Ο νόμος των αντιποίνων του Χαμουραμπί - Το περίφημο «οφθαλμόν αντί οφθαλμού, οδόντα αντί οδόντος»

Ο Χαμουραμπί ανέβηκε στο θρόνο της Βαβυλώνας το 1792 π.Χ. σηματοδοτώντας την αρχή μιας περιόδου εδαφικής εδραίωσης και επέκτασης. Σφυρηλάτησε μια αυτοκρατορία στην αρχαία Μεσοποταμία και έθεσε τα θεμέλια της δικαιοσύνης με την περίφημη αρχή «οφθαλμόν αντί οφθαλμού, οδόντα αντί οδόντος».

Η κληρονομιά του, ενσωματώθηκε στον πρώτο ολοκληρωμένο νομικό κώδικα στην ιστορία και άφησε ανεξίτηλο σημάδι στη νομική παράδοση του κόσμου.

Ο νομικός κώδικας του Χαμουραμπί χρησίμευσε ως πρότυπο για μεταγενέστερα νομικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένου του Μωσαϊκού νόμου. Αν και δεν είναι ο πρώτος, καθώς προηγήθηκε ο κώδικας Ur-Nammu, ήταν πιο σαφής και περιεκτικός.

Η κατευθυντήρια αρχή του κώδικα ήταν ο νόμος των αντιποίνων, το περίφημο «οφθαλμόν αντί οφθαλμού, οδόντα αντί οδόντος», που καθιέρωνε μια ακριβή αντιστοιχία μεταξύ εγκλήματος και τιμωρίας. Μεταξύ των πιο παραστατικών παραδειγμάτων είναι: «Αν κάποιος βγάλει το μάτι του άλλου, τότε θα βγει και το μάτι του» ή «Αν ένας οικοδόμος χτίσει ένα σπίτι, και δεν το κάνει σωστά, και το σπίτι πέσει και σκοτώσει τον ιδιοκτήτη, τότε ο οικοδόμος θα θυσιαστεί».

Σε αντίθεση με τις προηγούμενες ποινές, ο κώδικας του Χαμουραμπί επέλεξε σωματικές κυρώσεις και, μερικές φορές, τη δοκιμασία, μια επικίνδυνη διαδικασία στην οποία έπρεπε να υποβληθεί ο κατηγορούμενος για να αποδείξει την αθωότητά του.

Η διοίκηση του Χαμουραμπί χαρακτηριζόταν από αποτελεσματική διαχείριση και προηγμένη αντίληψη της κοινωνικής δικαιοσύνης. Έγγραφα της εποχής δείχνουν οδηγίες για την κατασκευή καναλιών, τη διανομή τροφίμων και την επίλυση νομικών διαφορών.

Μετά το θάνατο του Χαμουραμπί το 1750 π.Χ., ο γιος του Σαμσού-Ιλούνα αντιμετώπισε εισβολές Χετταίων και Κασσιτών, με τη βαβυλωνιακή αυτοκρατορία να κατακερματίζεται. Οι Χετταίοι λεηλάτησαν τη Βαβυλώνα το 1595 π.Χ. Οι Κασσίτες κατέλαβαν αργότερα την πόλη και οι Ελαμίτες μετέφεραν τη στήλη με τον νομικό κώδικα στα Σούσα.

Η επίδραση του Χαμουραμπί ξεπερνά την εποχή του. Η Εγκυκλοπαίδεια Παγκόσμιας Ιστορίας τονίζει ότι, αν και κατά τη διάρκεια της ζωής του τον θυμούνται ως τον ενοποιητή της Μεσοποταμίας, η φήμη του παραμένει ως νομοθέτης και δημιουργός ενός κώδικα που επηρέασε τη δυτική νομική παράδοση.

Ισχύει για τους Χριστιανούς το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού»;

Ο κανόνας δεν είναι δεσμευτικός για τους Χριστιανούς. Αποτελούσε μέρος του Μωσαϊκού Νόμου.

Ο Ιησούς ήξερε ότι κάποιοι είχαν παρερμηνεύσει τον κανόνα «οφθαλμόν αντί οφθαλμού». Για να τους διορθώσει, είπε: «Ακούσατε ότι ειπώθηκε: “Μάτι αντί ματιού και δόντι αντί δοντιού”. Ωστόσο, εγώ σας λέω: Μην αντισταθείτε σε αυτόν που είναι πονηρός, αλλά αν κάποιος σε χαστουκίσει στο δεξί σου μάγουλο, γύρισέ του και το άλλο»

Ο Ιησούς δίδαξε ότι η αγάπη, και όχι το εκδικητικό πνεύμα, θα ήταν το χαρακτηριστικό γνώρισμα των αληθινών ακολούθων του.