Ο εφιάλτης της πείνας στη Γάζα: Η μαύρη αγορά, οι λεηλασίες και οι εγκληματικές συμμορίες

Ένας Παλαιστίνιος δημοσιογράφος εξηγεί στην El Pais πώς εξασφαλίζει φαγητό για την οικογένειά του στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας. Μόνο όσοι εξακολουθούν να λαμβάνουν μισθούς μπορούν να αντισταθούν στην κατάργηση των ανθρωπιστικών οργανώσεων του ΟΗΕ.

Δεν έχει ξημερώσει ακόμα στα ερείπια του καταυλισμού προσφύγων Τζαμπάλια στη βόρεια Γάζα, αλλά ο Ομάρ είναι ήδη ξύπνιος και σκέφτεται ένα πράγμα: πώς θα εξασφαλίσει φαγητό για την εξαμελή οικογένειά του τις επόμενες ώρες. «Κάθε μέρα είναι η ίδια. Το άγχος είναι για το τι θα φάμε, από πού θα το βρω, πώς θα το πληρώσουμε», εξηγεί ο 40χρονος Παλαιστίνιος δημοσιογράφος σε μια συνέντευξη στο WhatsApp, στην οποία προτιμά να μην δώσει το πραγματικό του όνομα.

Με άδειο στομάχι, ή το πολύ αφού πιει ένα ποτήρι άγλυκο τσάι, περπατάει πάνω από δύο χιλιόμετρα για να φτάσει στις αγορές της περιοχής, αν έτσι μπορούν να ονομαστούν οι ουρές των ανθρώπων που πουλάνε τα ελάχιστα που τους έχουν απομείνει σε αυτοσχέδιους πάγκους, ή ό,τι έχουν αποκτήσει από πακέτα που πετιούνται από ανθρωπιστικές πτήσεις ή από τις συχνές λεηλασίες των λίγων φορτηγών ανθρωπιστικής βοήθειας που εισέρχονται στη Γάζα.

Ο Ομάρ σταματά σε έναν από τους πάγκους. Ο πωλητής πουλάει ρύζι που έπεσε από αεροπλάνα, κατασκευασμένο στις ΗΠΑ για να «ταΐσει πεινασμένα παιδιά», και με μια προειδοποίηση στη συσκευασία ότι δεν μπορεί να πουληθεί επειδή αποτελεί δωρεά. Αλλά τον Αύγουστο του 2025 στη Γάζα, αυτό το πακέτο μισού κιλού κοστίζει 20 σέκελ, ή πέντε ευρώ.

«Αυτοί οι πωλητές είναι πολίτες σαν εσάς και εμένα, αλλά υπάρχουν και εγκληματίες εδώ, μικροσυμμορίες και απελπισμένοι άνθρωποι. Πρέπει να είσαι προσεκτικός», εξηγεί ο Ομάρ. «Σχεδόν κάθε πρωί, ακούω ανθρώπους στον δρόμο να λένε ότι πηγαίνουν στο συνοριακό πέρασμα Ζικίμ, εδώ στο βορρά, όπου συχνά εισέρχονται φορτηγά, για να προσπαθήσουν να τους ληστέψουν κατά ομάδες. Ρισκάρουν τη ζωή τους για να φάνε . Αν τα καταφέρουν, κάποιοι από αυτούς μεταπωλούν κάποια από τα πράγματά τους εδώ αργότερα», προσθέτει.

Ένα μικρό δοχείο χούμους κοστίζει πέντε ευρώ και μια μερίδα κονσερβοποιημένο κρέας κοστίζει 30 σέκελ (7,5 ευρώ). Ο πωλητής προσφέρει ρύζι, το οποίο παίρνει από έναν σάκο που έχει σημαδεμένο με τα αρχικά του ΠΕΠ (Παγκόσμιου Προγράμματος Τροφίμων των Ηνωμένων Εθνών). «Δέκα ευρώ το κιλό», ανακοινώνει. Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς πώς βρέθηκε εκεί. Ο Ομάρ το αγοράζει.

«Η κατάσταση εξακολουθεί να είναι φρικτή, αλλά σήμερα, τουλάχιστον, μπορούμε να αγοράσουμε τρία κιλά αλεύρι για 100 σέκελ (25 ευρώ), όσο κόστιζε ένα κιλό πριν από λίγες μέρες», εξηγεί ο Ομάρ, αποδίδοντας αυτό στο γεγονός ότι το Ισραήλ επέτρεψε περισσότερες ανθρωπιστικές πτήσεις και στην αύξηση του αριθμού των φορτηγών που εισέρχονται στη Γάζα. Αυτό σημαίνει ότι η οικογένειά του τρώει τρεις φέτες ψωμί την ημέρα αντί για μία, όπως συνέβαινε πριν από μερικές εβδομάδες. Αλλά το άγχος αυτού του δημοσιογράφου έχει αυξηθεί τις τελευταίες ημέρες, αφότου ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έλαβε την έγκριση του υπουργικού του συμβουλίου για την πλήρη κατοχή της Γάζας. Εάν συμβεί αυτό, ο Ομάρ φοβάται μια νέα μετακίνηση προς τα νότια και ανησυχεί για το αν η μητέρα του, διαβητική και αρκετά αδύναμη, θα μπορέσει να επιβιώσει.

Οι καταχρήσεις και το χάος σε αυτές τις αγορές της Γάζας αποτελούν το πιο ξεκάθαρο παράδειγμα των συνεπειών της διάλυσης του συστήματος διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας που οργανώθηκε εδώ και 50 χρόνια από τον ΟΗΕ, συγκεκριμένα από το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα και την Παλαιστινιακή Υπηρεσία Προσφύγων (UNRWA). Για να το αντικαταστήσει, το Ισραήλ εγκαινίασε σημεία διανομής τροφίμων στος τέλος Μαΐου (τέσσερα μέχρι στιγμής, όλα στη νότια Λωρίδα της Γάζας) που οργανώθηκαν από το Ανθρωπιστικό Ταμείο της Γάζας, με την υποστήριξη και των Ηνωμένων Πολιτειών. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περισσότεροι από 850 πεινασμένοι Παλαιστίνιοι έχουν πεθάνει σε αυτές τις περιοχές, οι περισσότεροι από τους οποίους πυροβολήθηκαν από τον ισραηλινό στρατό ή από ξένο προσωπικό ασφαλείας που διαχειρίζεται αυτά τα αμφιλεγόμενα κέντρα.

«Η Χαμάς φταίει για όλα αυτά. Παίζουν με τα βάσανά μας. Είναι οπορτουνιστές και δεν έχουν ηθική», κατηγορεί ένας πατέρας από τη βόρεια Λωρίδα της Γάζας, μιλώντας ελεύθερα για το ισλαμιστικό κίνημα που κυβερνά την περιοχή, επειδή το όνομά του δεν θα δημοσιευτεί σε αυτή τη συνέντευξη. «Οι άνθρωποι εδώ σκέφτονται σαν εμένα. Η Χαμάς χάνει τη λαϊκή υποστήριξη κάθε μέρα, αλλά κυβερνά με όπλα, και όποιος μιλάει πληρώνει το τίμημα. Είναι το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να είχε συμβεί στον παλαιστινιακό λαό», λέει με πικρία.

Στην αγορά Yabalia, ένα πακέτο μακαρόνια πωλείται επίσης για 20 σέκελ (πέντε ευρώ) και ένα κιλό φακές για 40 σέκελ (10 ευρώ). Ο Oμάρ τα αγοράζει και προσθέτει ένα φακελάκι με μερικά γραμμάρια μαγιάς. «Τις προάλλες αγόρασα λάδι. Ήρθε από αεροπλάνο. Πλήρωσα 270 σέκελ (68 ευρώ) για ένα λίτρο. Είναι εξωφρενικό, αλλά μπόρεσα να το αγοράσω», εξηγεί.

Ο Ομάρ λέει ότι οι ληστείες συνήθως δεν συμβαίνουν σε αυτές τις άτυπες αγορές, αλλά συμβαίνουν στο δρόμο για το σπίτι. «Όταν έχει κανείς αγοράσει τρόφιμα, θα πρέπει πάντα να βαδίζει σε ομάδες για να προστατευτεί», προειδοποιεί.

«Η ανθρωπιστική βοήθεια που εισέρχεται στη Γάζα είναι ελάχιστη» σε σύγκριση με τις ανάγκες των περισσότερων από δύο εκατομμυρίων κατοίκων της Λωρίδας, όπου περισσότερο από το ένα τρίτο του πληθυσμού μένει χωρίς τροφή για μέρες, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP), το οποίο εκτιμά ότι η περιοχή χρειάζεται σήμερα περισσότερους από 62.000 τόνους σωτήριας βοήθειας ανά μήνα.

Η οργάνωση εκτιμά ότι από τις 21 Μαΐου, όταν το Ισραήλ επέτρεψε ξανά την είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας μετά από περισσότερους από δύο μήνες πλήρους αποκλεισμού, μέχρι τα τέλη Ιουλίου, 1.387 φορτηγά που μετέφεραν περισσότερους από 26.000 τόνους τροφίμων μπόρεσαν να εισέλθουν στην περιοχή μέσω των συνοριακών περασμάτων Kερέμ Σαλόμ (στο νότο) και Zικίμ (στο βορρά). Από τις 27 Ιουλίου, το Ισραήλ έχει εγκρίνει αυξημένο όγκο βοήθειας και σε 11 ημέρες, το WFP κατάφερε να παραδώσει περισσότερα από 800 φορτηγά με συνολικά 10.400 τόνους βασικών τροφίμων στη Γάζα.

«Αν η είσοδος και η διανομή της βοήθειας ήταν καλύτερα οργανωμένη, όλα θα μπορούσαν να βελτιωθούν, αλλά αν το Ισραήλ δεν το επιτρέψει και η κατάσταση επιδεινωθεί ξανά, δεν θέλω καν να σκέφτομαι τι θα μπορούσε να συμβεί», λέει με φόβο ο Ομάρ.

Διότι τι συμβαίνει όταν φτάνει η βοήθεια; Ένας αξιωματούχος της UNICEF εξήγησε πρόσφατα στην Εl Pais ότι τα φορτηγά ξεφορτώνονται σε ζώνες ασφαλείας και άλλα παλαιστινιακά οχήματα, με οδηγούς που έχουν άδεια από το Ισραήλ, έρχονται για να φορτώσουν και να διανείμουν. Αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει μέρες.

«Κατά τη διάρκεια αυτών των καθυστερήσεων, πλήθη πεινασμένων ανθρώπων περιμένουν την άφιξη των φορτηγών μας και συγκεντρώνονται κατά μήκος των οδών μεταφοράς», εξηγεί το WFP σε μια έκθεση, επιβεβαιώνοντας την αφήγηση του Ομάρ. Αυτό που συμβαίνει στη συνέχεια καταγράφεται σε ένα σοκαριστικό βίντεο που κυκλοφόρησε η οργάνωση, στο οποίο ορδές ανθρώπων φαίνονται να λεηλατούν ένα φορτηγό. «Καθώς δεν μπορούμε να διανείμουμε με οργανωμένο τρόπο, οι κουζίνες που ετοιμάζουν ζεστά γεύματα δεν λαμβάνουν τις προμήθειές μας και τα αρτοποιεία δεν μπορούν να ανοίξουν ξανά», θρηνεί η οργάνωση.

Το Εμπορικό Επιμελητήριο της Γάζας, το οποίο εκδίδει εκθέσεις σχετικά με την κατάσταση των αγορών στη Λωρίδα, κατηγόρησε το Ισραήλ ότι «εσκεμμένα αρνείται να παράσχει την απαραίτητη προστασία στις πομπές ανθρωπιστικής βοήθειας και μάλιστα στοχοποιεί το τοπικό προσωπικό ασφαλείας». Αυτή η τοπική οργάνωση εκδίδει επίσης εβδομαδιαίες εκθέσεις και στην τελευταία που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπό της, η οποία αντιστοιχεί στην εβδομάδα 24-30 Ιουνίου , οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: από τα 409 φορτηγά που εισήλθαν στη Λωρίδα εκείνη την εποχή, τα 354 λεηλατήθηκαν.

Προμήθειες 52% για μετρητά

Σε αυτές τις άτυπες αγορές, παράλληλα με τους πωλητές, υπάρχουν άνθρωποι που προσφέρουν μετρητά. Δεν έχουν εισέλθει χαρτονομίσματα ή κέρματα στη Λωρίδα της Γάζας από την έναρξη του πολέμου και οι τράπεζες είναι κλειστές. Αυτοί οι μεταπωλητές, οι οποίοι, σύμφωνα με πολλούς κατοίκους της Γάζας με τους οποίους έχει μιλήσει αυτή η εφημερίδα τις τελευταίες εβδομάδες, εκπροσωπούν μικρής κλίμακας μαφίες ή πιο ισχυρές ομάδες που εξακολουθούν να έχουν σημαντικά ποσά μετρητών, χρεώνουν επί του παρόντος προμήθεια 52% για κάθε πώληση.

Δηλαδή, εάν ο Ομάρ αγοράσει προϊόντα συνολικής αξίας 200 σέκελ, ή 50 ευρώ, και δεν έχει μετρητά αλλά έχει χρήματα στην τράπεζα, μπορεί να κάνει μεταφορά σε αυτόν τον μεσάζοντα. Θα πρέπει να στείλει λίγο πάνω από 400 σέκελ (την τιμή των προϊόντων συν την προμήθεια 52%) και η αγορά του, αντί για 50, θα του κοστίσει τελικά 100 ευρώ.

«Αυτοί κερδίζουν και εγώ χάνω. Τουλάχιστον έχω χρήματα για να μην πεθάνω της πείνας επειδή εξακολουθώ να λαμβάνω μισθό, αλλά η πλειοψηφία του πληθυσμού της Γάζας έχει χάσει τις δουλειές της», εξηγεί.

Και τι κάνουν οι άνθρωποι που δεν έχουν τίποτα; «Πεθαίνουν προσπαθώντας να βρουν φαγητό, κλέβουν αν είναι απελπισμένοι, κάτι που δεν συνέβη ποτέ στη Γάζα, ή περιμένουν ανθρωπιστική βοήθεια. Είναι τρομακτικό», απαντά ο Ομάρ.Νοτιότερα, στους τεράστιους καταυλισμούς εκτοπισμένων στην περιοχή Al Mawasi, όπου συνωστίζονται δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι , ο Οσάμα, ο οποίος ζει με τη σύζυγό του και τους γονείς του σε μια σκηνή, εξηγεί ότι η κατάσταση παραμένει κρίσιμη και ότι υπάρχει αυξανόμενος αριθμός εκτοπισμένων στην περιοχή.

Την περασμένη Τετάρτη, αγόρασε ένα κιλό μελιτζάνες, τις οποίες κάποιοι μπορούν πλέον να καλλιεργήσουν, και πλήρωσε 15 ευρώ. Επέστρεψε επίσης σπίτι με ένα βάζο ταχίνι, μια πάστα σουσαμιού για την οποία πλήρωσε πέντε ευρώ, και αγόρασε επίσης ξύλα για φωτιά και μαγείρεμα, τα οποία κόστισαν άλλα πέντε ευρώ. «Εδώ, σχεδόν όλα τα προϊόντα κλέβονται», εκτιμά αυτός ο νεαρός δάσκαλος. «Πλήρωσα περισσότερα από 100 σέκελ (25 ευρώ) για αυτά τα τρία πράγματα, τα οποία δεν είναι αρκετά για να φάμε και οι τέσσερις μας... Ευτυχώς, μου έχουν μείνει ακόμα κάποια μετρητά, γιατί δεν θα μπορούσα να πληρώσω την προμήθεια 52% επιπλέον», εξηγεί. «Ευτυχώς, μπόρεσα να αγοράσω κάτι, γιατί πολλές μέρες γυρίζω με άδεια χέρια», καταλήγει.

Διαβάστε επίσης