Σιωπηλός θάνατος στον αέρα που αναπνέουμε – Προειδοποίηση για τον Aspergillus

Η κλιματική αλλαγή ανοίγει τον δρόμο στην εξάπλωση ενός επικίνδυνου μύκητα που απειλεί εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές κάθε χρόνο. Ο λόγος για τον Aspergillus, έναν κοινό μύκητα του περιβάλλοντος, ο οποίος υπό τις κατάλληλες συνθήκες μπορεί να προκαλέσει σοβαρές λοιμώξεις, ακόμη και θάνατο.

Ο Aspergillus βρίσκεται παντού γύρω μας – στον αέρα, στο έδαφος, σε τρόφιμα και σε αποσυντιθέμενη οργανική ύλη. Παρότι για τους περισσότερους ανθρώπους δεν είναι απειλή, όταν τα σπόριά του εισπνέονται από άτομα με ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα, μπορεί να προκαλέσει μια επικίνδυνη λοίμωξη γνωστή ως ασπεργίλλωση. Οι μύκητες αναπτύσσονται στους πνεύμονες, δημιουργώντας μάζες που προκαλούν έντονα αναπνευστικά προβλήματα, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις η λοίμωξη μπορεί να επεκταθεί στον εγκέφαλο, την καρδιά, τα νεφρά ή το δέρμα – με πιθανό μοιραίο αποτέλεσμα.

Σύμφωνα με νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, η άνοδος της θερμοκρασίας και των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα ενισχύουν τη διάδοση και την επικινδυνότητα του μύκητα, μετατρέποντας τον Aspergillus σε μια παγκόσμια απειλή. Ο καθηγητής Norman Van Rhijn προειδοποιεί για ένα «σημείο καμπής» στη γεωγραφική εξάπλωση των παθογόνων μυκήτων, επισημαίνοντας ότι μέσα στις επόμενες δεκαετίες, είδη όπως ο Aspergillus fumigatus θα μπορούσαν να φτάσουν ακόμη και στον Βόρειο Πόλο, θέτοντας σε κίνδυνο επιπλέον εκατομμύρια ανθρώπους.

Οι πλέον ευάλωτοι είναι όσοι έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα – ασθενείς με άσθμα, κυστική ίνωση, διαβήτη, ή όσοι υποβάλλονται σε θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία. Εκτιμάται ότι οι διεισδυτικές μυκητιασικές λοιμώξεις, όπως η ασπεργίλλωση, προκαλούν ήδη πάνω από 2,5 εκατομμύρια θανάτους ετησίως παγκοσμίως.

Επιπλέον, ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και το είδος Aspergillus flavus, το οποίο επίσης επηρεάζεται από τις κλιματικές αλλαγές. Ο συγκεκριμένος μύκητας παράγει αφλατοξίνες – ουσίες που έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη καρκίνου και σοβαρών ηπατικών βλαβών. Η αυξημένη θερμοκρασία επιταχύνει την παραγωγή αυτών των τοξινών, επιβαρύνοντας την ασφάλεια των τροφίμων.

Ταυτόχρονα, οι επιστήμονες παρατηρούν αυξανόμενη ανθεκτικότητα του μύκητα στα αντιμυκητιασικά φάρμακα. Η υπερβολική και ανεξέλεγκτη χρήση αυτών των φαρμάκων – τόσο στην ιατρική όσο και στη γεωργία – έχει οδηγήσει στην εμφάνιση πιο ισχυρών, ανθεκτικών στελεχών, των λεγόμενων «σούπερ-μυκήτων».

Η ταχύτατη αναπαραγωγή των μυκήτων σε συνδυασμό με τη συνεχή έκθεσή τους σε αντιμυκητιασικά καθιστά την εμφάνιση αυτών των ανθεκτικών στελεχών σχεδόν αναπόφευκτη. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα ίδια φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία των ανθρώπων χρησιμοποιούνται και στη γεωργία για την προστασία των καλλιεργειών – μια πρακτική που ενισχύει την εξάπλωση της αντίστασης.

Παρά την αυξανόμενη απειλή, οι ειδικοί τονίζουν ότι η έρευνα για τις μυκητιασικές λοιμώξεις παραμένει υποχρηματοδοτούμενη, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την πρόληψη και την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους. Ο καθηγητής Darius James του Imperial College Λονδίνου επισημαίνει πως η απειλή είναι διπλή – τόσο για τη δημόσια υγεία όσο και για την παγκόσμια ασφάλεια τροφίμων.

Το μήνυμα των επιστημόνων είναι ξεκάθαρο: Αν δεν επενδυθούν σημαντικοί πόροι σε έρευνα και αντιμετώπιση, οι μύκητες όπως ο Aspergillus θα συνεχίσουν να εξαπλώνονται με επιπτώσεις που ξεπερνούν τα όρια της υγείας – αγγίζοντας το περιβάλλον, την οικονομία και τη διατροφική μας αλυσίδα.

Διαβάστε επίσης