Η τεχνητή νοημοσύνη λύνει το μεγαλύτερο μυστήριο της αρχαιολογίας στον 21ο αιώνα

Η τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται να λύνει ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαιολογίας, αποκαλύπτοντας εκατοντάδες αρχαία γεωγλυφικά που παρέμεναν αόρατα για αιώνες στην έρημο της Νάσκα στο Περού.

Μέσα σε μόλις έξι μήνες, το Ινστιτούτο Nazca του Πανεπιστημίου Yamagata, σε συνεργασία με την IBM, κατάφερε να διπλασιάσει τον αριθμό των γνωστών Γραμμών Νάσκα, εντοπίζοντας 303 νέα σχέδια που χρονολογούνται από το 200 π.Χ. έως το 650 μ.Χ.

Οι Γραμμές Νάσκα, ενταγμένες στη λίστα μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, αποτελούν τεράστια σχέδια χαραγμένα στο έδαφος, με απεικονίσεις ζώων, φυτών και γεωμετρικών σχημάτων, ορισμένα εκ των οποίων εκτείνονται σε μήκος εκατοντάδων μέτρων. Για δεκαετίες, η ανακάλυψή τους βασιζόταν κυρίως σε αεροφωτογραφίες και χρονοβόρες διαδικασίες χαρτογράφησης, σημειώνει η Daily Galaxy.

Η χρήση προηγμένων αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης επέτρεψε την ανάλυση δορυφορικών και εναέριων λήψεων από drones, εντοπίζοντας αχνές γραμμές που διαφορετικά θα παρέμεναν αθέατες. Κάθε πιθανό εύρημα ελέγχθηκε και επιβεβαιώθηκε στο πεδίο από αρχαιολόγους, εξασφαλίζοντας την ακρίβεια των αποτελεσμάτων.

Μεταξύ των νέων γεωγλυφικών περιλαμβάνονται μορφές αιλουροειδών, πτηνών, ψαριών και αφηρημένων σχεδίων. Σύμφωνα με την ομάδα του καθηγητή Masato Sakai, αρκετά από αυτά πιθανότατα συνδέονταν με τελετουργίες και πομπές, που στόχευαν στη σύνδεση με θεότητες και το φυσικό περιβάλλον — θεωρία που ενισχύει την άποψη για τη γεωμετρική ακρίβεια και τον ιερό χαρακτήρα των γραμμών.

Η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης στην αρχαιολογία δεν περιορίζεται στη Νάσκα. Ήδη χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό ταφικών τύμβων στην Ευρώπη, την ανίχνευση αρχαίων οικισμών κάτω από πυκνά δάση και τον εντοπισμό ναυαγίων. Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η ανάλυση δορυφορικών δεδομένων αποκάλυψε μοτίβα διασποράς ευρημάτων, οδηγώντας σε στοχευμένες ανασκαφές.

Όπως τονίζει ο Δρ João Fonte, πρόκειται για «άλμα στην αποτελεσματικότητα», αφού ο χρόνος που απαιτούνταν για έρευνες μειώθηκε από χρόνια σε μόλις λίγες ημέρες. Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον ανθρώπινο παράγοντα.

Η δρ Alexandra Karamitrou υπενθυμίζει ότι οι αυτοματοποιημένες αναλύσεις ενδέχεται να περιέχουν σφάλματα και απαιτούν πάντα επιτόπια επιβεβαίωση. Ωστόσο, η ταχύτητα και η ακρίβεια στον εντοπισμό δύσβατων ή απειλούμενων αρχαιολογικών θέσεων δίνουν στους ερευνητές ένα ανεκτίμητο εργαλείο για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, προτού χαθεί για πάντα.