Ελαιόλαδο: Το ράλι στις τιμές αλλάζει τις διατροφικές μας συνήθειες – Πόσο κοστίζει στο ράφι

Διαμαντόπουλος Χρήστος

29/03/2024 16:12

Τρόμος επικρατεί στην αγορά με τις προβλέψεις για το πού μπορεί να φτάσει τελικά η τιμή του ελαιολάδου μέχρι την επόμενη ελαιοκομική περίοδο. Οι πλέον απαισιόδοξοι μιλούν για πολύ σοβαρές ελλείψεις στο ελαιόλαδο. Κι αυτό γιατί, όπως λένε, η φετινή παραγωγή στη χώρα ήταν σε απίστευτα χαμηλά επίπεδα.

Κάποιοι μάλιστα φτάνουν στο σημείο να πουν ότι οι τιμές μπορεί όχι απλά να έχουν φτάσει τα 20 ευρώ το κιλό αλλά να μην υπάρχει προϊόν ούτε δείγμα.

Δεδομένης της κατάστασης όπως αυτή διαμορφώνεται με την απογείωση των τιμών του ελαιολάδου στη διάρκεια των τελευταίων μηνών δεν οδήγησε μόνο στην μείωση της κατανάλωσης του τυποποιημένου προϊόντος αλλά ενίσχυσε σημαντικά την αγορά των σπορελαίων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το τελευταίο διάστημα παρατηρείται αύξηση της κατανάλωσης τους κατά 10%. Είναι προφανές πως πρόκειται για υποκατάσταση της χρήσης από οικιακούς καταναλωτές του ελαιολάδου από καταφανώς φθηνότερα προϊόντα, όπως είναι το ηλιέλαιο και το αραβοσιτέλαιο αφού η τιμή του ηλιέλαιου είναι 3,46 ευρώ το λίτρο και του αραβοσιτέλαιου κυμαίνεται από 3,54 ως και 4,44 ευρώ το λίτρο.

Γιατί δεν πούλησαν οι παραγωγοί της Λακωνίας

Για την υψηλή τιμή του ελαιολάδου που εξακολουθεί να παρατηρείται στα σούπερ μάρκετ μιλούν στο Newsbomb.gr εκπρόσωποι του κλάδου από αρκετές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας.

Υπενθυμίζεται ότι αύξηση κατά 67% στην Ελλάδα και κατά 50% στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταγράφηκε στην τιμή του ελαιολάδου τον Ιανουάριο του 2024 σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2023, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε την Τρίτη (27/2) η Eurostat.

Εν τω μεταξύ, σε αναμονή για βελτίωση των τιμών του ελαιόλαδου βρίσκονται οι ελαιοπαραγωγοί στην Λακωνία, καθώς οι πωλήσεις παραμένουν σε επίπεδα που δεν ικανοποιούν τις προσδοκίες τους.

Για τις εξελίξεις στον κλάδο στην περιοχή της Λακωνίας μίλησε στο Newsbomb.gr ο πρόεδρος του Αγροτικού Ελαιουργικού Συνεταιρισμού Αγίων Αποστόλων Λακωνίας, Παναγιώτης Μπατσάκης.

Σύμφωνα με τον ίδιο: «οι καλλιεργητικές συνθήκες εξελίσσονται πολύ καλά μέχρι τώρα αλλά κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι θα γίνει στο μέλλον».

Και πρόσθεσε: «Στο ράφι δεν έχω εικόνα τι γίνεται ωστόσο αυτό που θα πρέπει να πω ότι πολλοί παραγωγοί στην περιοχή μου έχουν αρκετό ελαιόλαδο στις αποθήκες αφού προτίμησαν να μην πουλήσουν με τιμή 9,40 και τώρα έχει σημειώσει μείωση στα 9 ευρώ το κιλό περίπου».

ΤΙΜΕΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΤΙΜΕΣ

• Κλασικό ελαιόλαδο

14,30 €/λίτρο

• Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο

15,38 €/λίτρο

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΙΜΩΝ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΔΙΜΗΝΟ

• Κλασικό ελαιόλαδο

14,30 €/λίτρο

• Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο

16,5-17 €/λίτρο

ΤΙΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ

8,5-9,5 €/κιλό

Οι πρώτες εκτιμήσεις για την επόμενη χρονιά

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ελαιολάδου, Μανόλη Γιαννούλη «με τις τιμές αυτές, οι καταναλώσεις “υποφέρουν”. Μάλιστα, παρά τις σημερινές τιμές, υπάρχουν παραγωγοί που κρατούν το λάδι τους άκοπο, προσδοκώντας ακόμα μεγαλύτερες τιμές. Από την άλλη, το εμπόριο βλέπει ότι το εμπόρευμα δεν φεύγει. Οπότε καταλαβαίνετε τι γίνεται».

Στο σημείο αυτό, ο Μανόλης Γιαννούλης λέει πως «η νέα παραγωγή θα ξεκινήσει με πολύ χαμηλά αποθέματα. Και για τους Ισπανούς και για όλο τον κόσμο. Όμως, δεν ξέρουμε τι θα γίνει με τις τιμές. Διότι, άμα βάλουμε τα πράγματα κάτω, θα δούμε ότι η Ελλάδα έχει πάει καλά από πλευράς βροχών. Μπορεί να μην είναι αυτό που θα θέλαμε, αλλά θα είναι η χρονιά πολύ καλύτερη από την περυσινή. Οι Τούρκοι το ίδιο, θα πάνε καλύτερα. Για την Ισπανία το ίδιο. Θα το δούμε βέβαια. Σε κάθε περίπτωση είναι πάρα πολύ νωρίς για προβλέψεις. Εξάλλου, πριν από τα μέσα Ιουνίου δεν πρέπει να είμαστε σίγουροι για την επόμενη χρονιά. Να δούμε πρώτα την ελιά “δεμένη” πάνω στο δέντρο. Ό,τι και να λέμε τώρα, έχουμε μπροστά μας την ανθοφορία, την καρπόδεση κ.λπ. Πολλές φορές έχουμε δει μόλις “δένει” η ελιά να συμβαίνει κάτι και να χάνει τις μισές. Άρα μέσα με τέλος Ιουνίου θα έχουμε μία καλή εικόνα για το τι θα γίνει την επόμενη χρονιά. Οι συνθήκες πάντως φέτος είναι πολύ καλύτερες απ’ ό,τι πέρυσι».

Πάντως, ο Μανόλης Γιαννούλης πιστεύει ότι ακόμα και σήμερα μπορεί και το 40% ή το 50% των Ελλήνων παραγωγών να έχουν απούλητα τα περυσινά λάδια τους, είτε για να πουλήσουν σε καλύτερες τιμές σε σχέση με τις σημερινές, είτε για ιδιοκατανάλωση.
«Λένε πολλοί “άμα δεν πάει 10 ευρώ, δεν θα πουλήσω”. Όμως, μόλις δει ο άλλος ότι έρχεται παραγωγή καλή, θα αρχίσει να πουλάει. Με το να αρχίσουν τον Οκτώβριο να παράγονται τα πρώτα λάδια, όλοι θα περιμένουν πτώση τιμών. Επομένως, ο παραγωγός θα βιαστεί να πουλήσει τα απούλητα λάδια του για να προλάβει τις τιμές να μην πέσουν. Τώρα το πού θα καταλήξει η πτώση των τιμών, αυτό είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων».

Σεφ σε απόγνωση αλλάζουν συνταγές τους

Αν και οι υψηλότερες τιμές γίνονται επίσης αισθητές σε όλο τον κόσμο, πλήττουν περισσότερο την Ευρώπη, ειδικά επειδή, για πολλούς Ευρωπαίους, το ελαιόλαδο είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό συστατικό, είναι ένας αναντικατάστατος «πολιτισμικός δείκτης».

«Είναι σαν το αίμα για έναν άνθρωπο, είναι μέρος αυτού που είμαι ως σεφ αλλά και η βάση όλων όσων κάνω», τονίζει ο Ματέο ντ'Ελια, επικεφαλής σεφ και ιδιοκτήτης του εστιατορίου Umami στο Μπανταλούκο της Ιταλίας. «Η ποικιλία του υψηλής ποιότητας ελαιολάδου δεν αφορά μόνο τη γεύση, αλλά προσφέρει μια ματιά στο terroir μας, όπως και για το κρασί. Διαφορετικές περιοχές, διαφορετικά εδάφη δίνουν τόσο διαφορετικές γεύσεις και με αυτό μπορούμε να εξάγουμε τόσο το λάδι όσο και το περιβάλλον από το οποίο προήλθε, αυτό είναι πραγματικά εκπληκτικό για μένα».

Για τον σεφ Διομή Άγγελο από το εστιατόριο «La Munα» στο Νταβός της Ελβετίας, η καρδιά και η ψυχή του ελληνικού φαγητού βρίσκονται σε ένα μπουκάλι. «[Το ελαιόλαδο] είναι η χρυσή κλωστή που υφαίνει περίπλοκα την ταπισερί της μαγειρικής μου κληρονομιάς», είπε. «Θυμάμαι τη γιαγιά μου στο χωριό μας κοντά στον Βόλο να μαγειρεύει φασολάκια λαδέρα και να χρησιμοποιεί ελαιόλαδο από το αρχαίο λιοτρίβι της οικογένειάς μας. (...) το άρωμα του θερμαινόμενου λαδιού σήμαινε ότι επρόκειτο να ξεκινήσει ένα οικογενειακό γλέντι...».

«Δεν υπάρχει υποκατάστατο για το ελαιόλαδο»

Τι μπορούν να κάνουν όμως οι σεφ και οι μάγειρες στο σπίτι αν δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά το ελαιόλαδο; Στο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, την Κρήτη, η Πόπη Κουρκουτάκη, executive chef στο εστιατόριο του ξενοδοχείου στο Minos Beach Art πιστεύει ότι δεν υπάρχει πραγματικά υποκατάστατο για το ελαιόλαδο στις συνταγές της, αλλά λέει ότι εστιάζοντας σε άλλες ελληνικές παραδόσεις και πολιτισμούς, οι μεσογειακές συνταγές μπορούν να τελειοποιηθούν ακόμη και όταν το ελαιόλαδο είναι αραιό.

«Για νόστιμο φαγητό χωρίς πολύ ελαιόλαδο, η διαδικασία έχει μεγάλη σημασία και πράγματα όπως η μείωση της θερμοκρασίας σε αργό ψήσιμο για μαγειρευτά ή ακόμα και η χρήση μιας κρητικής κεραμικής κατσαρόλας που ονομάζεται πιλίνο μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντικά», είπε. «Στην Κρήτη, οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν κεραμικά αγγεία για αιώνες και στα χωριά που περιβάλλουν το εστιατόριό μου με θέα στον κόλπο του Μιραμπέλου, εξακολουθούν να τα χρησιμοποιούν με εξαιρετικά αποτελέσματα, επειδή η κατσαρόλα διατηρεί τη θερμότητα πολύ καλύτερα και η τεχνική του αργού βρασμού βγάζει όλες τις γεύσεις και τους χυμούς των συστατικών χωρίς την προσθήκη πολύ ελαιολάδου».

Ο βραβευμένος αρτοποιός, Nικόλα Ολιβιέρι συμφωνεί ότι η δημιουργικότητα στην κουζίνα μπορεί να είναι μια λύση για τον μετριασμό της κρίσης του ελαιολάδου. Το αρτοποιείο πέμπτης γενιάς του, Olivieri 1882, στο Aρτζινιάνο της Ιταλίας, είναι γνωστό για τα βραβευμένα εορταστικά του αρτοποιήματα όπως το πανετόνε τα Χριατούγεννα και το φουγκάσα βενέτα, ένα ζυμωτό ψωμί του Πάσχα.

Σε αντίθεση με πολλές ιταλικές συνταγές, το πανετόνε χρησιμοποιεί το βούτυρο ως λίπος, το οποίο τον ενέπνευσε να φτιάξει άλλα δημοφιλή είδη χωρίς ελαιόλαδο. «Λατρεύω την ευελιξία του ελαιολάδου και δεν νομίζω ότι έχω φτιάξει ποτέ δείπνο χωρίς να το χρησιμοποιήσω σε τουλάχιστον ένα από τα πιάτα μου. Αλλά υπάρχουν και άλλα υπέροχα ιταλικά πιάτα που είναι πολιτιστικά σημαντικά για τη Μεσόγειο» είπε.

Η Κριστίνα Μπριτσολάρι, ιδιοκτήτρια της μάρκας ρυζιού Riso Buono, θεωρεί το ποιοτικό ελαιόλαδο πρωταρχικό συστατικό για πιάτα όπως το ριζότο «Ζώντας στη Νοβάρα, είμαι τυχερή που περιτριγυρίζομαι από κορυφαίας ποιότητας παραγωγούς ελαιολάδου, επομένως πηγαίνω πάντα απευθείας στις φάρμες για να υποστηρίξω τους συναδέλφους γεωπόνους», λέει «Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί κανείς να εξοικονομήσει την ποσότητα που χρησιμοποιεί, επειδή τα υψηλότερης ποιότητας έλαια ψυχρής έκθλιψης έχουν πολύ πιο δυνατή και έντονη γεύση».

Η Ιταλίδα Καρίνα λα Ντέλφα, ζαχαροπλάστης που άνοιξε πρόσφατα το αρτοποιείο Lumos στη Μελβούρνη, παραδέχεται ότι στην Αυστραλία, το να πληρώνεις πολύ ακριβά για υψηλής ποιότητας ελαιόλαδο δεν είναι ασυνήθιστο και αναζητά έμπνευση στη γιαγιά της. «Ένας πολύ καλός τρόπος για να κάνεις το ελαιόλαδο να διαρκέσει περισσότερο είναι να το χρησιμοποιήσεις ως γαρνιτούρα, όπως σε ντρέσινγκ και πάνω από έτοιμα πιάτα ζυμαρικών αντί να μαγειρέψεις με αυτό».

Όπως πολλοί άνθρωποι που χρησιμοποιούν αναμεμειγμένα ελαιόλαδα για να βοηθήσουν το ελαιόλαδο να διαρκέσει περισσότερο, μοιράζεται ένα άλλο ωραίο κόλπο που της έμαθε η Σικελή γιαγιά της: «Συνήθιζε να διατηρεί τις ελιές της σε φθηνότερες ποιότητες λαδιού όπως φυτικό λάδι για να πάρει τη γεύση της ελιάς χωρίς να χρειάζεται να αγοράζει ακριβά λάδια».

Για τον Μπέρι, το ποιοτικό ελαιόλαδο είναι μέρος μιας κουλτούρας για την οποία αξίζει να αγωνιστεί. «Έχουν περάσει τρία χρόνια με ξηρασίες και έντονες θερμοκρασίες, αλλά είμαστε παραγωγοί ελαιολάδου πέμπτης γενιάς και θα συνεχίσουμε να παλεύουμε με την κλιματική κρίση και να παράγουμε εξαιρετικό, υψηλής ποιότητας ελαιόλαδο όπως αυτό που έφτιαχνε η οικογένειά μας από το 1877».

Eurostat: Εκτοξεύθηκε η τιμή

Σε ένα χρόνο, μεταξύ Ιανουαρίου 2023 και Ιανουαρίου 2024, η τιμή του ελαιολάδου αυξήθηκε άνω από 50% στην ΕΕ σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat που δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα.

Η τιμή του ελαιολάδου εκτοξεύτηκε στα ύψη το δεύτερο εξάμηνο του 2023 με αύξηση 37% τον Αύγουστο (σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2022). Η τάση αυτή επιταχύνθηκε τον Σεπτέμβριο (+44%) και τον Οκτώβριο (+50%). Η κορύφωση του ετήσιου ρυθμού μεταβολής σημειώθηκε τον Νοέμβριο του 2023 (+51% σε σύγκριση με τον Νοέμβριο του 2022). Τον Δεκέμβριο σημειώθηκε μικρή επιβράδυνση, καθώς οι τιμές ήταν 47% υψηλότερες (σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2022).

Τον Ιανουάριο του 2024, όλες οι χώρες της ΕΕ ανέφεραν αύξηση του ετήσιου πληθωρισμού του ελαιολάδου. Η υψηλότερη αύξηση καταγράφηκε στην Πορτογαλία (+69% σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2023), ακολουθούμενη από την Ελλάδα (+67%) και την Ισπανία (+63%).

Αντίθετα, οι μικρότερες αυξήσεις τιμών καταγράφηκαν στη Ρουμανία (+13%), στην Ιρλανδία (+16%) και στην Ολλανδία (+18%).

ΕΛΣΤΑΤ: Εκτόξευση τιμής παραγωγού κατά 84% σε ένα χρόνο

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., ο Γενικός Δείκτης Τιμών Εισροών στη Γεωργία – Κτηνοτροφία μειώθηκε κατά 3,9% σε ετήσια βάση έναντι αύξησης 19,4% που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση του Δεκεμβρίου 2022 με τον Δεκέμβριο 2021.

Αναλυτικά, οι τιμές των λιπασμάτων έπεσαν τον Δεκέμβριο κατά 16,2% και των ζωοτροφών κατά 8,6% και της ενέργειας κατά 6,4%. Στα αναλώσιμα, οριακή άνοδο παρουσίασαν οι τιμές των σπόρων (+0,3%), το κόστος για την επισκευή μηχανολογικού εξοπλισμού και κτιριακών εγκαταστάσεων (+1,1% και +1,9% αντίστοιχα).

Πάντως, παρά τη μεσοσταθμική μείωση του κόστους παραγωγής, οι τιμές παραγωγού των αγροτικών προϊόντων συνέχισαν να αυξάνονται. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., ο Γενικός Δείκτης Τιμών Εκροών στη Γεωργία – Κτηνοτροφία (χωρίς επιδοτήσεις) παρουσίασε τον Δεκέμβριο του 2023 άνοδο κατά 6,4% σε ετήσια βάση από 19,1% το διάστημα Δεκεμβρίου 2021-2022.

Αναλυτικά, η τιμή που οι παραγωγοί πωλούν το ελαιόλαδο εκτινάχθηκε κατά 83,8%, ακολούθησαν τα λαχανικά και τα κηπευτικά με 18,7%, τα φρούτα με 11%, το κρασί με 7,2%, τα κτηνοτροφικά φυτά κατά 4,7% και οι πατάτες και οι σπόροι με 1,4%. Στον αντίποδα, μεγάλη μείωση παρουσίασαν τα δημητριακά και οι σπόροι με -28,6% και τα βιομηχανικά φυτά με -17,5%.

Ανοδικά κατά 7,9% κινήθηκαν και οι τιμές των κρεάτων, ενώ των ζωικών προϊόντων κατέγραψαν οριακή πτώση κατά 0,3%.

Συμμορίες κλέβουν σωρηδόν ελαιόλαδο από τα ράφια των σούπερ μάρκετ

Το ελαιόλαδο αποτελεί πλέον το νούμερο ένα προϊόν που κλέβουν στα ισπανικά σούπερ μάρκετ, σύμφωνα με νέα στοιχεία που παρουσιάζουν σε ρεπορτάζ τους οι Financial Times.

Η παράνομη αυτή πρακτική εντάθηκε καθώς οι τιμές αυξάνονται καθημερινά ως απόρροια της μεγάλης μείωσης στην παραγωγή μετά από τη ξηρασία στο νότο πέρυσι που έπληξε τη συγκομιδή της ελιάς.

Οι συμμορίες κλέβουν το ελαιόλαδο, για να το μεταπωλήσουν στη συνέχεια, σύμφωνα με τον Ρούμπεν Ναβάρο, επικεφαλής της αλυσίδας σούπερ μάρκετ, Tu Super, που λειτουργεί 30 καταστήματα στην περιοχή της Ανδαλουσίας της Ισπανίας.

«Το ελαιόλαδο έχει γίνει ιδανικό προϊόν για να το κλέψουν», είπε.

Είναι το δεύτερο πιο... κλεμμένο προϊόν σε όλα τα σούπερ μάρκετ της Ισπανίας, ακριβώς πίσω από τα οινοπνευματώδη ποτά. Το ζαμπόν Iberico ήταν στην τρίτη θέση στη λίστα κλοπών της έρευνας.

Ένα λίτρο έξτρα παρθένου λαδιού υψηλής ποιότητας που κόστιζε λιγότερο από 5 € (4 £) πριν από τέσσερα χρόνια, φτάνει τώρα στα 14 € (£12), σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ.

Η Ισπανία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ελαιολάδου και οι οικογένειες το αγοράζουν συνήθως χύμα για μαγείρεμα.

Τα σούπερ μάρκετ αλυσοδένουν μεγάλα μπουκάλια ελαιολάδου των πέντε λίτρων και τα κλειδώνουν με λουκέτο στα ράφια για να αποτρέψουν την κλοπή.

Σε ορισμένα καταστήματα, τα μπουκάλια ενός λίτρου είναι εφοδιασμένα με ετικέτες ασφαλείας που πρέπει να αφαιρεθούν από το προσωπικό.

Ωστόσο ο Jose Izquierdo, επικεφαλής πωλήσεων για την αλυσίδα σούπερ μάρκετ Eroski, είπε ότι οι κλέφτες χρησιμοποιούσαν μαγνητικές συσκευές για να σπάσουν τις ετικέτες.

Το ελαιόλαδο είναι πλέον προϊόν που κλέβουν περισσότερο στα σούπερ μάρκετ στην Αραγονία, την Ανδαλουσία, την Καστίλλη-Λα Μάντσα, την Καταλονία, τη Βαλένθια, τη Μαδρίτη, τις Βαλεαρίδες Νήσους και την Εξτρεμαδούρα, σύμφωνα με την εταιρεία ασφαλείας STC, η οποία πραγματοποίησε την έρευνα των καταστημάτων.

Ο διευθυντής μάρκετινγκ της STC, Αλεχάντρο Αλέγκρε, είπε ότι ήταν ασυνήθιστο να βλέπεις ένα βασικό τρόφιμο τόσο ψηλά στη λίστα κλοπών.

Οι ελαιοπαραγωγοί και τα ελαιοτριβεία έχουν επίσης πέσει θύματα ληστειών, με κλέφτες να αφαιρούν δεκάδες χιλιάδες λίτρα λάδι, ανέφεραν οι Financial Times.

Διαβάστε επίσης

Κοζάνη: 20χρονος έκλεβε συστηματικά λάδι από σούπερ μάρκετ

Ελαιόλαδο: Οι πρώτες εκτιμήσεις για την επόμενη χρονιά - Φέτος το αγοράζουμε και... φτηνά!

Ελαιόλαδο: Στα ύψη οι τιμές, σε πτώση οι εξαγωγές και οι «μαύρες» εκτιμήσεις της επόμενης μέρας

Δείτε όλο το Weekend Edition εδώ