Οι επιστήμονες μελετούν τη μαγιονέζα στο Διάστημα – Ο περίεργος λόγος που το κάνουν

Μπορεί να το έχεις παρατηρήσει: η μαγιονέζα που «κόβει» στο ψυγείο ή το αντηλιακό που αλλάζει υφή στο ράφι του μπάνιου.

Μικρές ενοχλήσεις της καθημερινότητας, που όμως κρύβουν ένα πολύ μεγαλύτερο επιστημονικό μυστήριο. Πρόκειται για τις λεγόμενες «ήπιες ύλες», μια κατηγορία που περιλαμβάνει gels, αφρούς και κολλοειδή, υλικά που αλλάζουν εσωτερική δομή με τρόπους απρόβλεπτους και δύσκολα μελετήσιμους.

Μέχρι σήμερα, η βαρύτητα δυσκόλευε τις σχετικές έρευνες. Η συνεχής έλξη της Γης επηρεάζει αυτά τα υλικά και δεν επιτρέπει στους επιστήμονες να δουν καθαρά πώς εξελίσσονται από μόνα τους. Για να λύσει αυτό το πρόβλημα, μια ερευνητική ομάδα από το Politecnico di Milano και το Université de Montpellier αποφάσισε να κάνει το αυτονόητο: να στείλει το πείραμα στο Διάστημα.

Η ειδική εγκατάσταση COLIS εκτοξεύτηκε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) και εκεί, σε συνθήκες μικροβαρύτητας, οι επιστήμονες μπορούν επιτέλους να παρατηρήσουν πώς «ωριμάζουν» υλικά όπως η μαγιονέζα και τα αντηλιακά, μακριά από τη βαρυτική επιρροή της Γης. Οι ερευνητές Λούκα Τσιπελέτι και Ρομπέρτο Πιάτσα εργάζονται πάνω στο project εδώ και 25 χρόνια.

Πώς μελετάται η μαγιονέζα στο Διάστημα

Το COLIS δεν είναι ένα συνηθισμένο εργαστήριο. Χρησιμοποιεί προηγμένες τεχνικές, με βασικό εργαλείο τη δυναμική σκέδαση φωτός. Με απλά λόγια, ένα λέιζερ περνά μέσα από τα δείγματα και οι επιστήμονες παρακολουθούν τις μικροσκοπικές μεταβολές στη διάχυση του φωτός. Οι αλλαγές στα λεγόμενα «speckle patterns» αποκαλύπτουν πώς μεταβάλλεται η εσωτερική δομή των υλικών με την πάροδο του χρόνου.

Οι πρώτες δημοσιευμένες αναλύσεις –μεταξύ άλλων στο EurekaAlert– αιφνιδίασαν τους επιστήμονες. Η βαρύτητα, όπως αποδείχθηκε, παίζει πολύ μεγαλύτερο ρόλο απ’ ό,τι είχαν φανταστεί. «Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις πόσο η βαρύτητα, που θεωρούμε δεδομένη, διαμορφώνει τα υλικά που χρησιμοποιούμε κάθε μέρα», σχολίασε ο Ρομπέρτο Πιάτσα.

Ίσως να ακούγεται σαν ένα ιδιόρρυθμο πείραμα, αλλά η σημασία του είναι καθόλου αστεία. Πλήθος προϊόντων της καθημερινότητας –καλλυντικά, τρόφιμα, φαρμακευτικές φόρμουλες– βασίζονται σε υλικά που πρέπει να παραμένουν σταθερά για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αν η επιστήμη καταφέρει να κατανοήσει πώς συμπεριφέρονται σε μηδενική βαρύτητα, μπορεί να σχεδιάσει πιο σταθερές και πιο αξιόπιστες συνθέσεις εδώ στη Γη.

Αυτή την περίοδο, το COLIS μελετά κολλοειδή νανοσωματίδια, τα οποία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σε μικρές αλλαγές των συνθηκών. Γι’ αυτό θεωρούνται ιδανικά για την κατανόηση της «γήρανσης» των υλικών.

Η έρευνα πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος «Colloids in Space» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, με υποστήριξη από τους ιταλικούς και γαλλικούς διαστημικούς φορείς. Και όπως όλα δείχνουν, η μαγιονέζα που ταξιδεύει στο Διάστημα ίσως αλλάξει στο μέλλον τον τρόπο που φτιάχνονται προϊόντα στη Γη.