Ιράν: Καταργείται η υποχρεωτική μαντήλα; Τέλος τα πρόστιμα ή άλλα είδη τιμωρίας

Η κυβέρνηση του Ιράν ανέστειλε προσωρινά την εφαρμογή του υποχρεωτικού νόμου για τη μαντήλα ανέφεραν τοπικά μέσα ενημέρωσης. Πλέον, οι γυναίκες που δεν φορούν «χιτζάμπ» δεν θα υπόκεινται σε πρόστιμα ή άλλα είδη τιμωρίας. Η απόφαση αυτή ελήφθη στο πλαίσιο πολιτικής πίεσης στη χώρα, εκτεταμένης δημόσιας δυσαρέσκειας και διεθνούς κριτικής.

Στο τέλος του 2023, το ιρανικό κοινοβούλιο ψήφισε νόμο «Για την υποστήριξη της οικογένειας μέσω της προώθησης του χιτζάμπ και της αγνότητας». Προέβλεπε μεγάλα πρόστιμα και ποινικές κυρώσεις για περιπτώσεις μη χρήσης χιτζάμπ, ενώ επιβλήθηκαν επίσης κυρώσεις σε οργανισμούς στους οποίους εργάζονται γυναίκες.

Ωστόσο, το 2024-2025, η πρακτική εφαρμογή αυτού του νόμου ανεστάλη κατόπιν σύστασης του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Ιράν. Ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Moχάμαντ Μποχίρ-Κολίμποφ επιβεβαίωσε επίσημα την απόφαση, προσθέτοντας ότι η κυβέρνηση στοχεύει να διερευνήσει περαιτέρω τις πιθανές συνέπειες της επιβολής του νόμου στην κοινωνία. Ο Moχαμεντρέζα Μπαχονάρ, μέλος του Συμβουλίου για την Εξέταση των Υφιστάμενων Εγγράφων, επιβεβαίωσε επίσης ότι ο «Νόμος περί Αγνότητας» δεν υπάρχει πλέον. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτός ο κανόνας δεν θεωρείται πλέον νομική υποχρέωση.

Η αστυνομία ενημερώθηκε ότι δεν θα επιβάλλονται πρόστιμα και άλλες κυρώσεις ή περιορισμοί σε γυναίκες που δεν φορούν χιτζάμπ. Ενώ οι πολίτες μπορούν να αναφέρουν παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους σε μια τηλεφωνική γραμμή.

Αναλυτές ωστόσο σημειώνουν πως η δήλωση του Μπαχονάρ δεν σημαίνει ότι το χιτζάμπ έχει καταργηθεί πλήρως. Παρόλο που ο νόμος «Χιτζάμπ και Αγνότητα» δεν εφαρμόζεται επί του παρόντος, το Άρθρο 638 του Ισλαμικού Ποινικού Κώδικα, το οποίο θεωρείται η κύρια νομική βάση που θεσπίζει την υποχρεωτική μαντήλα στο Ιράν, παραμένει σε ισχύ. Αυτό το άρθρο ορίζει τη μη χρήση χιτζάμπ σε δημόσιους χώρους ως «συμπεριφορά αντίθετη προς την δημόσια ευπρέπεια» και προβλέπει διοικητικά τιμωρητικά μέτρα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο νόμος «Χιτζάμπ και Αγνότητα» ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο το 2023 και αναμενόταν να εγκριθεί το 2024. Ο νόμος προβλέπει αυστηρές κυρώσεις για όσους δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες. Αυτοί περελάμβαναν μηχανισμούς όπως πρόστιμα, φυλάκιση, ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, κλείσιμο χώρων εργασίας, ακόμη και δημιουργία συστημάτων δημόσιας επιτήρησης.

Τι ισχύει τελικά

Παρόλο που ο νόμος παρουσιάστηκε με στόχο την προστασία της δημόσιας ευπρέπειας και των ηθικών κανόνων, είχε προκαλέσει σοβαρή δυσαρέσκεια τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές επίπεδο. Με απόφαση του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, η εφαρμογή του ανεστάλη την άνοιξη του 2025. Οι αξιωματούχοι έλαβαν αυτό το μέτρο για να αποτρέψουν την αύξηση της δημόσιας έντασης. Η αναστολή της εφαρμογής του νόμου κατέστησε προσωρινά αδύνατη την εφαρμογή νέων τιμωρητικών μέτρων στη χώρα.

Ωστόσο, το εν λόγω Συμβούλιο του Ιράν δεν είναι όργανο λήψης αποφάσεων για τέτοια θέματα. Ως εκ τούτου, η δήλωση του Μπαχονάρ δεν θεωρείται επίσημη απόφαση, αλλά προσωπικό σχόλιο για την τρέχουσα νομική κατάσταση. Τα σχόλιά του δεν έχουν γίνει δεκτά ομόφωνα εντός της χώρας. Ενώ οι μεταρρυθμιστικοί κύκλοι το θεώρησαν αυτό ως ένδειξη κοινωνικής αλλαγής, οι συντηρητικές δυνάμεις επέκριναν έντονα αυτές τις απόψεις. Ο Χοσεΐν Σαριατμαντάρι, αρχισυντάκτης της εφημερίδας "Kayhan", χαρακτήρισε τη δήλωση του Μπαχονάρ «αντίθετη στις θεμελιώδεις αρχές της Ισλαμικής Δημοκρατίας» και τόνισε ότι το χιτζάμπ είναι «ο ιδεολογικός πυλώνας του καθεστώτος».

Το θέμα έρχεται ξανά στο προσκήνιο τρία χρόνια μετά τη σύλληψη και τον θάνατο της 22χρονης Mάχσα Αμίνι το 2022, η οποία συνελήφθη να φοράει λάθος τη μαντήλα από την «αστυνομία ηθών», πυροδοτώντας μαζικές διαμαρτυρίες για τα δικαιώματα των γυναικών.