Γάζα: Η Χαμάς και η αιματηρή εκκαθάριση των φατριών - Ο αγώνας για το «μονοπώλιο της βίας»

Μπορεί τα βίντεο από τη Γάζα, με τις εκτελέσεις Παλαιστινίων από τη Χαμάς να προκαλούν φρίκη, όμως για όσους γνωρίζουν την κατάσταση στη Λωρίδα δεν ήταν κάποιου είδους έκπληξη.

Αντιθέτως, ήταν μια σκηνή «dejavu», αφού και στο παρελθόν η σουνιτική οργάνωση έχει χρησιμοποιήσει τέτοιου είδους πρακτικές εναντιον των φυλών - φατριών που υπήρχαν στην Λωρίδα της Γάζας, πολύ πριν την δική της άνοδο. Από τη στιγμή που η Χαμάς κατέλαβε την εξουσία, ένα από τα πρώτα εμπόδια που είχε να αντιμετωπίσει ήταν οι ένοπλες «φατριές» που έλεγχαν σημαντικό μέρος της πόλης της Γάζας, συμπεριλαμβανομένων τόσο εγκληματικών όσο και οικονομικών δραστηριοτήτων.

Τώρα που οι «μαχητές» της εγκαταλείπουν τα τούνελ και τα κρησφύγετα στα οποία βρίσκονταν επί δύο σχεδόν χρόνια, είναι σαφές ότι είναι βαριά λαβωμένη και αποδυναμωμένη, έχοντας χάσει τεράστιο μέρος της ηγεσίας της και χιλιάδες μαχητές. Και είναι ακριβώς αυτές οι ένοπλες φατρίες που βρίσκει ξανά απέναντί της ως εχθρικές οντότητες επί των οποίων πρέπει ξανά να επιβληθεί, προκειμένου να διατηρήσει το «μονοπώλιο της βίας» στην περιοχή που θέλει να ελέγχει. Φατρίες με τις οποίες πολεμούσε και κατά τη διάρκεια του πολέμου με το Ισραήλ, με κύριο διακύβευμα το ποιος θα ελέγχει τη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα. Γιατί αυτός που μπορούσε να ελέγχει την τροφή ασκούσε επιρροή επί των αμάχων.

Επίδειξη δύναμης

Ως εκ τούτου τα βίντεο, που η ίδια η οργάνωση διοχετεύει τόσο στο εσωτερικό της Γάζας, όσο και στο εξωτερικό, με τις δημόσιες εκτελέσεις Παλαιστινίων αντιπάλων της δεν προκαλούν έκπληξη. Είναι απλά μια κίνηση που αναλυτές λένε ότι αποσκοπεί στο να αποδείξει πως η οργάνωση παραμένει η κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή μετά από δύο χρόνια πολέμου με το Ισραήλ. Οι ένοπλοι, με καλυμμένα πρόσωπα εμφανίστηκαν στους δρόμους της Γάζας μέσα σε λίγες ώρες από την εκκίνηση της εκεχειρίας. Και σε μια από τις πρώτες τους κινήσεις ευθυγράμμισαν - με προφανώς προσεγμένη σκηνοθετική ματιά - οκτώ αιχμαλώτους στη μέση πολυσύχναστου δρόμου της πόλης της Γάζας, τους ανάγκασαν να σκύψουν, σήκωσαν τα τουφέκια τους και άνοιξαν πυρ, αφήνοντας τα άψυχα σώματα τους να κείτονται στην άσφαλτο.

Η ίδια η Χαμάς όχι μόνον διέδωσε το φρικιαστικό βίντεο, αλλά και μέσω στελέχους της υπηρεσίας εσωτερικής ασφαλείας της επιβεβαίωσε ότι το βίντεο δείχνει μαχητές της οργάνωσης να εκτελούν παλαιστίνιους αντιπάλους.

Και δεν είναι η μοναδική περίπτωση. Μόνον την Κυριακή, τουλάχιστον 64 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ μαχητών της Χαμάς και μελών της φυλής Ντογκμούς στην πόλη της Γάζας. Και οι συγκρούσεις συνεχίζονται.

Το υπουργείο εσωτερικών της Χαμάς προειδοποίησε τις αντίπαλες ομάδες ότι θα καταδιώξει «εγκληματικές συμμορίες» που απειλούν την «πολιτική ειρήνη», προσφέροντας αμνηστία σε όσους δε συμμετείχαν σε δολοφονίες και απειλώντας με συνέπειες για όσους δεν παραδοθούν. Ο Μαχμούτ Μαρντάουι, στέλεχος της Χαμάς, έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η οργάνωση δεν θα επιτρέψει «να εξαπλωθεί το χάος στην αγαπημένη γάζα ούτε να γλιτώσουν οι εγκληματίες».

Η εμπλοκή των ΗΠΑ

Η έκρηξη εσωτερικής βίας περιπλέκει τα σχέδια για μια μεταπολεμική Γάζα. Το σχέδιο που προωθεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ απαιτεί τον αφοπλισμό της Χαμάς, την είσοδο διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης και τη λήξη της εικοσαετούς κυριαρχίας της οργάνωσης στην Λωρίδα. Απαιτήσεις που η οργάνωση έχει απορρίψει. Μετά από επίσκεψη στο Ισραήλ την ημέρα που απελευθερώθηκαν οι τελευταίοι ζωντανοί όμηροι, ο πρόεδρος δήλωσε ότι «η Χαμάς εξουδετέρωσε μερικές πολύ κακές συμμορίες» και ότι «αυτό δεν τον ενόχλησε ιδιαίτερα». Λίγο όμως αργότερα η στρατιωτική διοίκηση των ΗΠΑ κάλεσε τη Χαμάς να σταματήσει να πυροβολεί Παλαιστίνιους αμάχους.

Αναλυτές προειδοποιούν ότι κύριος στόχος της εκκαθάρισης πιθανότατα θα είναι η αλυσίδα μικρότερων παλαιστινιακών πολιτοφυλακών που εμφανίστηκαν το τελευταίο διάστημα, κάποιες από τις οποίες φέρονται να έχουν συνεργαστεί με το Ισραήλ. Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου είχε αναφέρει τον Ιούνιο ότι το Ισραήλ «χρησιμοποιεί φατρίες στη Γάζα» που μάχονται τη Χαμάς, ενώ ισραηλινές αρχές επιβεβαίωσαν την προμήθεια όπλων σε μια ομάδα της οποίας ηγείται ο Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ στην πόλη της Ράφα.

Όπως σχολίασε πρώην ανώτερος αξιωματούχος ισραηλινής αντικατασκοπείας, «εξοπλίσαμε αυτές τις ομάδες και τώρα η Χαμάς επιστρέφει για εκδίκηση». Εάν η Χαμάς επιτεθεί στις φατρίες που συνδέονται με το Ισραήλ, η κυβέρνηση Νετανιάχου θα έλθει αντιμέτωπη με ένα «βαρύ δίλημμα»: Να τις υπερασπιστούν και να σπάσουν την εκεχειρία ή να τις αφήσουν να συλληφθούν και πιθανόν να εξοντωθούν.

Αδιέξοδο και απειλή για νέα αναταραχή

Μέχρι στιγμής, ορισμένα μέλη των φατριών δηλώνουν ότι δεν προτίθενται να παραδοθούν. «Είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας με κάθε μέσο, αν η Χαμάς επιτεθεί», είπε ο Μοχάμεντ αλ-Μάνσι, 21 ετών, γιος του αρχηγού μικρής αντίπαλης φατριάς στη βόρεια Γάζα. «Δεν θα παραδοθούμε. Προτιμούμε να πεθάνουμε».

Οι φατριές που αντιμάχονται

Μία από τις κυριότερες είναι αναμφίβολα η φυλή Doghmush , που δραστηριοποιείται στις γειτονιές Tel Hawa και Sabra της πόλης της Γάζας. Υπάρχει επίσης η φυλή Al Mujaida, με έδρα το Khan Younis, συνδεδεμένη με τη Φατάχ, ιστορικά εχθρική προς τη Χαμάς.

Η φυλή Khanidak δραστηριοποιείται επίσης στη Khan Younis, καθώς και οι άνδρες με επικεφαλής τον Hossam Al Astal, που είναι ο κατηγορούμενος για συμμετοχή στη δολοφονία ενός μέλους της Χαμάς στη Μαλαισία το 2018. Αποβεβλημένος από τις υπηρεσίες που συνδέονται με την Παλαιστινιακή Αρχή, ο Al Astal έδωσε τις τελευταίες ημέρες μια συνέντευξη στους Times of Israel, στην οποία υποσχέθηκε να «πολεμήσει τη Χαμάς μέχρι να εξαφανιστεί», ενώ παράλληλα παραδέχτηκε ειλικρινά ότι έλαβε «υποστήριξη από το Ισραήλ, ορισμένες αραβικές και ευρωπαϊκές χώρες».

Στην περιοχή Shujayya της πόλης της Γάζας, δραστηριοποιείται μια άλλη φυλή που συνδέεται με την Al Fatah, η φυλή Khalas, η οποία κατηγορείται επίσης ότι λαμβάνει επιχειρησιακή υποστήριξη - με στοχευμένες επιδρομές υποστήριξης - και όπλα από τον IDF.

Μια άλλη ομάδα που εμπλέκεται σε συγκρούσεις με τη Χαμάς -αλλά δεν είναι σαφές πόσο «ενσωματωμένη» είναι με τις άλλες ομάδες- είναι οι λεγόμενες «Λαϊκές Δυνάμεις», με επικεφαλής τον Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ , πρώην κρατούμενο και επικεφαλής της φυλής Ταραμπίν , που δραστηριοποιείται στη νότια πόλη Ράφα.

Το ίδιο το Τελ Αβίβ έχει παραδεχτεί στο παρελθόν ότι «ενεργοποίησε» τοπικές φυλές εχθρικές προς τη Χαμάς , χωρίς να τις κατονομάσει, και ορισμένες ισραηλινές πηγές αναφέρουν ότι ο Αμπού Σαμπάμπ έλαβε ελαφρά όπλα -που κατασχέθηκαν από τη Χαμάς- από τον Ισραηλινό Στρατό. Ο βοηθός του Αμπού Σαμπάμπ λέγεται επίσης ότι είναι ο Γκασάν αλ Νταχίνι , ο οποίος έχει υπόβαθρο στην τζιχαντιστική ομάδα Τζάις αλ Ισλάμ.

Τι επιδιώκει το Ισραήλ;

Μήπως το Ισραήλ επιχειρεί να επαναλάβει την επιχείρηση που πραγματοποίησε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου (1975-1990), με την υποστήριξη δεκάδων μισθοφορικών ομάδων και γενικότερα αντιπαλαιστινιακών πολιτοφυλακών;

Θα πρέπει να θυμόμαστε, σε κάθε περίπτωση, ότι οι σαλαφιστικές και οι τακφιριστικές ομάδες ιστορικά τείνουν να είναι εχθρικές προς τη Χαμάς, χωρίς να ξεχνάμε την καταγωγή από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Όταν η Αίγυπτος πραγματοποίησε πραξικόπημα το 2013, στο οποίο ο Πρόεδρος αλ-Σίσι ανέκτησε τον έλεγχο της χώρας και συνέλαβε τους ηγέτες της Αδελφότητας, οι Σαλαφιστές της αλ-Νουρ τάχθηκαν με τον αλ-Σίσι και εναντίον της Αδελφότητας.

Το 2016, το δέκατο τέταρτο τεύχος του Dabiq, του περιοδικού του ISIS, παρουσίασε στο εξώφυλλο τον πρώην Αιγύπτιο Πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι , μέλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, κατηγορώντας τον ίδιο και το κίνημά του για τίποτα λιγότερο από αποστασία - για διάφορους δογματικούς λόγους, και ιδίως επειδή «αποδέχτηκαν» το δημοκρατικό παιχνίδι και έθεσε υποψηφιότητα και κέρδισε τις εκλογές λίγα χρόνια νωρίτερα.

Η έκταση αυτών των συγκρούσεων σε διάφορες περιοχές της Λωρίδας δεν είναι ακόμη σαφής, ούτε είναι σαφές ποιες συνέπειες μπορεί να έχουν για τη βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη σταθερότητα της εσωτερικής Γάζας. Ωστόσο, σε σχέση με το σχέδιο του Τραμπ που ζητά ρητά τον αφοπλισμό της Χαμάς, φαίνεται αξιόπιστο αυτό που έχουν αναφέρει τις τελευταίες ημέρες πολλά μέλη της ισλαμιστικής ομάδας, συμπεριλαμβανομένου του Μούσα Αμπού Μαρζούκ, σύμφωνα με το οποίο ο αφοπλισμός αποτελεί «κόκκινη γραμμή» και δεν είναι αποδεκτός χωρίς μια συμφωνία που προβλέπει την πλήρη αποχώρηση των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων και την «αναγνώριση των εθνικών δικαιωμάτων των Παλαιστινίων».