Εκατοντάδες δασικές πυρκαγιές ξεσπούν κάθε καλοκαίρι στην Ελλάδα αποτεφρώνοντας τεράστιες εκτάσεις γης στο πέρασμα τους. Το καλοκαίρι του 2021 η Πυροσβεστική Υπηρεσία κατέγραψε 428 δασικές πυρκαγιές σε όλη την Ελλάδα. Στην Αττική η πυρκαγιά ξεκίνησε από τους πρόποδες της Πάρνηθας και επεκτάθηκε στη Βαρυμπόμπη, στο Τατόι και στο Φλαμπούρι καταστρέφοντας ολοσχερώς μεγάλες εκτάσεις γης.
Με δεδομένο ότι οι πυρκαγιές ως φυσικό φαινόμενο θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και στο μέλλον, η WWF Ελλάς, το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, η Διεύθυνση Δασών Χίου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου και η ομάδα εθελοντικής δράσης Χίου «Όμικρον», μαζί με την υποστήριξη της εταιρείας Procter & Gamble, ξεκινούν μια δράση για να αποτρέψουν τις πυρκαγιές.
Τη στιγμή που οι καταστροφικές πυρκαγιές έχουν δείξει επανειλημμένα ότι η αντιμετώπιση τους δεν είναι απλή υπόθεση, ειδικά αν δεν έχουν ληφθεί εγκαίρως μέτρα πρόληψης που θα μειώσουν αισθητά την ένταση των δασικών πυρκαγιών και θα συμβάλλουν στο έργο της καταστολής η WWF Ελλάς κια το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων ετοιμάζονται να βάλουν μπροστά ένα νέο πιλοτικό έργο το οποίο θα ξεκινήσει στο νησί της Χίου. Κύριος στόχος είναι η διαχείριση της δασικής καύσιμης ύλης και η αύξηση της ανθεκτικότητας των δασικών οικοσυστημάτων απέναντι στις πυρκαγιές και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα της προδιαγεγραμμένης καύσης
Το νέο έργο πρόληψης, στοχεύει επίσης στη θεσμοθέτηση της προδιαγεγραμμένης καύσης ως αποτελεσματικό εργαλείο διαχείρισης της καύσιμης ύλης. Το έργο πρόληψης, επί της ουσίας «παλεύει τη φωτιά με προληπτική φωτιά» σε μια προσπάθεια να μειωθεί αισθητά τόσο η ένταση της εκάστοτε πυρκαγιάς όσο και το έργο της καταστολής της όταν αυτό απαιτηθεί να τεθεί σε εφαρμογή.
Η ιδέα ξεκίνησε να σχεδιάζεται το 2020 από το WWF Ελλάς και το ΙΜΔΟ, ως μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα οι ολοένα και δριμύτερες δασικές πυρκαγιές των τελευταίων ετών. Η μέθοδος εφαρμόζεται ευρέως και με επιτυχία εδώ και δεκαετίες στην Αυστραλία, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία.
Παράλληλα, αποτελεί ένα αποδεκτό από οικολογικής και οικονομικής άποψης εργαλείο που μπορεί να παρέχει άμεσα οφέλη στην τοπική κοινωνία, καθώς οδηγεί στην ελεγχόμενη μείωση και την αποτελεσματική διαχείριση της καύσιμης ύλης.
Πώς γίνεται στην πράξη η προδιαγεγραμμένη καύση
Το πρώτο βήμα είναι να ληφθούν δείγματα βλάστησης, καθώς και να γίνει καταγραφή άλλων κρίσιμων στοιχείων (π.χ. μετεωρολογικά δεδομένα). Στην συνέχεια δημιουργούνται αποψιλωμένες ζώνες περιμετρικά των επιφανειών που πρόκειται να καούν. Σε αυτό το βήμα πραγματοποιούνται αποκλαδώσεις για την αποφυγή εξάπλωσης της φωτιάς.
Ακολουθεί η ανάπτυξη των απαραίτητων πυροσβεστικών εγκαταστάσεων και η λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων προφύλαξης. Επόμενο βήμα είναι η καύση μικρών εκτάσεων όπου πρώτα έχουν πραγματοποιηθεί οι απαραίτητες μετρήσεις και χαρτογραφήσεις με τη χρήση drones και άλλου εξειδικευμένου εξοπλισμού.
Τέλος, ακολουθεί πλήρης κατάσβεση και αξιολόγηση των παραπάνω ενεργειών. Η δράση περιλαμβάνει και συντήρηση αντιπυρικών και στεγασμένων ζωνών, προκειμένου να μειωθεί η καύσιμη ύλη, ενόψει της ερχόμενης αντιπυρικής περιόδου.
Η WWF αναφέρει σε ανακοίνωση της: «Η έμφαση στην λεπτομέρεια κατά την εκτέλεση των εργασιών, θα μας επιτρέψει να συντάξουμε και να παραδώσουμε στις αρμόδιες αρχές ολοκληρωμένα και έτοιμα προς εφαρμογή εγχειρίδια, ώστε η πρακτική της μείωσης της καύσιμης ύλης μέσα από το προδιαγεγραμμένο πυρ να μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα στο μέλλον και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας».
Με ποιά κριτήρια επιλέχθηκε το νησί της Χίου
Σύμφωνα με την WWF, η Χίος, είναι ένα από τα μεγαλύτερα ελληνικά νησιά που φιλοξενεί αντιπροσωπευτικά μεσογειακά δασικά οικοσυστήματα σε τοπία με ποικίλα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό, το πιλοτικό πρόγραμμα που ξεκινά από το συγκεκριμένο νησί, μπορεί, στο μέλλον, να επεκταθεί σε αντίστοιχα οικοσυστήματα στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Ο Ηλίας Τζηρίτης, υπεύθυνος δράσεων για δασικές πυρκαγιές, WWF Ελλάς είχε αναφέρει σε δήλωσή του: «Στη Χίο δεν είμαστε μόνοι μας. Η Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και οι Διοικήσεις Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Βορείου Αιγαίου και Χίου, αγκάλιασαν αμέσως την πρωτοβουλία και χορήγησαν τις απαραίτητες άδειες. Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί πως σε τοπικό επίπεδο, είναι αμέριστη η συμπαράσταση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Χίου, του Δήμου Χίου, της Περιφερειακής Ενότητας Χίου και της Διεύθυνσης Δασών Χίου, με υλικό εξοπλισμό, αλλά και την καθημερινή παρουσία στελεχών τους στο πεδίο».
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της πρωτοβουλίας αυτής, η προδιαγεγραμμένη καύση θα υλοποιηθεί αποκλειστικά σε δημόσιες ή δημοτικές δασικές εκτάσεις και δάση της Χίου, που θα επιλεγούν με συγκεκριμένα επιστημονικά κριτήρια και σε συνεννόηση με τις αρμόδιες αρχές. Θα εφαρμοστεί εκτός αντιπυρικής περιόδου και θα υπάρξουν αυστηρά μέτρα και πρωτόκολλα ασφαλείας κατά την εφαρμογή της (π.χ. παρουσία πυροσβεστικού οχήματος, επιλογή κατάλληλων καιρικών συνθηκών, αποψίλωση βλάστησης σε επιλεγμένες επιφάνειες, τήρηση συγκεκριμένου πρωτοκόλλου ενεργειών, εκπαίδευση εμπλεκομένων, κατάλληλα μέσα ατομικής προστασίας).
