Έφτασε ο απόλυτος οδηγός: Αυτά είναι όλα τα ψάρια των ελληνικών θαλασσών!

Ένας δημοσιογράφος-φυσιοδίφης ένωσε την τέχνη του με έναν ιχθυολόγο-βιολόγο και το αποτέλεσμα είναι η πιο πλήρης και ακριβής καταγραφή όλων των ψαριών των θαλασσών μας!

Σωτήρης Σκουλούδης

21/07/2023 15:36

«Τα Ψάρια της Ελλάδας» είναι μία συνέκδοση του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη και της NaturaGraeca και αποτελεί έναν οδηγό πεδίου που δημιουργήθηκε από την αγάπη και τον θαυμασμό των συγγραφέων του για τον θαλασσινό μας κόσμο.

Πρόκειται για μια μοναδική έκδοση 624 σελίδων, στις οποίες παρουσιάζονται τα 543 διαφορετικά είδη ψαριών των θαλασσών μας. Η επιπλέον πρωτοτυπία έγκειται στο γεγονός ότι τα ψάρια παρουσιάζονται με τη μορφή της επιστημονικής εικονογράφησης, μιας τεχνικής που μέσω της έμφασης πάνω σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, βοηθάει τον αναγνώστη να διακρίνει ευκολότερα τις διαφορές μεταξύ παρόμοιων μορφολογικά ειδών. Παράλληλα τα λεπτομερή σχέδια των ψαριών συνοδεύονται από εύληπτα κείμενα οικολογίας και βιολογίας αλλά και κλείδες αναγνώρισης του εκάστοτε είδους.

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται πληροφορίες και για τα ωκεανογραφικά στοιχεία των ελληνικών θαλασσών, αναλυτικά στοιχεία για την βιολογία και τη συμπεριφορά των ιχθύων, επεξηγηματικούς πίνακες, λεξικό επιστημονικών, γεωγραφικών και αλιευτικών όρων και μια εκτεταμένη ενδεικτική βιβλιογραφία, γεγονός που το καθιστά τον απόλυτο οδηγό για το Αιγαίο και το Ιόνιο!

Οι συγγραφείς είναι ο Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος, δημοσιογράφος που ασχολείται ειδικά με θέματα άγριας φύσης, και δημιουργός του ιστότοπου naturagraeca.com, και ο Ιωάννης Καπάκος, Βιολόγος–Ιχθυολόγος και συνεργάτης του ΕΛΚΕΘΕ.

Το Newsbomb.gr συνομίλησε μαζί τους σχετικά με την έκδοση, αλλά και για το παρόν και το μέλλον των ελληνικών θαλασσών…

Ποια ήταν η έμπνευση σας για να γράψετε και να εικονογραφήσετε ένα τέτοιο βιβλίο; Και, κυρίως, ποιες ήταν οι πηγές σας και από πού αντλήσατε τα δεδομένα σας;

Η έμπνευση και των δύο συγγραφέων για τη δημιουργία του βιβλίου δεν θα μπορούσε παρά να πηγάζει από την αγάπη για τις θάλασσές μας και τον πλούτο της βιοποικιλότητας που ζει σε αυτές. Οι πηγές είναι κατά το πλείστων επιστημονικά δεδομένα, όπως οι επιστημονικές μελέτες και οι ερευνητικές εργασίες που έχουν γίνει τα προηγούμενα χρόνια στις θάλασσές μας. Ενδεικτικές πηγές της βιβλιογραφίας μας υπάρχουν στο τελευταίο τμήμα του βιβλίου.

Θα θεωρούσατε ακριβή αυτή την καταγραφή των ψαριών του Αιγαίου, δεδομένου ότι ειδικά στα μεγάλα βάθη η γνώση μας είναι σχετικά περιορισμένη.

Θεωρούμε ότι το βιβλίο διαθέτει την πιο επικαιροποιημένη καταγραφή της θαλάσσιας ιχθυοπανίδας στον Ελλαδικό χώρο. Μέσα στο βιβλίο έχουμε συμπεριλάβει είδη τα οποία καταγράφηκαν επίσημα στις θάλασσές μας μέχρι και λίγους μήνες πριν την έκδοσή του. Στα μεγάλα βάθη όντως οι γνώσεις μας είναι λιγότερες και σίγουρα υπάρχει πάντα η πιθανότητα να μην έχει εντοπιστεί ακόμα κάποιο είδος.

Ωστόσο, το ευρύ κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι στην Ελλάδα υπάρχει μια δραστήρια επιστημονική κοινότητα που παρά την υποχρηματοδότηση παράγει κορυφαίο έργο και ανακαλύπτει συνεχώς νέα δεδομένα σε κάθε πεδίο έρευνας των θαλασσών μας.

Πώς θα χαρακτηρίζατε το Αιγαίο σε σχέση με άλλα αντίστοιχης μορφολογίας και συνθηκών πελάγη; Η πανίδα του είναι αρκετά πλούσια, συγκριτικά με αυτά;

Το Αιγαίο παρότι είναι μια σχετικά ολιγοτροφική θάλασσα σε σχέση με άλλα πελάγη, εξακολουθεί να θεωρείται ως μία μοναδική στον πλανήτη θάλασσα που φιλοξενεί ένα μεγάλο εύρος οικοσυστημάτων. Η μοναδικότητα της έγκειται στο πολυσχιδές ανάγλυφο με τα χιλιάδες νησιά και υφάλους, τους αλλεπάλληλους όρμους, κόλπους και χερσονήσους και τα απότομα μεγάλα βάθη.

Ασφαλώς και η βιοποικιλότητα του Αιγαίου και του Ιονίου είναι διαφορετική από αυτή των τροπικών υφάλων αλλά αποτελεί μαγνήτη για πολλά είδη της Μεσογείου καθώς προσφέρει ιδανικές συνθήκες για αναπαραγωγή με τους πολλούς ήρεμους κλειστούς κόλπους και τα διαυγή νερά.

Εσάς, ποιο είναι το αγαπημένο σας ψάρι; Και ποιο είναι το πιο σπάνιο;

Αν υπάρχει ένα είδος που ξεχωρίζει, αυτό είναι ο σκάρος που βρίσκεται και στο εξώφυλλο της έκδοσης. Και αυτό, όχι μόνο γιατί η χώρα μας θεωρείται μία από τις βασικές περιοχές κατανομής του, όπως δηλώνει και η επιστημονική του ονομασία, (Sparisoma cretense=σκάρος ο Κρητικός), αλλά και γιατί είναι ένα ψάρι που συνδέεται άμεσα με την φιλολογική και λαογραφική παράδοση της χώρας μας, από τον Αριστοτέλη μέχρι τους λαϊκούς θρύλους.

Σπάνια ψάρια είναι πολλά. Δυστυχώς η υπεραλίευση έχει εξαφανίσει ή τείνει στις μέρες να εξαφανίσει πολλά θαυμαστά είδη των θαλασσών μας. Το πριονόψαρο και κάποια είδη οξύρρυγχων θεωρούνται πλέον εξαφανισμένα ή στα πρόθυρα της εξαφάνισης, ενώ βέβαιο είναι ότι σε λίγα χρόνια θα θεωρούνται εξαφανισμένοι πολλοί μεγάλοι καρχαρίες.

Και τελικά, μεταβάλλονται σημαντικά τα είδη που φιλοξενεί το Αιγαίο, μέσα στους αιώνες ή υπάρχει σταθερότητα; Για το θέμα της εισβολής των ξενικών ειδών που παρατηρείται ανά διαστήματα, τι θα λέγατε;

Οι μεταβολές μέχρι και τα μισά περίπου του προηγούμενου αιώνα δεν ήταν μεγάλες, όπως φανερώνουν και δεκάδες ελληνιστικά και ρωμαϊκά ψηφιδωτά που παρουσιάζουν τα ίδια είδη που ζουν και σήμερα στα νερά μας. Στις μέρες μας όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει μια σημαντική μεταβολή της θαλάσσιας ιχθυοπανίδας, αλλά και γενικότερα της θαλάσσιας βιοποικιλότητας των θαλασσών μας και μάλιστα σε απόλυτο αριθμό ατόμων. Τα ψάρια δηλαδή είναι λιγότερα, δεν προλαβαίνουν να μεγαλώσουν και να αναπαραχθούν.

Επίσης τα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθεί μια ροή νέων ειδών στις θάλασσές μας, καθώς η σχετική άνοδος της θερμοκρασίας των νερών προσελκύει νέα θερμόφιλα είδη. Τα αυτόχθονα είδη αντιμετωπίζουν πλέον, εκτός από την αυξανόμενη αλιευτική πίεση και την υποβάθμιση των βιοτόπων τους, τον ανταγωνισμό με τα νέα χωροκατακτητικά είδη. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στις μέρες μας λαμβάνει χώρα με αυξανόμενους ρυθμούς, μια αλλαγή των οικοσυστημάτων των θαλασσών μας.

Τι έχει να αποκομίσει ο αναγνώστης και λάτρης των θαλασσών μας αν προμηθευτεί το βιβλίο σας;

Καταρχάς θα έχει στα χέρια του την πιο σύγχρονη και την πιο πλήρη έκδοση για όλα τα ψάρια των θαλασσών μας. Αυτό σημαίνει ότι όλοι όσοι ασχολούνται με τα ψάρια -οι ψαράδες, οι επιστήμονες, οι καταδύτες, οι εξερευνητές, οι καταναλωτές, κ.ά.- θα μπορούν σε άμεσο χρόνο να ανατρέχουν στις σελίδες του βιβλίου τόσο για να λύνουν τις απορίες τους όσο και για να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους για τον μέχρι τώρα σχετικά άγνωστο κόσμο των θαλασσών μας.

Λίγα λόγια για τους συγγραφείς

Ο Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος ασχολείται για περισσότερα από 20 χρόνια με την επικοινωνία της άγριας φύσης της χώρας μας ως δημοσιογράφος, εικονογράφος, φωτογράφος, συγγραφέας, οδηγός πεδίου και σύμβουλος περιβαλλοντικής πολιτικής. Το 2016 δημιούργησε τον ιστότοπο naturagraeca.com, τη μεγαλύτερη διαδικτυακή Βιβλιοθήκη για την Ελληνική Φύση με πάνω από 10.000 αυθεντικές φωτογραφίες από την ελληνική χλωρίδα και πανίδα και πάνω από 500 προορισμούς οικοτουριστικού ενδιαφέροντος.

Ο Ιωάννης Καπάκος είναι Βιολόγος–Ιχθυολόγος. Από το 2007 εργάζεται σαν επιστημονικός συνεργάτης του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών. Ασχολείται με την επιστήμη της ιχθυολογίας για περισσότερο από 20 χρόνια. Έχει εργαστεί στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, σε τομείς που σχετίζονται με θέματα αλιείας, οικολογίας, προστασίας και εκτροφής ζωντανών ψαριών.