Το σχέδιο Τραμπ για Γάζα: Τερματισμός πολέμου και ανοικοδόμηση – Στη Χαμάς η τελευταία λέξη
Το σχέδιο του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα παρουσιάζεται ως «ιστορική ευκαιρία» για ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, οι διεθνείς αναλύσεις στα μεγάλα δίκτυα τονίζουν ότι, όσο φιλόδοξο κι αν ακούγεται, αφήνει περισσότερα ερωτήματα απ’ όσα απαντά.
Τα 20 βασικά σημεία του σχεδίου Τραμπ
Η πρόταση, που φέρει ανεπίσημα το όνομα «Νέα Γάζα», προβλέπει:
- Άμεση κατάπαυση πυρός με ταυτόχρονη παύση όλων των εχθροπραξιών.
- «Πάγωμα» των γραμμών μάχης μόλις υπάρξει συμφωνία.
- Απελευθέρωση όλων των ομήρων (ζώντων και νεκρών) εντός 72 ωρών.
- Για κάθε επίσης νεκρό Ισραηλινό όμηρο, το Ισραήλ θα παραδώσει τις σορούς 15 Παλαιστινίων από τη Γάζα.
- Σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα.
- Καταστροφή στρατιωτικών υποδομών της Χαμάς (τούνελ, αποθήκες όπλων).
- Πλήρης αποστρατιωτικοποίηση της Λωρίδας της Γάζας ώστε να μην υπάρχει απειλή προς το Ισραήλ.
- Στα μέλη της οργάνωσης που επιθυμούν να φύγουν από τη Γάζα θα παρασχεθεί ασφαλής διέλευση για τις χώρες που θα τα δεχτούν ενώ προβλέπεται και αμνηστία σε όσους δεχτούν να καταθέσουν τα όπλα.
- Δυνατότητα ασφαλούς εξόδου για όσους μαχητές θελήσουν να φύγουν από τη Γάζα.
- Μη υποχρεωτικός εκτοπισμός: κανένας κάτοικος δεν εξαναγκάζεται να φύγει· όσοι φύγουν μπορούν να επιστρέψουν.
- Τεχνοκρατική μεταβατική διοίκηση από ανεξάρτητους Παλαιστίνιους, χωρίς Χαμάς αλλά με διεθνή εποπτεία. Στην καρδιά του σχεδίου βρίσκεται ένα νέο όργανο, το λεγόμενο «Board of Peace» – ένα «Συμβούλιο Ειρήνης» υπό την προσωπική καθοδήγηση του Τραμπ, που θα έχει την ευθύνη για την εφαρμογή σύμφωνα με το Reuters. Η επιτροπή θα επιβλέπει το μεταβατικό στάδιο στον θύλακα στην οποία θα μετέχουν και άλλοι αρχηγοί κρατών, συμπεριλαμβανομένου και του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας Τόνι Μπλερ.
- Διεθνής δύναμη σταθεροποίησης για την ασφάλεια στην περίοδο μετάβασης.
- Ανοικοδόμηση υποδομών με διεθνή χρηματοδότηση και σύσταση ειδικής οικονομικής ζώνης που θα προσελκύσει επενδύσεις.
- Δημιουργία ειδικής οικονομικής ζώνης στη Γάζα για επενδύσεις και ανάπτυξη.
- Το Ισραήλ δεν θα κατακτήσει, ούτε θα προσαρτήσει τη Λωρίδα της Γάζας, τη διακυβέρνηση της οποίας θα αναλάβει προσωρινά μια μεταβατική, τεχνοκρατική, απολίτικη παλαιστινιακή επιτροπή.
- Με την αποδοχή της συμφωνίας, θα επιτραπεί αμέσως η πλήρης είσοδος ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.
- Ενίσχυση ανθρωπιστικής βοήθειας μέσω διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ, Ερυθρά Ημισέληνος).
- Τα μέλη της Χαμάς θα πρέπει επίσης να συμφωνήσουν ότι δεν θα διαδραματίσουν κανέναν ρόλο στη διακυβέρνηση της Γάζας, εμμέσως, ευθέως ή με οποιαδήποτε μορφή.
- Επανένταξη της Παλαιστινιακής Αρχής σε ρόλο μακροπρόθεσμης διακυβέρνησης.
- Σταδιακή πορεία προς παλαιστινιακή αυτοδιάθεση (όχι άμεση κρατική αναγνώριση).
Οι κυριότερες αντιδράσεις στο σχέδιο που παρουσίασε ο Τραμπ
Πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων αραβικών και μουσουλμανικών κρατών, χαιρέτισαν το ειρηνευτικό σχέδιο που παρουσίασε τη Δευτέρα ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας.
Η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Τουρκία, η Ινδονησία και το Πακιστάν χαιρέτισαν «τον ρόλο του Αμερικανού προέδρου και τις ειλικρινείς προσπάθειές του με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα».
Παράλληλα, επιβεβαίωσαν «τη βούλησή τους να συνεργαστούν με θετικό και εποικοδομητικό τρόπο με τις ΗΠΑ και τα ενδιαφερόμενα μέρη για την οριστικοποίηση της συμφωνίας και τη διασφάλιση της εφαρμογής της».
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα κάλεσε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη «να αδράξουν αυτήν την στιγμή για να δώσουν μια πραγματική ευκαιρία στην ειρήνη». Όπως αναφέρει σε μήνυμά του στην πλατφόρμα Χ, «η κατάσταση στη Γάζα είναι αφόρητη. Οι εχθροπραξίες πρέπει να σταματήσουν και όλοι οι όμηροι πρέπει να απελευθερωθούν αμέσως».
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν χαιρέτισε τη δέσμευση του Ντόναλντ Τραμπ με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα και την απελευθέρωση όλων των ομήρων. Εκφράζοντας την ελπίδα πως και το Ισραήλ θα αναλάβει τις δεσμεύσεις που του αναλογούν, ο Μακρόν υπογράμμισε σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ πως «η Χαμάς δεν έχει άλλη επιλογή από το να απελευθερώσει άμεσα όλους τους ομήρους και να ακολουθήσει αυτό το σχέδιο».
Το Λονδίνο «υποστηρίζει σθεναρά» τις προσπάθειες του Ντόναλντ Τραμπ με στόχο «τον τερματισμό των εχθροπραξιών, την απελευθέρωση των ομήρων και τη διασφάλιση της παροχής επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας στον πληθυσμό της Γάζας», τόνισε ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ.
Η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία έκανε λόγο για «ένα φιλόδοξο σχέδιο για σταθεροποίηση, την ανοικοδόμηση και την ανάπτυξη της Λωρίδας της Γάζας», θεωρώντας πως πρόκειται για «σημείο καμπής» στη σύγκρουση. Η Ρώμη προέτρεψε τα εμπλεκόμενα μέρη «να αξιοποιήσουν αυτήν την ευκαιρία και να αποδεχθούν το σχέδιο».
Από την πλευρά του, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ δήλωσε ότι «επιτέλους, οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι μπορούν να ελπίζουν ότι αυτός ο πόλεμος θα τελειώσει σύντομα». «Αυτή η ευκαιρία δεν πρέπει να χαθεί. Η Χαμάς πρέπει να την εκμεταλλευθεί. Προτρέπω όλους εκείνους που μπορούν να επηρεάσουν τη Χαμάς, να το κάνουν τώρα», τόνισε ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας.
Ο κρίσιμος ρόλος του Τόνι Μπλερ
Ο Βρετανός πρώην πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, ο οποίος προορίζεται να διαδραματίσει ρόλο-κλειδί σε μια επιτροπή που θα επιβλέπει τη μεταβατική περίοδο στη Λωρίδα της Γάζας, χαιρέτισε το σχέδιο Τραμπ ως «τολμηρό και ευφυές».
Αυτό το σχέδιο «μας προσφέρει την καλύτερη ευκαιρία για τον τερματισμό του πολέμου» που μαίνεται εδώ και δύο χρόνια, δήλωσε.
Οι πρώτες παλαιστινιακές αντιδράσεις
Η Παλαιστινιακή Αρχή χαιρέτισε τις «ειλικρινείς και αποφασιστικές προσπάθειες» του Ντόναλντ Τραμπ, εκφράζοντας «εμπιστοσύνη στην ικανότητα» του Αμερικανού προέδρου να βρει τον «δρόμο προς την ειρήνη».
Αντιθέτως, ο Παλαιστινιακός Ισλαμικός Τζιχάντ, σύμμαχος της Χαμάς, κατήγγειλε πως το σχέδιο που παρουσίασε ο Τραμπ ισοδυναμεί με «συνταγή για τη συνέχιση της επιθετικότητας εναντίον του παλαιστινιακού λαού και για την ανάφλεξη της περιοχής». Σε ανακοίνωση που εξέδωσε, υπογραμμίζει πως το Ισραήλ επιδιώκει να επιβάλει μέσω των ΗΠΑ όσα δεν κατάφερε να πετύχει με τον πόλεμο.
Επικαλούμενο διπλωματική πηγή, το δίκτυο Al Jazeera μετέδωσε νωρίτερα πως το Κατάρ και η Αίγυπτος παρέδωσαν το σχέδιο Τραμπ στη διαπραγματευτική ομάδα της Χαμάς, η οποία ενημέρωσε πως θα το μελετήσει προσεκτικά.
Γρίφος η στάση της Χαμάς
Η Guardian σημειώνει ότι το σχέδιο δείχνει σαν να «γράφτηκε βιαστικά στο πίσω μέρος ενός φακέλου», αλλά μπορεί να λειτουργήσει ως βάση για συζήτηση αν υπάρξει πραγματική διάθεση συμβιβασμού. Το Sky News υπενθυμίζει ότι όλα θα κριθούν από δύο λέξεις: αποδοχή ή απόρριψη. Και προς το παρόν, η Χαμάς δεν έχει τοποθετηθεί επίσημα.
Στο Ισραήλ, οι αντιδράσεις είναι ήδη έντονες. Ορισμένοι δεξιοί υπουργοί μιλούν για επικίνδυνο συμβιβασμό, ενώ ο πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου κρατάει πιο θετική στάση, δηλώνοντας δημόσια στήριξη. Όπως όμως τονίζει η Financial Times, η συναίνεση μέσα στην κυβέρνησή του μόνο δεδομένη δεν είναι.
Ο ρόλος των αραβικών χωρών
Ο Τραμπ επιμένει πως «οι αραβικές χώρες έχουν φανεί εξαιρετικά συνεργάσιμες» και ότι «ο αραβικός κόσμος θέλει ειρήνη, το Ισραήλ θέλει ειρήνη και ο Μπίμπι (σ.σ. Μπέντζαμιν Νετανιάχου) θέλει ειρήνη». Οι αναλυτές, ωστόσο, προειδοποιούν: καμία ειρήνη δεν κρατάει αν οι ίδιοι οι κάτοικοι της Γάζας δεν αισθανθούν ότι έχουν λόγο στη διαμόρφωση της επόμενης μέρας.
Ένα αβέβαιο στοίχημα
Το Associated Press περιγράφει το σχέδιο ως την πρώτη σοβαρή απόπειρα να μπει στο τραπέζι μια συζήτηση για τη «μετά-Χαμάς εποχή». Ωστόσο, χωρίς σαφείς δεσμεύσεις, χρονοδιαγράμματα και εγγυήσεις, παραμένει περισσότερο μια υπόσχεση παρά μια πραγματικότητα.
Στην πράξη, το σχέδιο Τραμπ μοιάζει με ένα στοίχημα: αν πετύχει, θα δώσει στον Αμερικανό πρόεδρο διεθνές κύρος και στην περιοχή μια αχτίδα ελπίδας. Αν αποτύχει, θα προστεθεί στη μακρά λίστα των αποτυχημένων πρωτοβουλιών που επιχείρησαν να φέρουν ειρήνη στη Μέση Ανατολή – και έμειναν στη μέση του δρόμου.