας στη Λιβύη, η οποία οφείλεται κυρίως σε ευρωπαϊκή γκάφα, και ως ένα βαθμό αναμενόμενη. Γιατί πέραν της ατυχούς διπλωματικής διαχείρισης, κατά βάση πηγάζει από το γεγονός ότι η Ευρώπη δεν είναι πλέον στα πάνω της -άρα δεν αντιμετωπίζεται ως ισχυρός παίχτης- ενώ ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από ασάφεια ως προς τις βασικές της επιλογές. Μ' αυτά και μ' αυτά όμως, δεν είμαι σίγουρη ότι η λύση των προβλημάτων ελληνικού ενδιαφέροντος, βρίσκεται σε διμερείς συζητήσεις για το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, στη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης ή ακόμη και στην επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 μίλια νότια της Κρήτης, όπως επίσης ακούστηκε. Μάλλον το "ψητό" βρίσκεται αλλού 'ντ' αλλού.
Μπορεί τα εσωτερικά πυρά (ως προς το μεταναστευτικό) να στρέφονται σήμερα προς το αρμόδιο υπουργείο, όμως, κακά τα ψέματα, το υπουργείο αυτό δεν είναι παρά ο διαχειριστής κεντρικών επιλογών για την αντιμετώπιση της κρίσης και μάλλον δεν φέρει τη βασική ευθύνη για τα αίτια που την προκάλεσαν. Πέρασαν κοντά δύο χρόνια από τότε που ο Χαφτάρ επισκέφθηκε την Αθήνα πατώντας... πάνω σε κόκκινο χαλί και ξόρκισε, τότε, ως παράνομο το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Στην παρούσα φάση, φαίνεται ότι είναι έτοιμος να συναινέσει για να εγκριθεί δόξη και τιμή από το λιβυκό κοινοβούλιο. Να αποκτήσει δηλαδή, μια πρώτη επίφαση νομιμότητας. Είναι προφανές ότι στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, η ελληνική διπλωματία ατόνισε, πέρασε σε κατάσταση "σιγής ασυρμάτου". Υποθέτω ότι δεν κινήθηκε στη βάση της εξωπραγματικής άποψης ότι τα γεωπολιτικά ζητήματα μπορούν να μπαίνουν, κατά βούληση, στον αυτόματο πιλότο, μάλλον υποτίμησε τη στρατηγική του ανοίγματος σε γειτονικές χώρες.
Νομίζω πως όλα ξεκινούν από το αυθαίρετο, όπως έδειξε η ζωή, "δόγμα" ότι θα κυβερνούν για πάντα ο Μπάιντεν, ο Σολτς και η φον ντερ Λάιεν. Ο πρώτος αποτελεί μακρινό παρελθόν και για εμάς ο δρόμος προς το Λευκό Οίκο δεν είναι στρωμένος με τριαντάφυλλα. Ο διάδοχος του δεύτερου κατέστησε ήδη σαφές ότι το Βερολίνο δεν μπορεί αενάως να βάζει πλάτη για την Ελλάδα και η Ελλάδα να αγοράζει οπλικά συστήματα από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Εξ ου και η "ξινίλα" για την έλλειψη συνεκτικών κανόνων στην ελληνική επικράτεια, όπως επίσης και τα υπονοούμενα περί αδιαφάνειας, διαφθοράς ίσως, στον απόηχο μάλιστα των δυναμικών κινήσεων της Ευρωπαίας Εισαγγελέως. Όσο για το τρίτο πρόσωπο, την πρόεδρο της Κομισιόν, βλέπει την επιρροή της να μειώνεται σημαντικά καθώς εξακολουθεί να βρίσκεται στη δίνη της διερεύνησης πιθανών οικονομικών σκανδάλων.
Ας επιστρέψουμε, όμως, στα προβλήματα με τη Λιβύη, η οποία πέραν του μεταναστευτικού, προχωρά σε Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ αμφισβητώντας ουσιαστικά της ελληνική ΑΟΖ νότια της Κρήτης. Ένα καλό ερώτημα είναι αν εργαλειοποιείται από την Άγκυρα. Και ναι και όχι, υπό την έννοια ότι η Λιβύη όντας ηπειρωτική χώρα, έχει αυτοτελώς σοβαρούς λόγους να προτιμά την ευθυδικία έναντι της μέσης γραμμής. Όπως και αν έχουν, όμως, τα πράγματα η Τουρκία παίζει επιθετικά μπάλα και έχει ήδη επιτύχει να παγώσει (;) το εγχείρημα της πόντισης καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ. Μ' άλλα λόγια, φθάσαμε στο σημείο, να απαιτείται -σύμφωνα με τη ρήση Μολυβιάτη- άδεια της Άγκυρας για την άσκηση κυριαρχικού μας δικαιώματος.
Συμπέρασμα: με δεδομένο ότι κατέρρευσε το δόγμα... της αιωνιότητας του προαναφερθέντος τρίδυμου, μήπως πέραν του crisis management και της επικοινωνιαικής ωραιοποίησης μιας εξαιρετικά δυσάρεστης πραγματικότητας, ήρθε η ώρα να αναζητηθεί το υποκατάστατο στο πεδίο της εθνικής στρατηγικής;