O πλανήτης έχει φτάσει στο πρώτο καταστροφικό σημείο καμπής: Οι ύφαλοι θα σωθούν ή θα εξαφανιστούν;

Σύμφωνα με νέα έκθεση, η Γη έχει φτάσει στο πρώτο καταστροφικό σημείο καμπής που συνδέεται με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, με τους κοραλλιογενείς υφάλους των θερμών υδάτων να αντιμετωπίζουν πλέον μακροπρόθεσμη παρακμή και να θέτουν σε κίνδυνο τα μέσα διαβίωσης εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων.

Η έκθεση, που συντάχθηκε από επιστήμονες και περιβαλλοντολόγους, προειδοποιεί ότι ο πλανήτης βρίσκεται επίσης «στα πρόθυρα» να φτάσει και σε άλλα σημεία καμπής, όπως η μαζική καταστροφή του Αμαζονίου, η κατάρρευση βασικών ωκεάνιων ρευμάτων και η απώλεια παγετώνων.

Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί αμφισβητούν τις εκτιμήσεις σχετικά με τη μοίρα των υφάλων, υποστηρίζοντας ότι, παρότι βρίσκονται σε παρακμή, υπάρχουν ενδείξεις πως μπορεί να παραμείνουν βιώσιμοι σε υψηλότερες θερμοκρασίες από αυτές που προτείνει η έκθεση.

Τα σημεία καμπής αναγνωρίζονται από την επιστημονική κοινότητα ως στιγμές όπου ένα οικοσύστημα φτάνει σε σημείο όπου η σοβαρή υποβάθμισή του είναι αναπόφευκτη.

Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι φιλοξενούν περίπου το ένα τέταρτο όλων των θαλάσσιων ειδών, αλλά θεωρούνται ένα από τα πιο ευάλωτα συστήματα στην παγκόσμια υπερθέρμανση.

«Εάν δεν επιστρέψουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα στη μέση παγκόσμια θερμοκρασία επιφάνειας των 1,2 °C (και τελικά τουλάχιστον στο 1 °C), δεν θα διατηρήσουμε τους υφάλους των θερμών υδάτων στον πλανήτη μας σε καμία σημαντική κλίμακα», αναφέρει η έκθεση.

Ύφαλοι στα όρια της αντοχής

Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι βρίσκονται σε μια παγκόσμια διαδικασία λεύκανσης από τον Ιανουάριο του 2023 – η τέταρτη και χειρότερη που έχει καταγραφεί – με περισσότερο από το 80% των υφάλων σε περισσότερες από 80 χώρες να έχουν επηρεαστεί από τις ακραίες θερμοκρασίες των ωκεανών. Οι επιστήμονες λένε ότι το φαινόμενο αυτό έχει οδηγήσει τους υφάλους σε «αχαρτογράφητα νερά».

Η έκθεση Global Tipping Points, υπό την ηγεσία του Πανεπιστημίου του Exeter και χρηματοδοτούμενη από το ταμείο του ιδιοκτήτη της Amazon, Jeff Bezos, περιλαμβάνει συνεισφορές από 160 επιστήμονες από 87 ιδρύματα σε 23 χώρες.

Η έκθεση εκτιμά ότι οι ύφαλοι φτάνουν σε σημείο καμπής όταν η παγκόσμια θερμοκρασία αυξηθεί μεταξύ 1°C και 1,5°C πάνω από τα επίπεδα του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, με κεντρική εκτίμηση στο 1,2°C. Η παγκόσμια υπερθέρμανση αυτή τη στιγμή βρίσκεται περίπου στο 1,4°C.

Χωρίς γρήγορες και μάλλον απίθανες μειώσεις των αερίων του θερμοκηπίου, το ανώτερο όριο των 1,5°C αναμένεται να επιτευχθεί μέσα στην επόμενη δεκαετία.

«Δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για τα σημεία καμπής ως μελλοντικό ρίσκο», δήλωσε ο καθηγητής Tim Lenton από το Global Systems Institute του Πανεπιστημίου Exeter. «Η πρώτη μεγάλη υποβάθμιση των υφάλων σε θερμά νερά είναι ήδη σε εξέλιξη».

Η κατάσταση επηρεάζει ήδη εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους που εξαρτώνται από τους υφάλους. Η έκθεση αναφέρεται στους υφάλους στην Καραϊβική, όπου τα θαλάσσια κύματα θερμότητας, η χαμηλή βιοποικιλότητα και οι επιδημίες ασθενειών ωθούν τους υφάλους «προς την κατάρρευση».

Αντιρρήσεις ειδικών

Παρά ταύτα, ο καθηγητής Peter Mumby, κορυφαίος επιστήμονας κοραλλιογενών υφάλων στο Πανεπιστήμιο του Queensland στην Αυστραλία, παραδέχεται την παρακμή αλλά εκτιμά ότι υπάρχουν ενδείξεις πως οι ύφαλοι μπορούν να προσαρμοστούν και κάποιοι μπορεί να παραμείνουν βιώσιμοι ακόμη και με άνοδο θερμοκρασίας στα 2°C.

Υπογραμμίζει την ανάγκη για «ενεργητικά» μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής και βελτιωμένη τοπική διαχείριση, εκφράζοντας ανησυχία ότι η έκθεση θα ερμηνευτεί από πολλούς ως απόδειξη ότι οι υφάλοι κατευθύνονται προς την οριστική κατάρρευση, κάτι που ο ίδιος δεν υποστηρίζει.

Φοβάται ότι η κοινωνία μπορεί να «απογοητευτεί» από τους υφάλους, αν θεωρηθεί ότι δεν σώζονται πλέον.

Επείγουσα ανάγκη για προστασία

Ο Dr. Mike Barrett, κύριος σύμβουλος επιστήμης του WWF-Ηνωμένου Βασιλείου και συν-συγγραφέας της έκθεσης, τόνισε πως «αποδεικνύει ότι η προστασία των υφάλων είναι τώρα πιο κρίσιμη από ποτέ. Τα δεδομένα αλλάζουν και η αντίδραση πρέπει να είναι άμεση».

Υπάρχουν ύφαλοι που λειτουργούν ως καταφύγια – περιοχές όπου οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι λιγότερο έντονες – και η προστασία τους είναι υψίστης σημασίας.

«Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι έχουμε τους «σπόρους» για ανάκαμψη σε έναν μελλοντικό κόσμο όπου θα έχουμε σταθεροποιήσει το κλίμα», πρόσθεσε.

Η Dr Tracy Ainsworth, αντιπρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Κοραλλιογενών Υφάλων, δήλωσε ότι σε πολλά μέρη τα οικοσυστήματα των υφάλων αλλάζουν και είτε δεν κυριαρχούνται πλέον από κοράλλια, είτε χάνουν τη βιοποικιλότητά τους.

«Το μέλλον των κοραλλιογενών υφάλων είναι ένα μέλλον μετασχηματισμού, αναδιάρθρωσης του οικοσυστήματος και νέων προκλήσεων», είπε. «Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε τώρα είναι να κατανοήσουμε πώς αναδιοργανώνονται όλα αυτά τα διαφορετικά οικοσυστήματα και πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα της θαλάσσιας ζωής και των θαλάσσιων κοινοτήτων».

Σε δήλωσή του, το Αυστραλιανό Ινστιτούτο Θαλάσσιας Επιστήμης ανέφερε ότι η ερμηνεία των παγκόσμιων στοιχείων «πρέπει να γίνεται με προσοχή» για δύο λόγους: κρύβουν σημαντικές περιφερειακές διαφορές και οι παγκόσμιες θερμοκρασίες δεν έχουν σταθεροποιηθεί, «υποδηλώνοντας ότι παραμένει ένα στενό παράθυρο ευκαιρίας για δράση».

Η Γη εισέρχεται σε μια «επικίνδυνη ζώνη»

Ο καθηγητής Lenton επεσήμανε ότι τμήματα των παγετώνων της Δυτικής Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας «βρίσκονται σε επικίνδυνο σημείο», καθώς χάνουν πάγο με αυξανόμενους ρυθμούς. Η απώλεια πάγου που είναι προσκολλημένος στη γη προκαλεί άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

«Πιθανότατα θα ξεπεράσουμε τους 1,5°C παγκόσμιας θέρμανσης γύρω στο 2030 με βάση τις τρέχουσες προβλέψεις», δήλωσε. «Αυτό βάζει τον κόσμο σε μια μεγαλύτερη ζώνη κινδύνου με αυξανόμενο ρίσκο σοβαρών περαιτέρω σημείων καμπής».

Σε ό,τι αφορά τον Αμαζόνιο – που δέχεται πίεση από την κλιματική κρίση και την αποψίλωση των δασών – βρίσκεται πιο κοντά από ό,τι πιστευόταν στο να φτάσει σε σημείο καμπής.

Η έκθεση όμως αφήνει και μια ελπίδα, αναφέροντας πιθανά «θετικά σημεία καμπής» στην κοινωνία, όπως η αύξηση της υιοθέτησης ηλεκτρικών οχημάτων, που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν ταχεία μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

«Ο αγώνας είναι να επιταχυνθούν αυτά τα θετικά σημεία ώστε να αποφύγουμε τα απρόβλεπτα και ανεξέλεγκτα αποτελέσματα από τα περαιτέρω σημεία καμπής στο σύστημα της Γης» κατέληξε ο καθηγητής Lenton.

Με πληροφορίες από The Guardian

Διαβάστε επίσης