Η συμφωνία Τραμπ–Σαουδικής Αραβίας φέρνει πιο κοντά Ριάντ–Ισραήλ
Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να εγκρίνει την πώληση μαχητικών F-35 στη Σαουδική Αραβία αποτελεί μία από τις πιο καθοριστικές γεωπολιτικές εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας. Το Ριάντ γίνεται έτσι η πρώτη χώρα της Μέσης Ανατολής, πέραν του Ισραήλ, που θα αποκτήσει τα προηγμένα αεροσκάφη. Πίσω από αυτή την κίνηση όμως, κρύβεται ένα τεράστιο γεωπολιτικό παζλ που επηρεάζει Ιράν, Ισραήλ, Τουρκία, ΗΠΑ και την ισορροπία ισχύος σε ολόκληρη την περιοχή.
Για το Ιράν, η εξέλιξη αυτή αποτελεί στρατηγικό εφιάλτη. Η προοπτική μίας στενής συνεργασίας Σαουδικής Αραβίας–Ισραήλ, υπό αμερικανική ομπρέλα, δημιουργεί ένα ισχυρό αντι-ιρανικό μέτωπο. Η Τεχεράνη βλέπει πλέον να απειλείται η επιρροή της στον Κόλπο, ενώ η είσοδος των F-35 στο οπλοστάσιο του Ριάντ ενισχύει τις δυνατότητες ακριβών πληγμάτων κατά ιρανικών στόχων. Το Ιράν αναμένεται να απαντήσει ενισχύοντας τους πληρεξούσιους συμμάχους του σε Λίβανο, Συρία και Υεμένη, αλλά και επιταχύνοντας τα προγράμματα εξοπλισμού και κυβερνοπολέμου.
Η Σαουδική Αραβία, αντιθέτως, αναδεικνύεται στον μεγάλο κερδισμένο. Η συμφωνία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πακέτο που επιδιώκει το βασίλειο: αμερικανικές εγγυήσεις ασφάλειας τύπου-ΝΑΤΟ, ειρηνικό πυρηνικό πρόγραμμα με αμερικανική τεχνολογία και πρόσβαση στα πλέον προηγμένα αμερικανικά οπλικά συστήματα. Παράλληλα, το Ριάντ θέλει να σταθεροποιήσει τη θέση του ως κυρίαρχη δύναμη στον αραβικό κόσμο και να εμφανιστεί ως υπεύθυνος, κεντρικός παίκτης στη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας.
Για το Ισραήλ, η συμφωνία δεν αποτελεί απειλή, αλλά ευκαιρία. Η κυβέρνηση Νετανιάχου είχε ήδη ενημερώσει τις ΗΠΑ ότι δεν αντιτίθεται στην πώληση F-35, υπό την προϋπόθεση ότι η Σαουδική Αραβία θα προχωρήσει σε εξομάλυνση σχέσεων με το Ισραήλ. Το Ισραήλ επιδιώκει εγγυήσεις ασφαλείας —π.χ. περιορισμούς στην ανάπτυξη των σαουδαραβικών F-35 κοντά στα σύνορά του αλλά βλέπει στο Ριάντ έναν πιθανό στρατηγικό εταίρο ενάντια στο Ιράν. Η εξομάλυνση θα σηματοδοτούσε το σημαντικότερο άνοιγμα προς αραβική χώρα μετά την ειρήνη με την Αίγυπτο το 1979.
Η Τουρκία, από την άλλη πλευρά, κινδυνεύει να βρεθεί στο περιθώριο. Έχοντας αποκλειστεί από το πρόγραμμα F-35 λόγω των ρωσικών S-400, βλέπει τώρα έναν περιφερειακό ανταγωνιστή να αποκτά την τεχνολογική υπεροχή που η ίδια έχασε. Παράλληλα, η δημιουργία ενός άξονα ΗΠΑ–Σαουδικής Αραβίας–Ισραήλ περιορίζει την τουρκική επιρροή τόσο στον Κόλπο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τελικά, η κίνηση Τραμπ δεν χαλάει τις σχέσεις των ΗΠΑ με το Ισραήλ. Aντίθετα, δημιουργεί το πλαίσιο για μια ιστορική τριμερή συμμαχία που ενισχύει την αμερικανική επιρροή και αποδυναμώνει το Ιράν και την Τουρκία. Η περιοχή οδεύει προς μια νέα πραγματικότητα όπου ο άξονας Ριάντ–Τελ Αβίβ–Ουάσινγκτον μπορεί να καθορίσει τις εξελίξεις για τα επόμενα χρόνια.