Η ναυμαχία στο Ναυαρίνο στις 20 Οκτωβρίου 1827 και οι συνέπειές της

Συμπληρώνονται σήμερα, 20 Οκτωβρίου 2025, 198 χρόνια από τις 20 Οκτωβρίου (με το νέο ημερολόγιο) 1827, τη ναυμαχία του Ναυαρίνου και τη νίκη του στόλου των Μεγάλων Δυνάμεων επί του τουρκοαιγυπτιακού στόλου. Πώς όμως φτάσαμε στη ναυμαχία αυτή; Ποιες ήταν οι συνέπειές της; Ας δούμε περισσότερες λεπτομέρειες για τη ναυμαχία, που σαφώς έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη του βασικού στόχου: τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Οι διπλωματικές διεργασίες πριν τη ναυμαχία

Η ναυμαχία του Ναυαρίνου διεξήχθη στον Κόλπο του Ναυαρίνου (Πύλος) μεταξύ των στόλων των Μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης (Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας) εκείνης της εποχής (φθινόπωρο 1827) και του τουρκοαιγυπτιακού στόλου στις 20/10/1827. Παρά τα αντιτιθέμενα συμφέροντά τους στο ελληνικό ζήτημα, οι Μεγάλες Δυνάμεις συμμάχησαν για να απομονώσουν την Αυστρία και τον Μέτερνιχ και να προχωρήσουν σε διπλωματική λύση, που τελικά εξελίχθηκε σε στρατιωτική. Σημαντικό ρόλο στην απόφαση αυτή έπαιξαν οι αγώνες και οι θυσίες των Ελλήνων στη διάρκεια της Επανάστασης, οι τουρκικές θηριωδίες, με πρόσφατο, για την εποχή, παράδειγμα όσα έγιναν στο Μεσολόγγι, αλλά και η πίεση της κοινής γνώμης στην Ευρώπη, ιδιαίτερα από τους διανοούμενους που πάντα ο λόγος και τα γραπτά τους έχουν μεγαλύτερη δύναμη. Το πρώτο επίσημο έγγραφο που κατοχύρωνε την αυτονομία της Ελλάδας είναι το Πρωτόκολλο της (Αγίας) Πετρούπολης, στις 4/4/1826 (νέο ημερολόγιο). Το Πρωτόκολλο όμως είναι προκαταρκτικό έγγραφο. 15 μήνες αργότερα, με την Ιουλιανή Σύμβαση του Λονδίνου (6/7/1827) άνοιξε διάπλατα ο δρόμος για τη δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, τα νεότερα χρόνια. Οι όροι της Συνθήκης ήταν ίδιοι με αυτούς του Πρωτοκόλλου της Πετρούπολης, υπήρχε όμως ένα μυστικό άρθρο, ιδιαίτερα ευνοϊκό για τους Έλληνες. Συγκεκριμένα:

α) Η Ελλάς αναγνωρίζεται ως αυτόνομο κράτος υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου

β) Τα όρια του νέου κράτους θα καθορίζονταν με απευθείας διαπραγματεύσεις Ελλήνων και Οθωμανών στην Κωνσταντινούπολη και

γ) Το «μυστικό άρθρο» προέβλεπε ότι οι εμπόλεμοι υποχρεώνονται να τερματίσουν τις εχθροπραξίες σε έναν μήνα.

Αν αυτό δεν γινόταν, η επιβολή της ανακωχής θα περνούσε στους στόλους των Μεγάλων Δυνάμεων.

Στους πρέσβεις των τριών χωρών στην Κωνσταντινούπολη δόθηκε η εντολή ότι οι στόχοι ήταν η επίτευξη ανακωχής, χωρίς όμως να διαταραχθούν οι φιλικές σχέσεις με την Πύλη. Έπειτα, οι πρέσβεις έπρεπε να κοινοποιήσουν το διάβημα προς τους ναυάρχους για να λάβουν τα επιβαλλόμενα για την ειρήνευση μέτρα. Στην περίπτωση που μετά από ένα μήνα η Πύλη δεν δεχόταν την ειρήνευση, έπρεπε οι ναύαρχοι να συνάψουν φιλικές σχέσεις με τους Έλληνες, να εμποδίσουν την ενίσχυση του τουρκοαιγυπτιακού στρατού από τη θάλασσα και να μην συγκρουστούν με Οθωμανούς και Αιγύπτιους. Οι ναύαρχοι είχαν τη διαταγή να χρησιμοποιήσουν βία, μόνο αν οι Τούρκοι ή οι Αιγύπτιοι προσπαθούσαν να σπάσουν τον αποκλεισμό με τα όπλα.

Οι ναύαρχοι όμως είχαν ελευθερία ενεργειών, η οποία τους δινόταν εκ των προτέρων, πάντα όμως με βάση τους στόχους των Δυνάμεων. Ταυτόχρονα, οι τρεις ναύαρχοι έπρεπε να είναι σύμφωνοι για τα μέτρα που θα πάρουν. Οι πρέσβεις των Μεγάλων Δυνάμεων πήραν τις οδηγίες στις αρχές Αυγούστου. Παρουσιάστηκαν στον Οθωμανό υπουργό Εξωτερικών Μεχμέτ Περτέφ ο οποίος τις απέρριψε καταλήγοντας: «Γεννηθήτω το θέλημα του Αλλάχ. Η Υψηλή Πύλη είναι έτοιμη για όλα».

Η στάση των Τούρκων ήταν αναμενόμενη, καθώς έσχατα οχυρά της Ελλάδας ήταν η Μάνη, η Ύδρα, οι Σπέτσες, κάποιες μικρές «νησίδες» ελευθερίας που προσπαθούσε να οργανώσει ο Κολοκοτρώνης και η Αργολίδα με την προσωρινή πρωτεύουσα της Ελλάδας, το Ναύπλιο. Ο Ιμπραήμ ετοίμαζε επιχειρήσεις εναντίον της Μάνης (όπου όμως είχε πάθει πανωλεθρία το 1826, στις μάχες Βέργας, Διρού και Πολυάραβου) και της Ύδρας, ενώ η Ρωσία είχε εμπλακεί σε πόλεμο με την Περσία, κάτι που έκανε αδύνατη τη σύγκρουσή της με τους Οθωμανούς, η τελική απάντηση των οποίων στις Μεγάλες Δυνάμεις ήταν η εξής: «Η ρητή, απόλυτος, τελειωτική, αμετάτρεπτος και αιωνία απάντησις της Πύλης είναι ότι ουδεμίαν πρότασιν δέχεται ως προς τα της Ελλάδας».

Η άκαμπτη συμπεριφορά των Οθωμανών έπαιξε τον ρόλο της στις εξελίξεις. Οι Ευρωπαίοι πρέσβεις έστειλαν τις οδηγίες προς τους ναυάρχους: Eduard Codrington (1772-1851) γνωστός ως Κόδριγκτον στη χώρα μας, ναύαρχο του αγγλικού στόλου, Henri-Daniel Derigny (1782-1835), Δεριγνί στα ελληνικά, επικεφαλής του γαλλικού στόλου και Longuini Petrovitch Heiden (1772-1840), γνωστός ως Χέιδεν στη χώρα μας, ολλανδικής καταγωγής ναύαρχος του ρωσικού στόλου.

Ο Χέιδεν ήταν άριστος γνώστης της θάλασσας από την ηλικία των 11 ετών. Αργότερα, έγινε αξιωματικός του ολλανδικού Ναυτικού. Λόγω των εμφύλιων συγκρούσεων στη χώρα του έφυγε για την Αγγλία και έπειτα για τη Ρωσία όπου η Μεγάλη Αικατερίνη τον διόρισε Υποπλοίαρχο στον Εύξεινο Πόντο.

Το 1810, όταν η Ολλανδία έγινε τμήμα της Γαλλικής Δημοκρατίας, ο Χέιδεν διέκοψε τις σχέσεις με την πατρίδα του και έλαβε τη ρωσική υπηκοότητα. Η παρουσία του, πραγματικού θαλασσόλυκου, ανθρώπου της δράσης, αλλά και ιδιαίτερα συνετού Χέιδεν έκανε πιο τολμηρούς τους Κόδριγκτον και Δεριγνί…

Λίγο πριν το Ναυαρίνο…

Ορισμένα γεγονότα λίγο πριν το Ναυαρίνο, έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα, παρά το γεγονός ότι είχαν ιδιαίτερη σημασία. Ο ακριβοπληρωμένος Κόχραν σε μία από τις λίγες πετυχημένες ενέργειές του «συνέλαβε» στην Κυλλήνη μια μεγάλη τουρκική κορβέτα και μια τυνησιακή γολέτα, που μεταφέρθηκαν στον Πόρο προκαλώντας ενθουσιασμό στους Έλληνες (τέλη Ιουλίου 1827). Ο Τσορτς με τον Κόχραν ξεκίνησαν επιχειρήσεις στη Δυτική Ελλάδα χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, ωστόσο αυτά μαζί με την κινητικότητα του Κολοκοτρώνη και μερικών οπλαρχηγών διαψεύδουν όλους όσους ισχυρίζονται ότι η Επανάσταση είχε σβήσει. Σημαντικότερη όλων ήταν η ναυμαχία της Ιτέας (ή ναυμαχία της Αγκάλης) στις 18/30 Σεπτεμβρίου 1827, κατά την οποία ο Άστιγξ με την «Καρτερία» κατέστρεψε 7 από τα 9 τουρκικά πλοία που βρίσκονταν στο λιμάνι της Ιτέας και αιχμαλώτισε 3 αυστριακά που βρίσκονταν στις τάξεις του οθωμανικού στόλου. Πρόκειται για μία τεράστια επιτυχία καθώς ο Άστιγξ, που μάλιστα ανατίναξε την τουρκική ναυαρχίδα, απέδωσε ξανά τον Κορινθιακό Κόλπο στα ελληνικά πλοία και εξασφάλισε την ελεύθερη επικοινωνία μεταξύ Δυτικής Στερεάς και Πελοποννήσου.

Ο σουλτάνος για να υπάρχει ενιαία διοίκηση έθεσε και τον τουρκικό στόλο υπό τις οδηγίες του Ιμπραήμ. Ο Χοσρέφ πασάς, με εχθρικά αισθήματα για τον Μοχάμετ Άλι της Αιγύπτου παύθηκε τον Φεβρουάριο του 1827. Ο διάδοχός του Ιζέδ Μεχμέτ παρέμεινε στην Κωνσταντινούπολη και έτσι, επικεφαλής των τουρκικών πλοίων ήταν ο Ταχίρ πασάς, άνθρωπος της αρεσκείας του Μοχάμετ Άλι της Αιγύπτου. Ο Ταχίρ με τα μεγάλα πολεμικά σκάφη έφτασε την άνοιξη του 1827 στο Νεόκαστρο και ενώθηκε με τις δυνάμεις του Ιμπραήμ. Ο Κόχραν αντί να χτυπήσει τον οθωμανικό στόλο όταν έβγαινε από τα Στενά, προσπάθησε μιμούμενος τον Κανάρη, να κάψει τον αιγυπτιακό στόλο στην Αλεξάνδρεια όμως απέτυχε (Ιούνιος 1827). Δύο μοίρες του αιγυπτιακού στόλου, υπό τον Μουσταφά μπέη, η μία, και υπό τον Μοχάρεμ μπέη, η άλλη, απέπλευσαν για τον Μοριά. Ο στόλος είχε 91 πλοία, τα 51 από τα οποία ήταν πολεμικά και 4.000 άνδρες του τακτικού στρατού. Τους Αιγύπτιους ακολουθούσαν και 6 αυστριακά πλοία, ως ένδειξη εύνοιας. Το σχέδιο του Μοχάμετ Άλι σε συνεννόηση με την Πύλη, ήταν: ο στόλος να καταλάβει την Ύδρα και ο Ιμπραήμ να καταλάβει τη Μάνη. Οι δύο στόλοι, τουρκικός και αιγυπτιακός συναντήθηκαν στο Νεόκαστρο και συγκρότησαν δύναμη 126 πλοίων.

Πλέον, η κατάσταση πέρασε στα χέρια των ναυάρχων που διάβασαν στον Ιμπραήμ τους όρους της Ιουλιανής Συνθήκης, η οποία έγινε δεκτή με πανηγυρισμούς στην Ελλάδα. Οι Ευρωπαίοι είχαν ποιοτική υπεροχή, κάτι που αναγνώριζε και ο Ιμπραήμ, αλλά ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος σαφή αριθμητική υπεροχή (126 πλοία, έναντι μόλις 27). Ο Κόδριγκτον, λόγω βαθμού (ήταν Αντιναύαρχος, ενώ οι άλλοι δύο Υποναύαρχοι) τέθηκε επικεφαλής.

Η Αγγλία είχε στο Ναυαρίνο περισσότερα από τους άλλους Συμμάχους (12, έναντι 7 ρωσικών και 8 γαλλικών). Έτσι, στα τέλη Σεπτεμβρίου 1827 ο Κόδριγκτον έθεσε στον Ιμπραήμ, που κωλυσιεργούσε, τρεις όρους: α) να επιστρέψουν οι στόλοι στην Κωνσταντινούπολη και την Αλεξάνδρεια, β) να σταματήσουν οι εχθροπραξίες και γ) να εγκαταλείψει την Πελοπόννησο. Ο Ιμπραήμ δεν υπάκουσε και επιχείρησε να στείλει μια μοίρα του στόλου του στην Ύδρα, τον εμπόδισε όμως ο Κόδριγκτον. Ο Βρετανός ναύαρχος με τον Δεριγνί συναντήθηκαν στη στεριά με τον Ιμπραήμ, στις αρχές Σεπτεμβρίου 1827 και προσπάθησαν να τον πείσουν να σταματήσει τις εχθροπραξίες. Αυτός όμως με το πρόσχημα ότι οι Έλληνες επιμένουν στις πολεμικές επιχειρήσεις τους, συνέχισε να καταστρέφει τη Μεσσηνία.

Η ναυμαχία του Ναυαρίνου (8/20 Οκτωβρίου 1827)

Πλέον, η σύγκρουση Ευρωπαίων και Τουρκοαιγυπτίων ήταν θέμα χρόνου. Ο Κόδριγκτον ενημέρωσε ρητά τους αντιπάλους ότι θα τους εμποδίσει με κάθε τρόπο να βγουν από το Ναυαρίνο και ότι μια βολή κατά της αγγλικής σημαίας θα σημάνει την καταστροφή του στόλου τους. Ο Ιμπραήμ συνέχισε να καταστρέφει χωριά της Μεσσηνίας. Στις 17/10, ο Κόδριγκτον έστειλε τον Συνταγματάρχη Cradock να του επιδώσει διαμαρτυρία, δεν τον βρήκε όμως στο Ναυαρίνο.

Λόγω του επικείμενου χειμώνα και των σφοδρών ανέμων στην περιοχή, οι τρεις ναύαρχοι αποφάσισαν να προσορμιστούν κι αυτοί στον ευρύχωρο Κόλπο του Ναυαρίνου. Ο Κόδριγκτον ήταν βέβαιος ότι ο Ιμπραήμ θα αντιδρούσε και οι αντίπαλοι στόλοι θα συγκρούονταν. Όταν οριστικοποιήθηκε η απόφαση ο Κόδριγκτον εξέδωσε μια μνημειώδη διαταγή: «Σε περίπτωση ναυμαχίας κάθε κυβερνήτης να θυμηθεί το παράδειγμα του Νέλσονα, δηλαδή να θεωρεί τον εαυτό του μόνον, όταν πια θα έχει τοποθετήσει το πλοίο του πλάι σε κάποιο εχθρικό». Στις 8/20 Οκτωβρίου 1827 ο άνεμος ήταν ευνοϊκός για τους Συμμάχους. Ο διασκορπισμένος στόλος τους χωρίστηκε σε δύο στήλες με σκοπό να μπει στο λιμάνι του Ναυαρίνου. Ο Ταχίρ ειδοποίησε τον Κόδριγκτον να μην εισπλεύσει. Ο Κόδριγκτον του απάντησε: «Ήλθα να δώσω και όχι να λάβω εντολή». Ο Δεριγνί στο μεταξύ ειδοποίησε τον συμπατριώτη του πλοίαρχο Lettelier που ήταν επικεφαλής των Γάλλων αξιωματικών που υπηρετούσαν στον μουσουλμανικό στόλο πως όποιος πολεμήσει εναντίον της γαλλικής σημαίας θα τυφεκισθεί.

Οι Γάλλοι αξιωματικοί πιθανότατα έφυγαν με ένα αυστριακό πλοίο. Ο Lettelier προφασιζόμενος ασθένεια έμεινε στη στεριά, αλλά ήταν αυτός που είχε παρατάξει τα τουρκοαιγυπτιακά πλοία σε σχήμα πετάλου («μηνοειδής γραμμή») από το Νέο Ναυαρίνο ως τη Σφακτηρία.

Ο συμμαχικός στόλος έφτασε στην είσοδο του Κόλπου στις 12.45 μ.μ. και στη 1 μ.μ. άρχισαν τα πλοία του να μπαίνουν στο Ναυαρίνο. Προπορεύονταν τα αγγλικά, με επικεφαλής τη ναυαρχίδα «Asia», ακολουθούσαν τα γαλλικά και έπονταν τα ρωσικά. Εκτός από τα τουρκοαιγυπτιακά πλοία, οι Ευρωπαίοι είχαν να αντιμετωπίσουν και τα επάκτια πυροβολεία του Ναυαρίνου και της Σφακτηρίας. Τα συμμαχικά πλοία, αγγλικά και μερικά γαλλικά πήραν θέσεις στον Κόλπο. Η ατμόσφαιρα ήταν εκρηκτική και όλα έδειχναν ότι θα ακολουθήσει σφοδρή σύγκρουση. Η σπίθα για τη μεγάλη «φωτιά» που ακολούθησε ήταν το ακόλουθο περιστατικό. Η αγγλική φρεγάτα «Ντάρμουθ» εμποδιζόταν να αράξει από την παρεμβολή ενός πυρπολικού. Ο κυβερνήτης της έστειλε με μια βάρκα τον υποπλοίαρχο Fitz-Roy που κρατούσε λευκή σημαία και άλλους αξιωματικούς προς το πυρπολικό, για να ζητήσει να αλλάξει θέση. Οι Αιγύπτιοι από το πυρπολικό πυροβόλησαν εν ψυχρώ τον Fitz-Roy τραυματίζοντάς τον θανάσιμα. Από το «Ντάρμουθ» ρίχτηκαν καταιγιστικά πυρά προς το πυρπολικό για να καλύψουν την υποχώρηση της βάρκας. Οι Αιγύπτιοι ανταπέδωσαν σκοτώνοντας ή τραυματίζοντας το πλήρωμα της βάρκας.

Σχεδόν ταυτόχρονα, έλαβαν χώρα δύο ακόμα παρόμοια γεγονότα. Ο Κόδριγκτον έστειλε στον Μοχαρέμ μπέη, τον υπασπιστή του μαζί με τον Έλληνα πλοηγό Πέτρο Μικέλη για να του ζητήσει να αποφευχθεί η σύγκρουση και η αιματοχυσία. Ενώ ο υπασπιστής συνομιλούσε με τον Μοχαρέμ, ένας Αιγύπτιος κατάλαβε ότι ο Μικέλης ήταν Έλληνας. Τον πυροβόλησε και τον σκότωσε. Ο Δεριγνί καλούσε τον κυβερνήτη της αιγυπτιακής φρεγάτας «Εσμίνα», χρησιμοποιώντας έναν τηλεβόα, να απομακρυνθεί από κοντά του, γιατί αλλιώς θα χτυπηθεί. Η ναυμαχία όμως είχε αρχίσει. Ένα μουσουλμανικό πλοίο που βρισκόταν πίσω από τη γαλλική ναυαρχίδα «Σειρήν» άρχισε το πυρ. Προκλήθηκαν ζημιές στο πλοίο του Δεριγνί και το αγγλικό «Ντάρμουθ». Κόδριγκτον και Δεριγνί διέταξαν γενικό, ολόπλευρο πυρ. Το «Σειρήν» και το «Asia» προκάλεσαν τεράστιες ζημιές σε εχθρικά πλοία. Επρόκειτο για μια ναυμαχία που θύμιζε «μάχη εκ του συστάδην».

Ποτέ άλλοτε τόσα πολλά και μεγάλα πλοία δεν συγκρούστηκαν σ’ έναν τόσο στενό χώρο. Καθώς τα ρωσικά πλοία και κάποια γαλλικά δεν είχαν καταφέρει να μπουν στον Κόλπο του Ναυαρίνου, ελάχιστα συμμαχικά πλοία αντιμετώπισαν περισσότερα από 60 εχθρικά. Στην πρώτη αυτή φάση της ναυμαχίας διακρίθηκε το γαλλικό πλοίο «Σκιπίων» που μαχόταν εναντίον ενός πυρπολικού που είχε προσκολληθεί πάνω του. Ο Milius, πλοίαρχος του «Σκιπίων», παρόλο που η φωτιά από το πυρπολικό είχε αρχίσει να μεταδίδεται στο πλοίο του, εκμεταλλευόμενος τον ευνοϊκό άνεμο και κάνοντας έναν ευφυή ελιγμό απαλλάχτηκε από το πυρπολικό και στη συνέχεια το βύθισε.

Γύρω στις 3 μ.μ. εισήλθαν στον Κόλπο τα ρωσικά και τα υπόλοιπα γαλλικά πλοία, με τη βοήθεια ενός ελαφρού ανέμου. Τα βαριά πυροβόλα των ρωσικών πλοίων κατέστρεψαν τα δύο επάκτια πυροβολεία ενώ η ναυαρχίδα «Αζόφ» του Χέιδεν κατέστρεψε δύο φρεγάτες. Το γαλλικό πλοίο «Μπρέσλαου», που έσωσε το «Αζόφ» από καταστροφή αντιμετώπισε στη συνέχεια πέντε φρεγάτες. Ανατίναξε με τις βολές του τις δύο και αχρήστευσε τις άλλες τρεις, θέτοντας εκτός μάχης τα πυροβόλα και τους χειριστές τους, οι οποίοι σκοτώθηκαν!

Ο Τούρκος ναύαρχος Ταχίρ απέτυχε παταγωδώς. Ο Μουσταφά μπέης και ο Μοχαρέμ μπέης είχαν τραυματιστεί βαριά στην αρχή της ναυμαχίας. Οι αξιωματικοί έδιναν εντολές που σχεδόν αμέσως ανακαλούνταν από άλλους. Χωρίς ηγεσία, η πλήρης καταστροφή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου από τους ικανότατους Ευρωπαίους ήταν πολύ εύκολη. Από τους 800 άνδρες της τουρκικής ναυαρχίδας, οι 600 τέθηκαν εξ αρχής εκτος μάχης. Κι όταν το πλοίο «Αλβιών» επιχείρησε να την καταλάβει, αυτή ανατινάχθηκε. Μετά την εξόντωση των πλοίων της πρώτης γραμμής, τα συμμαχικά πλοία κατέστρεψαν και τα εχθρικά σκάφη της δεύτερης και της τρίτης γραμμής. Στις 18:00 μ.μ, τέσσερις ώρες μετά την έναρξή της, η ναυμαχία τελείωσε. Περισσότεροι από 6.000 Τούρκοι και Αιγύπτιοι σκοτώθηκαν. Οι Σύμμαχοι έχασαν 654 άνδρες (272 Άγγλους, 184 Γάλλους και 198 Ρώσους). Όλη τη νύχτα ο Κόλπος του Ναυαρίνου λαμπάδιαζε από την ανατίναξη των τουρκοαιγυπτιακών πλοίων που είχαν απομείνει.

Και όσα δεν είχαν χτυπηθεί αυτοανατινάχτηκαν για να μην αιχμαλωτιστούν. Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη καταστροφή των Τούρκων από την πανωλεθρία τους στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571. Την επόμενη, 21/10, ο Ιμπραήμ πήγε στο Ναυαρίνο και είδε τα απομεινάρια του στόλου. Οι τρεις ναύαρχοι επέδωσαν σ’ αυτόν αυστηρή διακοίνωση να δεχτεί τους όρους της Ιουλιανής Συνθήκης και να υψώσει λευκές σημαίες στα φρούρια. Οι όροι έγιναν αποδεκτοί. Αλλά και ο Ταχίρ πήγε στη ναυαρχίδα του Κόδριγκτον για να δηλώσει την αποδοχή των συμμαχικών όρων.

Οι συνέπειες της ναυμαχίας του Ναυαρίνου

Τα νέα για τη ναυμαχία του Ναυαρίνου έφτασαν γρήγορα στους Έλληνες. Ο Κολοκοτρώνης έστειλε ευχαριστήρια και συγχαρητήρια επιστολή στους τρεις ναυάρχους. Στην Κωνσταντινούπολη, οι τρεις πρεσβευτές (Στράτφορντ Κάνινγκ, Ριβοπιέρ και Γκιγιεμινό) των Συμμάχων, για να αποφευχθούν αντεκδικήσεις επισκέφθηκαν τον υπουργό Εξωτερικών Μεχμέτ Περτέφ και τόνισαν πως παρά τη ναυμαχία οι σχέσεις Συμμάχων-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παραμένουν φιλικές και ότι ήταν προς το συμφέρον της Πύλης να δεχτεί τους όρους της Συνθήκης του Ιουλίου. Ο Περτέφ απάντησε: «Η υποταγή είναι η μόνη λέξη για τους Έλληνες». Οι πρεσβευτές έφυγαν για την Κέρκυρα. Όταν ήρθε ο Καποδίστριας εγκαταστάθηκαν στον Πόρο για να έχουν στενότερη επαφή. Η άρνηση του Ιμπραήμ να φύγει οδήγησε στην αποστολή του Γάλλου Στρατηγού Μεζόν για εκδίωξή του. Ακολούθησαν ο νέος ρωσοτουρκικός πόλεμος, η υπογραφή του νέου Πρωτοκόλλου στο Λονδίνο (22/3/1829) και η Συνθήκη της Αδριανούπολης (14/9/1829) με την οποία ο σουλτάνος υποχρεούται να δεχτεί (άρθρο 10) τους όρους του Πρωτοκόλλου, με το οποίο αναγνωρίζεται η Ελλάδα ως αυτόνομο κράτος υπό την τυπική επικυριαρχία του σουλτάνου.

Στην Ευρώπη, οι αντιδράσεις ήταν ανάμεικτες. Ο Φραγκίσκος της Αυστρίας χαρακτήρισε την πράξη των ναυάρχων σαν «δολοφονία»! Ο Γεώργιος Δ’ χαρακτήρισε τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου «λυπηρό γεγονός». Από τον Κόδριγκτον αφαιρέθηκε η Ναυαρχία της Μεσογείου καθώς, όπως ειπώθηκε, ξεπέρασε τις οδηγίες που είχε πάρει! Ο Γάλλος υπουργός Ναυτικών Σαβρόλ χαρακτήρισε τους Έλληνες «λαό πειρατών»! Ο ίδιος ο Δεριγνί είπε για τη ναυμαχία ότι ήταν «ένα γεγονός αισχρό ανάμεσα στους αιώνες». Πάντως, η Ρωσία ήταν, μαζί με την Ελλάδα βέβαια, η μεγάλη κερδισμένη από τη ναυμαχία. Δεν τελείωσε όμως στο Ναυαρίνο ο αγώνας για την ελευθερία. Χρειάστηκαν, εκτός από τη δράση του Μεζόν στον Μοριά και άλλοι αγώνες των Ελλήνων στη Δυτική και Ανατολική Στερεά και η διπλωματική μαεστρία του Καποδίστρια για να αποκτήσει η Ελλάδα την ανεξαρτησία της…