ΙΑΣΙΣ: Πρόταση για τη δημιουργία κινητής μονάδας υποστήριξης της οικογένειας

Η ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ υποβάλλει μια καινοτόμο πρόταση τη δημιουργία μιας κινητής μονάδας υποστήριξης της οικογένειας, πρόκειται να ενισχύσει τους μελλοντικούς γονείς και να μειώσει σημαντικά τα ποσοστά υπογεννητικότητας προστατεύοντας, παράλληλα, την υγιή και ασφαλή ωρίμανση ενός παιδιού

Αναλυτικά η ανακοίνωση:

Το δημογραφικό πρόβλημα της μείωσης των γεννήσεων και της γήρανσης του πληθυσμού στην Ελλάδα αποτελεί ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, απειλώντας την κοινωνική και οικονομική σταθερότητα. Η στροφή προς τις μικρότερες οικογένειες και ο δισταγμός για την απόκτηση περισσότερων παιδιών, συχνά λόγω των υψηλών απαιτήσεων της γονικής ιδιότητας, της έλλειψης υποστήριξης και της κοινωνικοοικονομικής αβεβαιότητας, επιδεινώνει το ζήτημα αυτό, ενώ παράλληλα η δημιουργία οικογένειας σε ένα τέτοιο καθεστώς αβεβαιότητας ενισχύει την πιθανότητα κακοποίησης των παιδιών.

Όπως περιγράφεται σε πρόσφατες έρευνες, η ανεπαρκής θεσμική υποστήριξη των νέων οικογενειών, σε συνδυασμό με την έλλειψη προσβάσιμων πόρων για τη γονική μέριμνα, οδηγεί σε σημαντικές ψυχολογικές και κοινωνικές προκλήσεις και φέρει αρνητικό αντίκτυπο στο πλαίσιο της παιδικής προστασίας. Το πρόβλημα αυτό επιδεινώνεται από την υψηλή επίπτωση ψυχοσυναισθηματικών διαταραχών κατά την εγκυμοσύνη (τοκοφοβία – κατάθλιψη εγκυμοσύνης) και τη μεταγεννητική περίοδο (δευτεροπαθής τοκοφοβία –επιλόχεια κατάθλιψη) , η οποία επηρεάζει αρνητικά την υγεία των μητέρων, των βρεφών και των οικογενειών. Η ενίσχυση της υποστήριξης προς τις μητέρες και τις οικογένειες αποτελεί ζωτικής σημασίας παράμετρο για τη βελτίωση της δημογραφικής εικόνας της χώρας. Η δημιουργία μιας κινητής μονάδας υποστήριξης της οικογένειας, πρόκειται να ενισχύσει τους μελλοντικούς γονείς και να μειώσει σημαντικά τα ποσοστά υπογεννητικότητας προστατεύοντας, παράλληλα, την υγιή και ασφαλή ωρίμανση ενός παιδιού.

Επίσης, αρκετά συχνά γυναίκες που υφίστανται ενδοοικογενειακή βία, (κυρίως σωματική και σεξουαλική κακοποίηση) αλλά και τα μωρά / παιδιά , δεν καταφεύγουν σε νοσοκομεία ή και σε άλλες δομές, για ιατρική και νοσηλευτική περίθαλψη από φόβο είτε ντροπή. Είναι σημαντικό, λοιπόν, οι επαγγελματίες υγείας να μπορούν να φτάσουν στις οικογένειες και με την κατάλληλη εκπαίδευση να εντοπίσουν σημάδια κακοποίησης και να παραπέμψουν στους αρμόδιους φορείς για να λάβουν οι έγκυες / λεχωίδες /βρέφη την κατάλληλη φροντίδα / θεραπεία / στήριξη, που τόσο έχουν ανάγκη όταν έχουν υποστεί κακοποίηση είτε ενδοοικογενειακή βία.

Γι αυτό το λόγο προκύπτει η αναγκαιότητα οι επαγγελματίες υγείας να μπορούν να αναγνωρίσουν τα σημάδια βίας, ακόμα και αν η γυναίκα δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμεί να επικοινωνήσει την άσκηση ενδοοικογενειακής βίας από φόβο ή ντροπή. Επίσης, συχνό είναι να αποτελούν (οι επαγγελματίες υγείας) και τα πρώτα πρόσωπα στα οποία η γυναίκα μπορεί να μιλήσει για τη βία που υφίσταται.

Ο επαγγελματίας υγείας, εφόσον υπάρχει υποψία κακοποίησης, είτε και ασέλγειας σε μωρά ή παιδιά, οφείλει να προβεί σε διαγνωστική εκτίμηση και να ενημερώσει άμεσα τους αρμόδιους φορείς.

1. Αναγκαιότητα

Το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων στην Ελλάδα αντανακλά μια ευρύτερη δημογραφική κρίση που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τον μελλοντικό κοινωνικό ιστό της χώρας. Οι προκλήσεις που σχετίζονται με την οικογένεια, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης γονικής εκπαίδευσης, των ανεπαρκών πόρων για τη φροντίδα των παιδιών και της ανεπαρκούς υποστήριξης κατά τη διάρκεια της προγεννητικής και της πρώιμης παιδικής ηλικίας (0-4), αποθαρρύνουν τα ζευγάρια από το να αποκτήσουν παιδιά. Παράλληλα, η αυξανόμενη επικράτηση των περιγεννητικών προβλημάτων ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη και το μεταγεννητικό άγχος, υπονομεύει περαιτέρω την οικογενειακή συνοχή και ευημερία.

Αναλυτικότερα οι γεννήσεις στη χώρα το 2023 ανήλθαν σε 71.455 (36.622 αγόρια και 34.833 κορίτσια) καταγράφοντας μείωση κατά 6,1% σε σχέση με το 2022 που ήταν 76.095 (39.305 αγόρια και 36.790 κορίτσια)

Ειδικότερα στο δήμο των Τρικκαίων οι γεννήσεις το 2023 ανήλθαν σε 737 παιδία και θεωρείτε μια θετική αύξηση που χρειάζεται άμεση στήριξη της μητρότητας.

Το 2022 γεννήθηκαν μόλις 628 παιδιά ενώ το 2021 στα Τρίκαλα οι γεννήσεις ανήλθαν σε 570 παιδιά. Σημειώνεται ότι το 2020 είχαν γεννηθεί 588, το 2019 είχαν καταγραφεί 593 γεννήσεις έναντι 625 το 2018.

Το 2022 γεννήθηκαν 7.900 παιδιά, το 2021 οι γεννήσεις ήταν 8.617 ενώ το 2020 ο αριθμός γεννήσεων που σημειώθηκε ήταν 8.607.

Ο δείκτης γονιμότητας στη χώρα έχει υποχωρήσει κατά 1,5% από το 1987 και μετά, κάτι που σημαίνει ότι αντιστοιχεί μόλις ενάμιση παιδί ανά μια γυναίκα που βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία.

Επίσης η ενδοοικογενειακή βία κατά των γυναικών είναι ένα φαινόμενο που εντείνεται τα τελευταία χρόνια και απασχολεί την κοινωνία και τους κρατικούς φορείς . Δε, κατά των παιδιών αποτελεί μια από τις λιγότερο ορατές μορφές κακοποίησης, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της λαμβάνει χώρα μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον. Βασικό δικαίωμα των παιδιών που είναι θύματα βίας, είναι η συμμετοχή τους στο σύστημα παιδικής προστασία. Καλούμαστε λοιπόν ως κοινωνικό κράτος να εκπαιδεύσουμε επαγγελματίες και αρμόδιους φορείς στο να αναγνωρίζουν, παρεμβαίνουν , θεραπευθούν και να νομοθετούν για την προστασία της δυάδας ( μητέρας / παιδιού).

1. Στόχος Προτεινόμενης Δράσης-Υπηρεσίας

Α ) Δράση: Κινητή μονάδα «Μαίες κατ¨οίκων» και κέντρων ημέρας για μητέρες.

Σύμφωνα με τo Σύνταγμα στο άρθρο 21 Παρ 1. Ορίζει « H οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Kράτους». Η Κινητή μονάδα υποστήριξης της οικογένειας πρόκειται να διαφυλάσσει ακριβώς την αξία της οικογένειας και να ενισχύει το ρόλο και τη σημαντικότητα της, υποστηρίζοντας τους γονείς και τα παιδιά, αμβλύνοντας τις δυσκολίες που τους συνοδεύουν στην σύγχρονη κοινωνία.

Η προτεινόμενη Κινητή μονάδα έχει ως στόχο να προσφέρει ολοκληρωμένη υποστήριξη, εκπαίδευση και πόρους σε οικογένειες, δυνητικούς γονείς και μικρά παιδιά, προωθώντας πιο υγιείς οικογενειακούς δεσμούς και ενδυναμώνοντας τους γονείς να αποκτήσουν περισσότερα παιδιά. Κεντρικός στόχος της συγκεκριμένης υπηρεσίας είναι η παροχή ολοκληρωμένης υποστήριξης και φροντίδας στις γυναίκες και τις οικογένειες κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό, καθώς και σε μελλοντικούς γονείς.

Μέσω της ενίσχυσης της πρόσβασης σε πληροφόρηση, υπηρεσίες υγείας, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και εκπαίδευση, το πρόγραμμα αποσκοπεί στη διευκόλυνση της εμπειρίας της γονεϊκότητας, στην ενίσχυση των γονεϊκών δεξιοτήτων και στη δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος για τις οικογένειες, ούτως ώστε να αισθανθούν ικανοί και ψυχικά προετοιμασμένοι για την ανατροφή ενός παιδιού, αντιμετωπίζοντας έτσι το δημογραφικό πρόβλημα με έναν πιο βιώσιμο και ολιστικό τρόπο.

Η δράση αυτή αναμένεται να έχει μια σημαντική, θετική επίδραση στην αύξηση της γεννητικότητας, αναζωογονώντας την οικογενειακή δυναμική και ενθαρρύνοντας την απόφαση για περισσότερα παιδιά στο πλαίσιο μιας υποστηρικτικής και πληροφορημένης κοινότητας.

1. Ομάδα στόχου

• Ζευγάρια και άτομα που προετοιμάζονται για τη γονεϊκότητα: Παροχή εκπαίδευσης και υποστήριξης σχετικά με τη σύλληψη, την εγκυμοσύνη και την πρώιμη φροντίδα των παιδιών.
• Οικογένειες με παιδιά (0-4 ετών): Να προσφέρουν καθοδήγηση και βοήθεια για την ανατροφή των παιδιών και την προστασία της πρώτης παιδικής ηλικίας.
• Γονείς που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στον γονεϊκό τους ρόλο: Να βοηθήσουν στην οικοδόμηση της αυτοπεποίθησής τους και στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών προκλήσεων.
• Ευάλωτες οικογένειες: Για να εξασφαλιστεί η πρόσβασή τους σε βασικούς πόρους και συστήματα

1. Δραστηριότητες και Μεθοδολογία

Η ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ, ως φορέας λειτουργίας ΜΨΥ του Ν.2716/1999, λειτουργεί από τον Μάιο του 2023 μία Μονάδα Ψυχικής Υγείας (ΜΨΥ) το Κέντρο ημέρας για τη στήριξη της Οικογένειας CONNECT FAMILY (Άδεια Λειτουργίας: Γ3β/Γ.Π.οικ65915/23/11-1-2024), υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας και συγκεκριμένα της Δ/νσης Ψυχικής Υγείας. Μέσα από το CONNECT FAMILY, παρέχεται ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε οικογένειες (παιδιά, εφήβους και ενήλικες).

Η προτεινόμενη δραστηριότητα ουσιαστικά αφορά την επέκταση των υπηρεσιών του Κέντρου Ημέρας, κυρίως με τη δημιουργία Κινητής Μονάδας, με σκοπό την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών προγεννητικής και μεταγεννητικής φροντίδας, υποστήριξης και εκπαίδευσης, με στόχο την ενδυνάμωση των μελλοντικών και νέων γονέων, μέσω των κάτωθι υπηρεσιών:

Προγεννητική Υποστήριξη

• Ενημέρωση και Συμβουλευτική: Παροχή εκτενούς ενημέρωσης και συμβουλευτικής σε θέματα όπως η διαχείριση της εγκυμοσύνης, οι προκλήσεις του τοκετού, η φροντίδα του νεογνού και ο θηλασμός, με στόχο την ενδυνάμωση των γυναικών και την προετοιμασία τους για τις νέες προκλήσεις που φέρνει η μητρότητα.
• Ψυχοσωματική Προετοιμασία: Οργάνωση εργαστηρίων και σεμιναρίων για την ψυχοσωματική ευεξία της εγκύου, περιλαμβάνοντας ήπιες ασκήσεις, τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής, αντιμετώπιση αγχωδών συμπτωμάτων και προετοιμασία για τον τοκετό.
• Υποστήριξη και Ανίχνευση Προβλημάτων: Αναγνώριση και παρέμβαση σε πρώιμο στάδιο για θέματα όπως η κατάθλιψη εγκυμοσύνης, η ενδοοικογενειακή βία και άλλα σημαντικά ζητήματα που μπορεί να επηρεάσουν την υγεία της μητέρας και του παιδιού.

Μεταγεννητική Υποστήριξη και Φροντίδα

• Εκπαιδευτικά Σεμινάρια και Εργαστήρια: Διοργάνωση σεμιναρίων και εργαστηρίων για θέματα όπως η φροντίδα του νεογνού, ο θηλασμός, Τάϊσμα με μπιμπερό και υποκατάστατο μητρικού γάλακτος, αποστείρωση μπιμπερό, έλεγχος λεχώνας, η γονεϊκή αυτοπεποίθηση και η διαχείριση του στρες, προσφέροντας στις νέες μητέρες τα εργαλεία και τις γνώσεις για την αποτελεσματική φροντίδα των παιδιών τους.
• Προγράμματα Ενίσχυσης της Γονεϊκής Δεξιότητας: Ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα για την ενίσχυση των γονεϊκών δεξιοτήτων, με έμφαση στην επικοινωνία, την κατανόηση των αναγκών του βρέφους και την ανάπτυξη θετικών στρατηγικών γονεϊκότητας. Οργάνωση συνεδριών εκπαίδευσης και εργαστηρίων στο σπίτι για την ενίσχυση των γονεικών δεξιοτήτων, προσφέροντας τεχνικές και στρατηγικές για την αποτελεσματική φροντίδα και την υποστήριξη της ανάπτυξης του παιδιού.
• Ψυχολογική Υποστήριξη και Συμβουλευτική: Παροχή ειδικευμένης ψυχολογικής υποστήριξης για την αντιμετώπιση της επιλόχειας κατάθλιψης, των αγχωδών διαταραχών και άλλων ψυχοσυναισθηματικών προκλήσεων που μπορεί να προκύψουν μετά τον τοκετό.
• Ομάδες Υποστήριξης για Μητέρες: Δημιουργία ομάδων υποστήριξης που επιτρέπουν στις μητέρες να μοιράζονται εμπειρίες, ανησυχίες και στρατηγικές αντιμετώπισης, δημιουργώντας ένα δίκτυο στήριξης και κατανόησης.
• Συμβουλευτική για την Οικογενειακή Σχέση και Δυναμική: Παροχή συμβουλών και καθοδήγησης για την ενίσχυση της οικογενειακής σχέσης και την αντιμετώπιση των προκλήσεων που ενδέχεται να προκύψουν στην πορεία της γονεϊκότητας.
• Ομάδες μπαμπάδων για την ανάλυση των δυσκολίων που θα αντιμετωπίσουν και συμβουλευτική στήριξη στον γονεικό ρόλο τους
• Δημιουργία HOT SPOT για την συλλογή βρεφικών ειδών για την διανομή σε ευάλωτες οικογένειες.
• Δημιουργία app με ιατρικές τεκμηριωμένες απαντήσεις σε θέματα ψυχικής υγείας και διαχείρισης του stress-Life Style κατά την εγκυμοσύνη και την μεταγεννητική περίοδο.
• Συμβουλευτική και υποστήριξη υπογόνιμων ζευγαριών
• Φροντίδα Μητέρας και Νεογνού: Συμβουλές και καθοδήγηση για τη φροντίδα της μητέρας μετά τον τοκετό και του νεογέννητου, περιλαμβάνοντας το θηλασμό, τη διατροφή, τις σωστές πρακτικές ύπνου και την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων όπως οι κολικοί.
• Ψυχολογική Υποστήριξη: Αξιολόγηση και υποστήριξη για τυχόν ψυχολογικές προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίζει η μητέρα, συμπεριλαμβανομένης της επιλόχειας κατάθλιψης, μέσω συνεργασίας με ψυχολόγους και ψυχιάτρους.
• Παραπομπή σε Ειδικευμένες Υπηρεσίες: Σε περίπτωση που ανιχνευθούν ειδικές ανάγκες ή προκλήσεις, η οικογένεια μπορεί να παραπεμφθεί σε ειδικευμένες υπηρεσίες ή ειδικούς για περαιτέρω υποστήριξη και φροντίδα.
• Δημιουργία Δικτύου Υποστήριξης: Ενθάρρυνση και διευκόλυνση της συμμετοχής της οικογένειας σε δίκτυα υποστήριξης και κοινότητες γονέων για την ανταλλαγή εμπειριών, συμβουλών και στήριξης.
• Εκπαιδευτικά σεμινάρια στους επαγγελματίες και θεσμικούς φορείς για αναγνώριση σημαδιών ενδοοικογενειακή βία , είτε βρεφική / παιδική κακοποίηση.

Η ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ, έχει Μνημόνιο Συνεργασίας με το Τμήμα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ., και συγκεκριμένα το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας, το οποίο εξειδικεύεται στη ψυχοθεραπεία γονιού-βρέφους, και στην εκπαίδευση στη θεραπεία Mentalization-Based Treatment- Child (MBT-C) και Mentalization-Based Treatment-Family (MBT-F). Στο πλαίσιο της λειτουργίας της κινητής μονάδας για την υποστήριξη της οικογένειας, θα επιδιωχθεί συνεργασία, για την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την υποστήριξη των οικογενειών, συμβάλλοντας στην προώθηση ενός υγιέστερου και πιο ενισχυμένου κοινωνικού ιστού.

Η προτεινόμενη Κινητή Μονάδα, αντιπροσωπεύει μια σημαντική προσπάθεια για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος της Ελλάδας. Μέσω της παροχής ολιστικής υποστήριξης και φροντίδας στις γυναίκες, τις μητέρες και τις οικογένειες, το πρόγραμμα επιδιώκει να προωθήσει την ψυχική και σωματική υγεία, να ενισχύσει τις γονεϊκές δεξιότητες και να δημιουργήσει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που θα ενδυναμώσει τον κοινωνικό ιστό.

Β) Δράση: επιμόρφωση επαγγελματιών υγείας, που θα απαρτίζουν τις κινητές μονάδες, σε θέματα ενδοοικογενειακής βίας ως προς τις εγκύους / λεχωίδες και ιχνηλάτιση σημαδιών βρεφικής / παιδικής κακοποίησης

Στο CONNECT FAMILY, παρέχεται ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε οικογένειες (παιδιά, εφήβους και ενήλικες).

Η προτεινόμενη δράση ουσιαστικά θα αφορά τους επαγγελματίες υγείας που θα στηρίζουν τις κινητές μονάδες «Μαίες κατ¨ οίκων», όπου θα επιμορφωθούν στην αναγνώριση και ιχνηλάτηση πιθανής παθογένειας στην οικογένεια, όπως ενδοοικογενειακή βία και σεξουαλική κακοποίηση. Τα εκπαιδευτικά σεμινάρια θα διεξαχθούν από έμπειρους ψυχολόγους, μαίες, κοινωνικούς λειτουργούς κ.α του ΙΑΣΙΣ ΑμΚΕ και θα διανεμηθεί έντυπο υλικό ως προς την αναγνώριση των πρωίμων σημαδιών πιθανής ενδοοικογενειακής βίας, σεξουαλικής κακοποίησης είτε ακόμη και βρεφικής / παιδικής κακοποίησης. Θα απευθύνεται στους επαγγελματίες υγείας του προγράμματος «Μαίες κατ¨ οίκων» , όπως ψυχολόγοι, μαίες, κοινωνικοί λειτουργοί, παιδίατροι αλλά και σε άλλες ειδικότητες που θα εμπλέκονται στο μέλλον όπως δικαστές , εισαγγελείς, αστυνομικοί, βρεφοκόμοι κ.α.

Προσδοκώμενα αποτελέσματα

Ποιοτικοί Δείκτες «Μαίες κατ¨οίκων»

• Βελτίωση Ψυχοκοινωνικής Ευεξίας της νέας μαμάς / ζευγαριού
• Ενίσχυση των Γονεϊκών Δεξιοτήτων
• Ενδυνάμωση των σχέσεων του ζευγαριού
• Ανίχνευση και θεραπευτική παρέμβαση σε παθογένειες της οικογένειας / ζευγαριού
• Ανάπτυξη και ενδυνάμωση του δικτύου υποστήριξης μεταξύ οργανισμών, ειδικών , φορέων που στηρίζουν τις οικογένειες

1. Ποιοτικοί Δείκτες εκπαιδευτικών σεμιναρίων στους επαγγελματίες υγείας, που στηρίζουν τις κινητές μονάδες

• Εκπαίδευση ως προς την αναγνώριση των σημαδιών κακοποίησης
• Ενδυνάμωση των επαγγελματιών για να προβούν σε καταγγελία των περιστατικών.
• Ανάπτυξη και ενδυνάμωση του δικτύου υποστήριξης επαγγελματιών υγείας και οργανισμών, φορέων που ασχολούνται με τις οικογένειες και την παθογένεια αυτών.

1. Προσδοκώμενα αποτελέσματα

Ποσοτικοί Δείκτες

• 1000+ Ωφελούμενοι
• 1000+ Συμμετέχοντες σε σεμινάρια και εργαστήρια
• 1000+ Κατ’ Οίκον Επισκέψεις