Stephen Hawking: Η τρομακτική πρόβλεψή του για το μέλλον λίγο πριν πεθάνει

Ο Στίβεν Χόκινγκ, πάλευε επί δεκαετίες την αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS), ωστόσο θεωρείται ένα από τα λαμπρότερα επιστημονικά μυαλά της ανθρωπότητας, και κατά συνέπεια τα όσα έχει πει για το μέλλον της, να αποκτούν ιδιαίτερη σημασία.

Οι τελευταίες προειδοποιήσεις του, λίγο πριν από τον θάνατό του το 2018 αξίζουν την προσοχή μας καθώς πορευόμαστε σε ένα αβέβαιο περιβαλλοντικό μέλλον.

Η δυσοίωνη πρόβλεψη της κρίσης κατοικησιμότητας της Γης

Το 2017 από το Πεκίνο, ο Χόκινγκ έκανε μια απογοητευτική αξιολόγηση σχετικά με τη διάρκεια της ανθρωπότητας στη Γη. Με χαρακτηριστική ακρίβεια, υπολόγισε ότι με βάση τους σημερινούς ρυθμούς αύξησης του πληθυσμού – με τους ανθρώπους να διπλασιάζονται περίπου κάθε 40 χρόνια – θα φτάσουμε σε ένα κρίσιμο όριο μέχρι το έτος 2600.

«Μέχρι το έτος 2600, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα στέκεται δίπλα-δίπλα και η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας θα κάνει τη Γη να λάμπει κόκκινη», προειδοποίησε ο διάσημος φυσικός. Αυτό δεν ήταν απλώς υπερβολή, αλλά μια μαθηματική προβολή που υπογραμμίζει τη μη βιώσιμη τροχιά της ανθρώπινης επέκτασης και της κατανάλωσης πόρων.

Το χρονοδιάγραμμα του Χόκινγκ έδωσε στην ανθρωπότητα περίπου 575 χρόνια για να βρει μια λύση σε αυτή την υπαρξιακή απειλή. Ο συνδυασμός της ανεξέλεγκτης αύξησης του πληθυσμού, της μείωσης των πόρων και της επιτάχυνσης της κλιματικής αλλαγής θα μετατρέψει τη Γη σε ένα όλο και πιο αφιλόξενο περιβάλλον για τον ανθρώπινο πολιτισμό όπως τον ξέρουμε.

Οι επιστήμονες του κλίματος έχουν υποστηρίξει με συνέπεια στοιχεία των ανησυχιών του Χόκινγκ, με την έρευνα να δείχνει ότι οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη εντείνονται ετησίως. Οι ταχέως εξελισσόμενες απειλές για την τεχνολογική υποδομή μας θα μπορούσαν να περιπλέξουν περαιτέρω τις προσπάθειες προσαρμογής, καθώς οι κοινωνίες παλεύουν τόσο με περιβαλλοντικά όσο και με ψηφιακά τρωτά σημεία.

Ενώ πολλοί επικεντρώνονται στις άμεσες κλιματικές επιπτώσεις, όπως τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η προοπτική του Χόκινγκ επεκτάθηκε αιώνες μπροστά, οραματιζόμενος ένα σημείο κορύφωσης όπου πολλαπλά πλανητικά συστήματα θα μπορούσαν ταυτόχρονα να αποτύχουν. Η πρόβλεψή του αντιπροσωπεύει ίσως την πιο ολοκληρωμένη μακροπρόθεσμη ανάλυση από ένα από τα πιο διάσημα μυαλά της επιστήμης.

Η διαστημική μετανάστευση ως η απόλυτη στρατηγική επιβίωσης της ανθρωπότητας

Παρά την τρομερή φύση της πρόβλεψής του, ο Χόκινγκ δεν άφησε την ανθρωπότητα χωρίς ελπίδα. Πρότεινε μια τολμηρή λύση που αντανακλούσε τη δια βίου γοητεία του με το σύμπαν: να γίνει ένα πολυπλανητικό είδος. «Είμαι αισιόδοξος. Πιστεύω ότι μπορούμε να αποφύγουμε αυτόν τον πιθανό Αρμαγεδδώνα και ο τρόπος που θα το κάνουμε αυτό είναι να κινηθούμε στο διάστημα», δήλωσε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Πεκίνο.

Αυτή η κοσμική μετανάστευση δεν θα ήταν μια περιστασιακή εξερεύνηση, αλλά μια απαραίτητη στρατηγική εκκένωσης. Ο Χόκινγκ οραματίστηκε την ανθρωπότητα να ιδρύσει μόνιμους οικισμούς πέρα από τη Γη, όχι μόνο ως επιλογή, αλλά μια εξελικτική επιταγή.

Η θεωρία διαστημικής μετανάστευσης του Χόκινγκ διαφέρει από πολλούς σύγχρονους λάτρεις του διαστήματος. Αντί να επικεντρωθεί αποκλειστικά στον κοντινό Άρη, σκέφτηκε μακρινούς εξωπλανήτες που θα μπορούσαν ήδη να έχουν συνθήκες κατάλληλες για ανθρώπινη κατοίκηση.

Αυτό που κάνει την πρόβλεψη του Χόκινγκ ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι το πώς εξισορροπεί την τεχνολογική αισιοδοξία με τον περιβαλλοντικό ρεαλισμό. Ούτε απέρριψε την περιβαλλοντική κρίση της Γης ούτε πρότεινε ότι η τεχνολογία από μόνη της θα μπορούσε να την λύσει χωρίς θεμελιώδεις αλλαγές στην ανθρώπινη συμπεριφορά και τα πρότυπα κατοίκησης.

Χρονικοί περιορισμοί και κοσμική προθεσμία της ανθρωπότητας

Η πρόβλεψη του Χόκινγκ δεν ήταν απλώς ακαδημαϊκές εικασίες, αλλά έφερε μια βαθιά αίσθηση επείγοντος. Εάν οι υπολογισμοί του σχετικά με το όριο κατοικησιμότητας της Γης αποδειχθούν ακριβείς, η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου πρόκληση να αναπτύξει δυνατότητες διαστρικών ταξιδιών μέσα σε σχετικά σύντομο κοσμικό χρονικό πλαίσιο. Το παράθυρο των 575 ετών που εντόπισε μπορεί να φαίνεται γενναιόδωρο για τα ανθρώπινα πρότυπα, αλλά αντιπροσωπεύει απλές στιγμές στον εξελικτικό ή γεωλογικό χρόνο.

Αυτή η επείγουσα ανάγκη δημιουργεί μια ένταση μεταξύ ανταγωνιστικών προσεγγίσεων για το μέλλον της ανθρωπότητας. Ορισμένοι επιστήμονες και ακτιβιστές επικεντρώνονται στη διατήρηση της κατοικησιμότητας της Γης μέσω άμεσης δράσης για το κλίμα, προσπαθειών διατήρησης και βιώσιμης ανάπτυξης. Άλλοι, εμπνευσμένοι από την κοσμική προοπτική του Χόκινγκ, υποστηρίζουν την επιτάχυνση των τεχνολογιών εξερεύνησης του διαστήματος και εγκατάστασης ως αντιστάθμισμα έναντι της επίγειας καταστροφής.

Το τελικό μήνυμα του Χόκινγκ θα μπορούσε να γίνει καλύτερα κατανοητό ως υποστήριξη και των δύο προσεγγίσεων ταυτόχρονα: εργασία για την επέκταση της κατοικησιμότητας της Γης, αναπτύσσοντας παράλληλα τις τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για την κοσμική μετανάστευση. Αυτή η ισορροπημένη προοπτική αναγνωρίζει τόσο την άμεση περιβαλλοντική κρίση όσο και τους μακροπρόθεσμους περιορισμούς ενός πολιτισμού ενός πλανήτη.

Το ερώτημα ωστόσο παραμένει αν η ανθρωπότητα θα λάβει υπόψη αυτή την τελική προειδοποίηση από ένα από τα μεγαλύτερα μυαλά της.