Δύο νέα θαλάσσια πάρκα: Μια ιστορική ευκαιρία για τη θάλασσα και τη βιοποικιλότητα
Η πρόσφατη ανακοίνωση για τη δημιουργία δύο νέων Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων, στο Ιόνιο και στις Νότιες Κυκλάδες, συνιστά μια ιστορική καμπή για την περιβαλλοντική πολιτική της χώρας μας.
Με τη θεσμοθέτηση αυτών των πάρκων, η Ελλάδα προστατεύει πλέον πάνω από το 35% των χωρικών της υδάτων, υπερβαίνοντας τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για το 2030. Πρόκειται για ένα επίτευγμα με περιβαλλοντική, κοινωνική και εθνική σημασία, που δίνει στη χώρα μας πρωταγωνιστικό ρόλο στη Μεσόγειο.
Τα εθνικά θαλάσσια πάρκα δεν είναι απλώς περιοχές όπου απαγορεύεται η αλιεία. Αποτελούν δίκτυα διασυνδεδεμένων οικοσυστημάτων που λειτουργούν με βάση μια ολιστική αντίληψη: προστασία ειδών και οικοτόπων, αποκατάσταση πληθυσμών, ενίσχυση της βιοποικιλότητας, αλλά και στήριξη της τοπικής κοινωνίας μέσα από ήπιες μορφές ανάπτυξης. Με άλλα λόγια, δεν περιορίζονται στην απαγόρευση· δημιουργούν προϋποθέσεις βιώσιμης συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης.
Η επιλογή του Ιονίου και των Νοτίων Κυκλάδων δεν είναι τυχαία. Το Ιόνιο φιλοξενεί κρίσιμους πληθυσμούς δελφινιών και φαλαινών, θαλάσσια λιβάδια ποσειδωνίας και οικοσυστήματα που απειλούνται από την εντατική αλιεία και τη ναυσιπλοΐα. Οι Νότιες Κυκλάδες, από την άλλη, συνδυάζουν μοναδική βιοποικιλότητα με έντονη τουριστική δραστηριότητα, γεγονός που καθιστά τη θεσμοθέτηση προστατευτικών μέτρων ακόμη πιο αναγκαία. Με τη δημιουργία αυτών των δύο πάρκων, η χώρα μας θωρακίζει περιοχές υψηλής οικολογικής αξίας, αλλά ταυτόχρονα επενδύει και σε ένα μέλλον πιο βιώσιμο.
Η κλιματική αλλαγή καθιστά την πρωτοβουλία αυτή ακόμη πιο σημαντική. Η Μεσόγειος θερμαίνεται ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, γεγονός που οδηγεί σε αλλαγές στη διανομή των ειδών, σε είσοδο ξενικών οργανισμών και σε υποβάθμιση ευαίσθητων οικοτόπων. Τα θαλάσσια πάρκα μπορούν να λειτουργήσουν ως «νησίδες ανθεκτικότητας», όπου τα οικοσυστήματα έχουν την ευκαιρία να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και να διατηρήσουν τη λειτουργικότητά τους.
Ένα ακόμη σοβαρό ζήτημα είναι η ρύπανση από πλαστικά. Η Μεσόγειος έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις πιο επιβαρυμένες θάλασσες στον κόσμο. Τα μικροπλαστικά, που συσσωρεύονται στην τροφική αλυσίδα, αποτελούν άμεση απειλή τόσο για τη θαλάσσια ζωή όσο και για τον άνθρωπο. Η θεσμοθέτηση προστατευόμενων περιοχών επιτρέπει την πιο συστηματική παρακολούθηση αυτών των φαινομένων και δημιουργεί ευκαιρίες ευαισθητοποίησης της κοινωνίας.
Η θεσμοθέτηση, όμως, είναι μόνο το πρώτο βήμα. Η εμπειρία δείχνει ότι χωρίς αποτελεσματική διαχείριση, οι προστατευόμενες περιοχές μένουν κενές περιεχομένου. Χρειάζεται επαρκής φύλαξη, επιστημονική παρακολούθηση, διαφάνεια, αλλά και συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών. Οι ψαράδες, οι επαγγελματίες του τουρισμού και οι κάτοικοι πρέπει να αισθανθούν συμμέτοχοι. Μόνο μέσα από διάλογο και δίκαιη κατανομή των ωφελειών μπορεί να χτιστεί εμπιστοσύνη και να εξασφαλιστεί η μακροχρόνια επιτυχία των μέτρων.
Η προστασία της θάλασσας είναι ταυτόχρονα οικολογικό καθήκον και εθνική υποχρέωση. Η θάλασσα είναι κομμάτι της ιστορίας μας και της πολιτισμικής μας ταυτότητας. Από τα έπη του Ομήρου μέχρι τη ναυτική μας παράδοση, διαμόρφωσε τον ελληνικό κόσμο. Με τα δύο νέα θαλάσσια πάρκα, η Ελλάδα δείχνει ότι μπορεί να συνδυάσει την παράδοση με την επιστήμη, το περιβάλλον με την ανάπτυξη, το παρόν με το μέλλον.
Η πρόκληση τώρα είναι μπροστά μας: να μετατρέψουμε την εξαγγελία σε πράξη. Αν τα πάρκα αυτά λειτουργήσουν ουσιαστικά, με διαχείριση, φύλαξη και συμμετοχή, τότε η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για όλη τη Μεσόγειο. Γιατί η θάλασσα δεν είναι απλώς ένας φυσικός πόρος· είναι πηγή ζωής και ταυτότητας. Και η προστασία της είναι ευθύνη όλων μας.
