Γιατί αυτοτραυματίζονται οι έφηβοι: Ένας στους 3 έχει προσπαθήσει να προκαλέσει κακό στον εαυτό του
Η νέα «Εθνική Δράση για την Προαγωγή Υγείας Παιδιού και Οικογένειας» προσφέρει για πρώτη φορά δωρεάν, εξειδικευμένη στήριξη σε εφήβους και οικογένειες
Όταν σχεδόν ένα στα τρία παιδιά στην Ελλάδα έχει δοκιμάσει να αυτοτραυματιστεί και περισσότερο από το μισό των κοριτσιών δηλώνει ότι νιώθει συχνά λύπη ή απογοήτευση, η πραγματικότητα ξεπερνά κάθε υποψία.
Τα στοιχεία δείχνουν ένα φορτίο που οι έφηβοι κουβαλούν αθόρυβα, συχνά μακριά από το βλέμμα των ενηλίκων. Κι όμως, αυτή η σιωπηλή κρίση αποτυπώνεται καθαρά: η πλειονότητα των παιδιών γνωρίζει τον αυτοτραυματισμό μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και τους φίλους, ενώ μόνο ένας στους πέντε γονείς έχει πλήρη εικόνα για όσα συμβαίνουν.
Κι όμως, απέναντι σε αυτή τη σιωπηλή κρίση, για πρώτη φορά στην Ελλάδα διαμορφώνεται μια οργανωμένη, ουσιαστική απάντηση. Τα ευρήματα της έρευνας παρουσιάστηκαν τη Δευτέρα 1η Δεκεμβρίου, σηματοδοτώντας την επίσημη έναρξη της Εθνικής Δράσης για την Προαγωγή Υγείας Παιδιού και Οικογένειας – μιας κοινής πρωτοβουλίας του υπουργείου Υγείας και της UNICEF που εισάγει στη χώρα το πρώτο πραγματικά ολοκληρωμένο πλαίσιο πρόληψης και υποστήριξης για παιδιά, εφήβους και γονείς.
Τα κορίτσια δηλώνουν υψηλότερα ποσοστά (20,3%) σε σχέση με τα αγόρια (14,2%), ενώ οι ηλικίες 19–20 καταγράφουν τη μεγαλύτερη συχνότητα (20,8%). Μικρές διαφοροποιήσεις εντοπίζονται μεταξύ αστικών και ημιαστικών/αγροτικών περιοχών
Η έρευνα της MARC, η οποία πραγματοποιήθηκε για το Υπουργείο Υγείας και τη UNICEF, σκιαγραφούν ένα φαινόμενο διαδεδομένο, ορατό και βαθιά ανησυχητικό. Οι νέοι αναφέρουν ότι βιώνουν συχνά έντονα συναισθήματα θλίψης, άγχους, θυμού και απελπισίας (76%), ενώ σε ποσοστό 62,7% δυσκολεύονται σημαντικά να διαχειριστούν αυτά τα αρνητικά συναισθήματα.
Σχεδόν 1 στους 2 εφήβους δηλώνει ότι βιώνει συχνά έντονη λύπη ή απογοήτευση, ενώ πάνω από τους μισούς (55,7%) νιώθουν συχνό άγχος ή πίεση στην καθημερινότητα. Ένα σημαντικό ποσοστό (39,8%) αναφέρει και σωματικά συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος
Τα δεδομένα αποτυπώνουν μια κατάσταση που δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί. Ένα στα έξι παιδιά στην Ελλάδα έχει αυτοτραυματιστεί τουλάχιστον μία φορά, ενώ η πρώτη εμπειρία εμφανίζεται συνήθως μεταξύ των ηλικιών 13 και 15 ετών, για ένα 15% μάλιστα το φαινόμενο ξεκινά πριν από τα 13.
Οι σημαντικότεροι λόγοι αυτοτραυματισμού σχετίζονται με έντονα αρνητικά συναισθήματα: ο θυμός και η απογοήτευση προς τον εαυτό κυριαρχούν με ποσοστό 80,7%
Τα κορίτσια έχουν σημαντικά μεγαλύτερη συχνότητα και υψηλότερα ποσοστά αυτοτραυματισμού σε σύγκριση με τα αγόρια, ενώ περισσότερο από το 60% των νέων δηλώνει ότι γνωρίζει κάποιον που αυτοτραυματίζεται.
Σχεδόν 3 στους 10 νέους (29,7%) έχουν εμπειρία αυτοτραυματισμού, βάσει της έρευνας της MARC για το Υπουργείο Υγείας και την UNICEF
Η έρευνα δεν φανερώνει απλά αριθμούς, αλλά μια συναισθηματική πραγματικότητα που εξελίσσεται αθόρυβα μέσα στις παρέες, στα σχολεία και όλο και πιο συχνά στα κοινωνικά δίκτυα. Παρότι η πλειονότητα των παιδιών γνωρίζει τι είναι ο αυτοτραυματισμός και μπορεί να κατονομάσει συνομηλίκους που τον βιώνουν, οι γονείς παραμένουν συχνά στο σκοτάδι.
Οι περισσότεροι έφηβοι που έχουν αυτοτραυματιστεί μοιράζονται την εμπειρία τους κυρίως με φίλους (37,6%). Πολύ λιγότεροι απευθύνονται σε γονείς (21,7%) ή επαγγελματίες ψυχικής υγείας (18,7%), ενώ η αναζήτηση υποστήριξης από δασκάλους, γιατρούς ή άλλους ενήλικες παραμένει εξαιρετικά χαμηλή
Ένα μεγάλο ποσοστό εφήβων πιστεύει ότι οι γονείς τους δεν γνωρίζουν το μέγεθος και την όποια επαφή τους με το φαινόμενο, ενώ η αποκάλυψη ενός τέτοιου προβλήματος μέσα στην οικογένεια εξακολουθεί να είναι σπάνια και δύσκολη.
Περισσότεροι από τους μισούς εφήβους που έχουν αυτοτραυματιστεί (55,4%) αναφέρουν ότι κάποιος το γνώριζε ή το ξέρει, ενώ το 36,1% δηλώνει πως δεν το έχει μοιραστεί με κανέναν
Αυτή η απόσταση μεταξύ παιδιών και ενήλικων ήταν ένα από τα κεντρικά σημεία που ανέδειξε η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, τονίζοντας πως η εποχή της διαρκούς ψηφιακής σύνδεσης δεν συνοδεύεται από ουσιαστική ανθρώπινη επαφή. Όπως χαρακτηριστικά είπε, «οι νέοι φαίνονται συνεχώς συνδεδεμένοι, όμως στην πραγματικότητα στερούνται ουσιωδών κοινωνικών σχέσεων», υπογραμμίζοντας ότι η έλλειψη βιωμάτων και ανθρώπινων σχέσεων αφήνει πολλά παιδιά απροστάτευτα απέναντι στα συναισθήματα που δυσκολεύονται να διαχειριστούν.
Η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη σε στιγμιότυπο από την παρουσίαση της Εθνικής Δράσης για την Προαγωγή Υγείας Παιδιού και Οικογένειας
Υπ. Υγ.Την ίδια ώρα, αναφέρθηκε στο θάρρος που απαιτείται για την παραδοχή της αλήθειας και έστειλε μήνυμα προς τους νέους πως «καμία και κανένας που αυτοτραυματίζεται δεν είναι μόνος», καθώς υπάρχει πλέον μια εξειδικευμένη ομάδα που γνωρίζει, κατανοεί και μπορεί να προσφέρει βοήθεια.
Σε αυτό το πλαίσιο, παρουσιάστηκαν οι δύο πυλώνες της νέας Εθνικής Δράσης. Ο πρώτος αφορά την προαγωγή της ψυχικής υγείας γονιών και παιδιών, μέσα από ένα πρόγραμμα που έχει αναπτυχθεί στην Αυστραλία και εφαρμόζεται σε περισσότερες από 30 χώρες.
Για πρώτη φορά υλοποιείται και στην Ελλάδα, προσφέροντας δωρεάν συμβουλευτικές και θεραπευτικές ομαδικές συνεδρίες για γονείς, ώστε να ενισχύσουν τις δεξιότητες τους και να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες και τις δυσκολίες των παιδιών τους. Ήδη περισσότερες από 500 οικογένειες έχουν συμμετάσχει, ενώ το πρόγραμμα θεωρείται διεθνώς μια από τις πλέον αποτελεσματικές παρεμβάσεις για την πρόληψη ψυχικών δυσκολιών στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Ο δεύτερος πυλώνας, που παρουσιάζει και την πιο άμεση απάντηση στο φαινόμενο του αυτοτραυματισμού, είναι η δημιουργία του «Πρότυπου Κοινοτικού Κέντρου για την Ψυχική Υγεία Νέων», για ηλικίες 17 έως 24 ετών. Το Κέντρο, που λειτουργεί στην «Α’ Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών», αποτελεί μια εξειδικευμένη μονάδα που παρέχει υπηρεσίες κλινικής αξιολόγησης, ατομικής και ομαδικής ψυχοθεραπείας, τηλεψυχιατρική παρακολούθηση και άλλες στοχευμένες παρεμβάσεις ειδικά για τον αυτοτραυματισμό.
Όλες οι υπηρεσίες προσφέρονται εντελώς δωρεάν, δίνοντας σε νέους και οικογένειες τη δυνατότητα να ζητήσουν βοήθεια χωρίς εμπόδια. Τα ραντεβού κλείνονται στα τηλέφωνα 210 7462290 και 210 7462281, από Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00–21:00, ενώ υπάρχει και δυνατότητα επικοινωνίας μέσω email στο kaan@eginitio.uoa.gr.
Ο διπλωματικός εκπρόσωπος της UNICEF στην Ελλάδα, Γασάν Χαλίλ, χαρακτήρισε την πρωτοβουλία ως πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο πρότυπο παρέμβασης, επισημαίνοντας ότι η υγεία και η ευημερία των παιδιών αποτελούν αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα και ότι η χώρα μας θέτει πλέον τις βάσεις για μια συστηματική, ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του αυτοτραυματισμού.
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του προγράμματος, πραγματοποιήθηκε συζήτηση με ειδικούς που βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή» της προσπάθειας. Στο πάνελ συμμετείχαν μεταξύ άλλων, ο Δρ. Ιωάννης Μαλογιάννης, ψυχίατρος και Επιστημονικά Υπεύθυνος του Πρότυπου Κοινοτικού Κέντρου για την Ψυχική Υγεία των Νέων, η κυρία Μυρσίνη Καζάκου, υπεύθυνη του προγράμματος για την UNICEF και ο κύριος Θωμάς Γεράκης, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας MARC. Οι ομιλητές ανέδειξαν κρίσιμες πτυχές του φαινομένου του αυτοτραυματισμού, παρουσιάζοντας τα πρώτα δεδομένα ερευνών.
Η Εθνική Δράση χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας - Ελλάδα 2.0, με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και σκοπεύει να δημιουργήσει ένα σταθερό, λειτουργικό πλαίσιο πρόληψης και στήριξης σε εθνικό επίπεδο. Δεν πρόκειται απλώς για μια νέα δημόσια πολιτική, αλλά για μια βαθιά δέσμευση να σπάσει η σιωπή γύρω από τον αυτοτραυματισμό και να στηριχθούν έμπρακτα οι νέοι που χρειάζονται βοήθεια, εκείνοι που συχνά πονάνε σιωπηλά.
Με τα δεδομένα να αποτυπώνουν μια πραγματικότητα που αφορά χιλιάδες παιδιά, η πρωτοβουλία αυτή έρχεται να ενώσει γονείς, σχολεία, επαγγελματίες υγείας και την πολιτεία σε ένα κοινό μέτωπο.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: ο αυτοτραυματισμός δεν είναι ταμπού, ούτε «κρυφό» ζήτημα πια. Είναι μια υπαρκτή, εκτεταμένη δυσκολία, απέναντι στην οποία η χώρα οργανώνει πλέον μια συντονισμένη, ανθρώπινη και επιστημονικά τεκμηριωμένη απάντηση. Ένα πλαίσιο που φιλοδοξεί όχι μόνο να θεραπεύσει, αλλά να δώσει στους νέους τη δυνατότητα να ξαναβρούν την αυτοπεποίθηση, τα όνειρα και το δικαίωμα να ζουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
Διαβάστε επίσης
