Τα «παζάρια» της Τουρκίας με τα σιτηρά της Ουκρανίας - Στην Άγκυρα την Τετάρτη ο Λαβρόφ

Τουρκία και Ρωσία έχουν καταλήξει σύμφωνα με πληροφορίες σε μια αρχική συμφωνία για την επανεκκίνηση της αποστολής των γεωργικών προϊόντων της Ουκρανίας από τη Μαύρη Θάλασσα, η οποία αναμένεται να επικυρωθεί και επίσημα αύριο στην Άγκυρα. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ αναμένεται στην τουρκική πρωτεύουσα την Τετάρτη για συνομιλίες σχετικά με το θέμα, με την Ουκρανία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ να εκφράζουν επιφυλάξεις για την επόμενη ημέρα.

Η κυβέρνηση Ερντογάν προσέφερε στρατιωτική βοήθεια για την εκκαθάριση των ναρκών στα ανοικτά των ακτών της Οδησσού και τη συνοδεία πλοίων με σιτηρά, αλλά η Ουκρανία δεν έχει ακόμη εγκρίνει το σχέδιο, ανησυχώντας ότι η απομάκρυνση των αμυντικών συστημάτων θα μπορούσε να αφήσει το ζωτικής σημασίας λιμάνι ευάλωτο σε ρωσική επίθεση, σημειώνει το Βloomberg.

Παραμονές της επίσκεψης Λαβρόφ, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε στο Anadolu ότι η επίτευξη συμφωνίας για την δημιουργία θαλασσίου διαδρόμου στην Μαύρη Θάλασσα επιδιώκεται σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Εθνη, αλλά οι διαφορές ανάμεσα στην Μόσχα και το Κίεβο παραμένουν. Πρόσθεσε ότι ο ΟΗΕ έχει προτείνει την δημιουργία κοινού εποπτικού μηχανισμού των θαλασσίων διαδρόμων και ότι η Τουρκία είναι ανοικτή στην ιδέα.

Η Τουρκία ελπίζει ότι η επικύρωση της πρότασης από τα Ηνωμένα Έθνη θα μπορούσε να κατευνάσει τις ανησυχίες για την ασφάλεια. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Boλοντίμιρ Ζελένσκι ωστόσο εκφράζει αμφιβολίες και είπε ότι το Κίεβο δεν προσκλήθηκε στις συνομιλίες για τη συμφωνία. Ο Λαβρόφ από την πλευρά του δήλωσε αισιόδοξος ότι οι αξιωματούχοι μπορούν να βρουν μια λύση στο φλέγον θέμα των ουκρανικών σιτηρών.

Η εισβολή του Κρεμλίνου στην Ουκρανία έχει διακόψει τις αποστολές σιτηρών και άλλων αγροτικών προϊόντων από τη χώρα, απειλώντας εκατομμύρια ανθρώπους με ελλείψεις τροφίμων. Η Μόσχα αρνείται την ευθύνη για τη διαταραχή, ζητά όμως χαλάρωση από τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις που περιορίζουν τις εξαγωγές λιπασμάτων και αγροτικών προϊόντων για να διευκολύνει την κατάσταση.

Η Ουκρανία κατηγορεί τη Ρωσία για τον αποκλεισμό των αποστολών. Ο Ζελένσκι είπε ότι έως και 25 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών έχουν κολλήσει τώρα χωρίς εξαγωγικούς δρόμους, αριθμός που θα μπορούσε να τριπλασιαστεί μέχρι το φθινόπωρο. Το Κίεβο πρόεσθεσε, αναζητά διαβεβαιώσεις ότι τα λιμάνια του θα προστατεύονται από ρωσικές επιθέσεις μόλις αφαιρεθούν οι νάρκες. «Οι πιο σταθερές εγγυήσεις θα είναι τα όπλα» που θα επιτρέψουν στην Ουκρανία να χτυπήσει ρωσικά πλοία εάν επιτεθούν σε ουκρανικά λιμάνια, είπε.

Το ρωσοτουρκικό σχέδιο

Το ρωσοτουρκικό σχέδιο θα επιτρέψει την απομάκρυνση των ναρκών κοντά στην Οδησσό και θα εγγυηθεί την ασφαλή διέλευση των πλοίων από τη Μαύρη Θάλασσα, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Η Τουρκία, η οποία επιδιώκει εδώ και μήνες να μεσολαβήσει στη σύγκρουση, σκοπεύει να δημιουργήσει ένα κέντρο στην Κωνσταντινούπολη για να παρακολουθεί και να συντονίζει τις αποστολές. Η Ουκρανία δεν συμμετείχε άμεσα στις συνομιλίες.

«Σχολιάζοντας εκ των προτέρων την επίτευξη της συμφωνίας, η Ρωσία επιδιώκει να μεταθέσει την ευθύνη στην Ουκρανία» για τη διακοπή των προμηθειών, δήλωσε σε μήνυμα κειμένου ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας της Ουκρανίας, Τάρας Κάτσκα. «Αλλά το γεγονός παραμένει ότι η επισιτιστική κρίση δημιουργήθηκε τεχνητά από τη Ρωσία και μόνο τη Ρωσία». Η Ρωσία απαιτεί επίσης τη δυνατότητα επιθεώρησης πλοίων που πηγαίνουν στην Ουκρανία για όπλα, μια προϋπόθεση στην οποία το Κίεβο αντιστάθηκε.

Η ρωσική κυβέρνηση σχεδιάζει να επιτρέψει στα πλοία που μεταφέρουν προμήθειες σιτηρών να εγκαταλείψουν το λιμάνι της Οδησσού, χαλαρώνοντας τον αποκλεισμό που έχει προκαλέσει φόβους για εκτεταμένες ελλείψεις και πείνα. Η Μόσχα συμφώνησε σε ένα σχέδιο απελευθέρωσης αποστολών σιτηρών από την Οδησσό, ανέφερε η φιλοκυβερνητική Izvestia, επικαλούμενη κυβερνητικούς κύκλους.

«Στα χωρικά ύδατα της γειτονικής χώρας, οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις θα αναλάβουν την αποναρκοθέτηση και θα συνοδεύσουν επίσης τα πλοία μέχρι τα ουδέτερα ύδατα», αναφέρεται στην έκθεση της Δευτέρας.

Στη συνέχεια, τα ρωσικά πολεμικά πλοία θα συνοδεύουν τα πλοία που μεταφέρουν σιτηρά στον Βόσπορο. Η εξέλιξη σημειώνεται καθώς οι τιμές των τροφίμων εκτινάσσονται στα ύψη μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία που οδήγησε σε τεράστιες αναταράξεις στις παγκόσμιες αγορές.

Η Ουκρανία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιτηρών στον κόσμο και η κατάρρευση των παραδόσεων της μετά την εισβολή της Ρωσίας έχει πλήξει ιδιαίτερα τις αφρικανικές χώρες. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δέχθηκε πρόσφατα τον πρόεδρο της Αφρικανικής Ένωσης και της Σενεγάλης Mακί Σαλ για να συζητήσουν το θέμα. Ενώ ο Πούτιν αρνείται ότι η Ρωσία ευθύνεται για τις υψηλές τιμές, είπε ότι είναι πρόθυμος να διευκολύνει τις παραδόσεις σιτηρών.

Η προειδοποίηση των ΗΠΑ στην Αφρική

Αμερικανοί διπλωμάτες ειδοποίησαν πρόσφατα 14 χώρες, οι περισσότερες εκ των οποίων στην Αφρική, ότι ρωσικά πλοία γεμάτα με κλεμμένα ουκρανικά σιτηρά θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στα λιμάνια τους, δημιουργώντας δίλημμα για χώρες που αντιμετωπίζουν τρομερές ελλείψεις τροφίμων.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προειδοποιήσει ότι το Κρεμλίνο προσπαθεί να επωφεληθεί από αυτή τη λεηλασία πουλώντας κλεμμένο σιτάρι σε χώρες που πλήττονται από την ξηρασία στην Αφρική, ορισμένες από τις οποίες αντιμετωπίζουν πιθανό λιμό, έγραψαν πρόσφατα οι New York Times.

Στα μέσα Μαΐου, οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν προειδοποίηση σε 14 χώρες, κυρίως στην Αφρική, ότι ρωσικά φορτηγά πλοία έφευγαν από λιμάνια κοντά στην Ουκρανία φορτωμένα με «κλεμμένα ουκρανικά σιτηρά» όπως ανέφερε τηλεγράφημα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ .Κατονόμαζε μάλιστα τρία ρωσικά φορτηγά πλοία που είπε ότι ήταν ύποπτα ότι το μετέφεραν.

Η αμερικανική επιφυλακή για το σιτηρά όξυνε το δίλημμα για τις αφρικανικές χώρες, πολλές από τις οποίες αισθάνονται ήδη παγιδευμένες μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Δυνητικά αντιμετωπίζουν μια δύσκολη επιλογή μεταξύ, αφενός, του οφέλους από πιθανά εγκλήματα πολέμου και της δυσαρέσκειας ενός ισχυρού δυτικού συμμάχου, και από την άλλη, την άρνηση φθηνών τροφίμων σε μια εποχή που οι τιμές του σιταριού εκτινάσσονται στα ύψη και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι λιμοκτονούν.

Ο συναγερμός που σήμανε η Ουάσιγκτον ενίσχυσε τις κατηγορίες της ουκρανικής κυβέρνησης ότι η Ρωσία έχει κλέψει έως και 500.000 τόνους ουκρανικού σίτου, αξίας 100 εκατομμυρίων δολαρίων, από την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο. Μεγάλο μέρος του έχει μεταφερθεί με φορτηγά σε λιμάνια της Κριμαίας που ελέγχεται από τη Ρωσία και στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε πλοία, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων υπό δυτικές κυρώσεις, λένε Ουκρανοί αξιωματούχοι.

Η στάση της Ευρώπης

Λόγω του πολέμου εναντίον της Ουκρανίας, η Ρωσία είναι «άμεσα υπεύθυνη» για τις ελλείψεις στο διεθνές εμπόριο σιτηρών, δήλωσε εν τω μεταξύ την Κυριακή ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Ο συνεχιζόμενος αποκλεισμός των λιμανιών της Ουκρανίας από τη Ρωσία εμποδίζει την εξαγωγή τόνων σιτηρών, όπως το καλαμπόκι και το σιτάρι, που είναι παγιδευμένα αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία, έναν από τους κύριους παραγωγούς παγκοσμίως», έγραψε ο Ζοζέπ Μπορέλ στο Twitter.

Ο Μπορέλ επεσήμανε ότι οι κυρώσεις της ΕΕ στοχεύουν την ικανότητα της Ρωσίας να συνεχίσει τον πόλεμο και δεν στοχεύουν το σιτάρι, προσθέτοντας ότι τα γεωργικά προϊόντα και η μεταφορά τους «εξαιρούνται ρητά» από τις κυρώσεις. «Η Ρωσία είναι άμεσα υπεύθυνη για τυχόν ελλείψεις στο διεθνές εμπόριο σιτηρών και αντί να τερματίσει την επιθετικότητά της, επιδιώκει ενεργά να μεταφέρει την ευθύνη για τις διεθνείς κυρώσεις. Αυτό είναι #παραπληροφόρηση», πρόσθεσε.

Ο Μπορέλ συνέχισε λέγοντας ότι το μπλοκ θα συνεχίσει να δείχνει αλληλεγγύη με τις χώρες για την αντιμετώπιση των συνεπειών του πολέμου. Ο Πούτιν «πρέπει να τερματίσει τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας πρέπει να αποκατασταθεί» υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι αυτό είναι προς το συμφέρον όλου του κόσμου.