Μάνος Χατζιδάκις: Η ιστορία πίσω από τον «Κεμάλ» και η μουσική απάντηση του Ρασούλη 30 χρόνια μετά

Ήταν χειμώνας του 1968, στη Νέα Υόρκη, όταν ο Μάνος Χατζιδάκις συνάντησε τυχαία ένα νεαρό και όμορφο αγόρι που, λίγες ώρες αργότερα, θα τον ενέπνεε να δημιουργήσει ένα από τα σπουδαιότερα και διαχρονικά τραγούδια του - αλλά και προσωπικά αγαπημένο του - τον «Κεμάλ».

«Συνάντησα ένα νέο παιδί είκοσι χρονών που το λέγανε Κεμάλ. Μου τον γνωρίσανε. Τι μεγάλο και φορτισμένο από μνήμες όνομα για ένα τόσο όμορφο και νεαρό αγόρι, σκέφθηκα. Είχε φύγει απ’ τον τόπο του με πρόσχημα κάποιες πολιτικές του αντιθέσεις. Στην πραγματικότητα, φαντάζομαι, ήθελε να χαθεί μέσ’ στην Αμερική», είχε εξομολογηθεί ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης για την ιστορία πίσω από την δημιουργία του «Κεμάλ».

«Του το είπα. Χαμογέλασε. -Δέχεστε να σας ξεναγήσω; Αρνήθηκε ευγενικά. Προτιμούσε μόνος. Κι έτσι σαν γύρισα στο σπίτι μου τον έκανα τραγούδι, μουσική. Ο Γκάτσος εκ των υστέρων, γράφοντας τους στίχους στα ελληνικά, τον έκανε Άραβα πρίγκιπα να προστατεύει τους αδυνάτους. Κάτι σαν μια ταινία του Έρολ Φλιν του 35'.»

«Η Πελοπόννησος (σσ. καταγωγή του Γκάτσου), από τη φύση της αδυνατεί να κατανοήσει την αμαρτωλή ιδιότητα των μουσουλμάνων Τούρκων, που μοιάζουν σαν ηλεκτρισμένα σύννεφα πάνω απ’ τον Έβρο, ή σαν χαμένα και περήφανα σκυλιά. Το μόνο που αφήσαμε ανέπαφο στα ελληνικά είναι εκείνο το "Καληνύχτα Κεμάλ".
Είτε πρίγκιπας άραψ είτε μωαμεθανός νεαρός της Νέας Υόρκης, του οφείλουμε μια «καληνύχτα» τέλος πάντων, για να μπορέσουμε να κοιμηθούμε ήσυχα τη νύχτα. Χωρίς τύψεις, χωρίς άχρηστους πόθους κι επιθυμίες. Κατά πως πρέπει σ΄ Έλληνες, απέναντι σ΄ ένα νεαρό μωαμεθανό- όπως θα έλεγεν κι ο φίλος μας ο ποιητής ο Καβάφης», είχε αναφέρει ο Μάνος Χατζιδάκις.

Η πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού σε αγγλικό στίχο περιλαμβάνεται στον δίσκο Reflections, το 1970, έπειτα από τη συνεργασία του συνθέτη με το συγκρότημα New York Rock & Roll Ensemble. Τους στίχους είχε γράψει ο Μαρκ Σνόου.

Την ελληνική έκδοση την τραγούδησε στον δίσκο αυτόν, η Αλίκη Καγιαλόγλου, με τον Χατζιδάκι να κάνει την αφήγηση. Η εν λόγω έκδοση θεωρείται ένα από τα καλύτερα κομμάτια του Έλληνα συνθέτη.

Η ελληνική versionτου κομματιού έχει υποστεί πολυάριθμες διασκευές, μερικές από τις πιο γνωστές είναι του Αλκίνοου Ιωαννίδη, της Νάνας Μούσχουρη, του Μάριου Φραγκούλη και του Βασίλη Λέκκα.

Επίσης, το 2005, η ελληνική μπάντα, Raining Pleasure, κυκλοφόρησε σε διασκευή την πρωτότυπη, αγγλόφωνη, έκδοση του δίσκου.

Η απάντηση του Μανώλη Ρασούλη: «Μπορεί να αλλάξει Κεμάλ»

Τριάντα χρόνια μετά την έκδοση του «Κεμάλ», ο Μανώλης Ρασούλης έδωσε την δική του «απάντηση» στην χαρακτηριστική κατάληξη του Μάνου Χατζιδάκι: «Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ».

Το 2000 ο αντισυμβατικός καλλιτέχνης έγραψε και ερμήνευσε το τραγούδι «Μπορεί να αλλάξει Κεμάλ» σε μουσική του Πέτρου Βαγιόπουλου.

Ο στίχος ερμηνεύτηκε από πολλούς ως απάντηση στον Μάνο Χατζιδάκι, περνώντας το μήνυμα ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει και αυτό εξαρτάται από εμάς, «θέλει σωστοί χιλιάδες να `ναι στους τροχούς, να `ναι η ψυχή η νύφη και γαμπρός ο νους», γράφει ο χαρακτηριστικά ο Μανώλης Ρασούλης.

Δείτε τους στίχους:

«Ως και τ’ αγάλματα
κάνουνε άλματα
Μ’ αυτοί που ξέρουν δε μιλάνε
Όλα τα πράγματα
γίνονται θαύματα
κι οι νεκροκεφαλές γελάνε

Αυτός ο κόσμος
μπορεί ν’ αλλάξει, Κεμάλ
Μέσα στις καρδιές
στις πλατείες, σε γραφεία οβάλ
θέλει σωστοί χιλιάδες
να `ναι στους τροχούς
να `ναι η ψυχή η νύφη
και γαμπρός ο νους

Τα προαιώνια
κρύβουν νετρόνια
που με μία έκρηξη αλλάζουν
Και οι θεούληδες
οι καημενούληδες
γίνονται ντεμοντέ κι αράζουν»

Διαβάστε επίσης