Τα βρετανικά αρχεία για επαφές με Ντενκτάς-Άγκυρα το Νοέμβριο 1983
Στις 15/11/83, ημερομηνία ανακήρυξης της «ανεξαρτησίας» του ψευδοκράτους, ο Ραούφ Ντενκτάς απέστειλε εξασέλιδο γράμμα στην Μάργκαρετ Θάτσερ, όπως φαίνεται στα αρχεία του πρωθυπουργικού γραφείου (1980-1983).
Σε ένα μακροσκελές κατηγορώ έκανε λόγο για «ασυμβίβαστη και ανειλικρινή» στάση της ελληνικής και ελληνοκυπριακής ηγεσίας, για «παντελή απουσία μετριοπάθειας και κοινής λογικής που θα επέτρεπαν μια ανανεωμένη προσπάθεια από τις δύο πλευρές για μια συμφωνημένη λύση μέσω απευθείας διαπραγματεύσεων».
Την ίδια ημέρα (15/11/83) ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Ιλτέρ Τουρκμέν έλεγε στο Βρετανό πρέσβη στην Άγκυρα ότι η τουρκική θέση δεν είχε αλλάξει: η κυβέρνηση υποστήριζε τις διακοινοτικές συνομιλίες και τη συνάντηση κορυφής Κυπριανού-Ντενκτάς που - όπως είπε - ήταν ιδέα της Άγκυρας για να διατηρηθεί η προοπτική διαπραγματεύσεων. Πρόσθεσε ότι ο ίδιος πάντα έλεγε πως η τουρκική κυβέρνηση δεν ήλεγχε τον Ντενκτάς και τώρα αυτό αποδεικνυόταν.
Η Άγκυρα ήταν επίσης έκπληκτη με τη βρετανική αντίδραση, πρόσθεσε ο Τουρκμέν. Θα ανέμενε μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση. Η άρνηση αναγνώρισης δεν ήταν καλή πολιτική και εν τέλει θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένωση με την Τουρκία που θα «τελείωνε» το Κυπριακό μια και καλή. Στο σχόλιο του Βρετανού πρέσβη ότι οι ενέργειες Ντενκτάς απειλούσαν τις Συνθήκες του 1960, ο Τουρκμέν υπονόησε ότι η Βρετανία είχε λίγο κύρος στη θέση της εγγυήτριας για να καλεί σε ανάληψη δράσης. Στην παρότρυνση να μεταφέρει μήνυμα ανάκλησης της ανακήρυξης Ντενκτάς, η απάντηση του Τουρκμέν ήταν ότι «δεν υπήρχε όπισθεν σε αυτό το αυτοκίνητο». Στην ερώτηση, τέλος, αν πράγματι πίστευε ότι οι διακοινοτικές διευκολύνονταν με την κίνηση Ντενκτάς, απάντησε ότι βεβαίως ναι, καθώς είχε υλοποιηθεί ο όρος της ισότητας και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης θα δεχόταν πιο εύκολα διαπραγματεύσεις.
Επίσης στις 15/11/83 η Θάτσερ έστειλε μήνυμα στον Τούρκο πρόεδρο Εβρέν. Του υπενθύμιζε προηγούμενες προειδοποιήσεις από τη Βρετανία τόσο προς τον ίδιο όσο και προς τον Ντενκτάς κατά της μονομερούς ανακήρυξης. Ξεκαθάριζε ότι ως εγγυήτρια δύναμη η Βρετανία αποδοκίμαζε την ενέργεια και του απηύθυνε έκκληση να πράξει τα μέγιστα για την ανάκλησή, αλλά και να μην υποστηρίξει η Άγκυρα την ανακήρυξη.
Στην αναλυτική απαντητική του επιστολή στις 17/11, ο πρόεδρος Κενάν Εβρέν ανέφερε ότι η απόφαση των Τουρκοκυπρίων έπρεπε να ιδωθεί υπό το φως της ταραχώδους ιστορίας της Κύπρου. Ισχυριζόταν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο γνώριζε καλά την «καταπίεση» και την «ταπείνωση» που είχαν υποφέρει οι Τουρκοκύπριοι από την ελληνική πλευρά. Υποστήριζε επίσης ότι η Συνθήκη Εγγυήσεων δεν είχε εφαρμοστεί ποτέ και ότι είχε παραμείνει κενό γράμμα. Πρόσθετε ότι η Τουρκία από το ‘75 και μετά «πάντα προέτρεπε την τουρκική κοινότητα στην Κύπρο να μην απέχει από τις διαπραγματεύσεις», αλλά σημείωνε ότι δεν μπορούσε να τους αρνηθεί το «δικαίωμα στην αυτοδιάθεση».
Ενδιάμεσα, στις 16/11, ο υπουργός Εξωτερικών Τζέφρι Χάου κάλεσε στο Φόρεϊν Όφις τον Τούρκο πρέσβη και του επανέλαβε την αποδοκιμασία του Λονδίνου και τη μεγάλη λύπη του που η τουρκική κυβέρνηση είχε αναγνωρίσει το ψευδοκράτος και δεν είχε μεταπείσει τον Ντενκτάς. Ο Τούρκος πρέσβης υποστήριξε ότι η απόφαση Ντενκτάς είχε αποτελέσει έκπληξη για την Άγκυρα, αν και κυκλοφορούσε στον αέρα για μεγάλο διάστημα. Μετά αναφέρθηκε στη «μη ωφέλιμη» πρωτοβουλία Ελλήνων και Ελληνοκυπρίων να διεθνοποιήσουν το ζήτημα, λέγοντας ότι η Τουρκία υποστήριζε την εύρεση λύσης μέσω διακοινοτικών συνομιλιών.
Στις 18/11/83 το Φόρεϊν Όφις έστειλε στον ιδιωτικό γραμματέα της Μάργκαρετ Θάτσερ σύσταση για το πώς έπρεπε να χειριστεί την επιστολή Ντενκτάς από τη 15η. Κατά την πάγια συμβουλή του το Φόρεϊν Όφις συνιστούσε «ισχυρώς» να μην αναγνωρίσει ούτε εκείνη τη φορά την επιστολή η πρωθυπουργός. Το Φόρεϊν Όφις σχολίαζε ότι ορισμένα από όσα ανέφερε ο Ντενκτάς ήταν αρκετά δικαιολογημένα, όπως π.χ., κατά το βρετανικό σχόλιο, οι ενέργειες της ελληνικής και ελληνοκυπριακής ηγεσίας που παρεμπόδιζαν τις πιθανότητες συμφιλίωσης μεταξύ των «δύο λαών της Κύπρου».
Στην ίδια επιστολή αναφερόταν επίσης η σημείωση Ντενκτάς περί ανεύθυνης μεταχείρισης από τη Λευκωσία της πρότασής του για συνάντηση κορυφής με τον πρόεδρο Κυπριανού. Για την ακρίβεια, σημείωνε το Φόρεϊν Όφις, ο Σπύρος Κυπριανού είχε επίγνωση των κινδύνων απόρριψης της πρότασης Ντενκτάς, ότι δηλαδή έτσι θα του έδινε την αφορμή που αναζητούσε να κηρύξει ανεξαρτησία. Από την άλλη ο Κύπριος πρόεδρος κινδύνευε να βρεθεί βεβιασμένα σε μια ανεπαρκώς προετοιμασμένη σύνοδο. Η κατ’ αρχήν συμφωνία του Κυπριανού να προχωρήσει στη συνάντηση έκανε πιο δύσκολο για τον Ντενκτάς να βρει καλή δικαιολογία για την ανακήρυξη ανεξαρτησίας. Ο ΓΓ του ΟΗΕ Χαβιέρ Πέρες ντε Κουέγιαρ πίστευε ότι η συνάντηση χρειαζόταν προσεκτική προετοιμασία και δεν θα μπορούσε να γίνει πριν από τον Ιανουάριο του 1984 το νωρίτερο. Επομένως, κατά τους διπλωμάτες του Φόρεϊν Όφις ήταν άδικο να κατηγορεί ο Ντενκτάς τους Ε/κ για παρελκυστική τακτική.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 21/11, ο ιδιωτικός γραμματέας της Θάτσερ απαντούσε στο Φόρεϊν Όφις ότι η πρωθυπουργός είχε λάβει υπόψη τη συμβουλή να μην απαντήσει στον Ντενκτάς, έχοντας υπόψη τη σημειολογία της αναγνώρισης του παράνομου ηγέτη. Αλλά τελικά η Θάτσερ είχε πει ότι δεν έβλεπε πώς η Βρετανία μπορούσε να ασκήσει επιρροή αν δεν επεδίωκε μια ευκαιρία να θέσει τα γεγονότα στη σωστή τους βάση και να εκφράσει την άποψή της. Ζητούσε πληροφόρηση για το πώς αλλιώς θα μπορούσε να ασκηθεί απευθείας επιρροή από το Λονδίνο στους Τουρκοκύπριους.
ΠΗΓΗ ikypros
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Δημοφιλείς Ειδήσεις
