ΚΟΣΜΟΣ 09/06/2013 23:34

Τα διλήμματα Ερντογάν, οι στρατηγοί και το μέλλον της Τουρκίας (VIDEO)

Ελιγμούς σε τεντωμένο σκοινί επιχειρεί ο Τούρκος πρωθυπουργός: Αρνείται πρόωρες εκλογές, πρέπει να αντιμετωπίσει τις λαϊκές αντιδράσεις αλλά και την αναθάρρηση του στρατιωτικού κατεστημένου

Του Χ.Κ. Λαζαρόπουλου

Τα πράγματα στην Τουρκία έχουν αρχίσει και σοβαρεύουν αρκετά. Οι διαδηλώσεις συνεχίζονται, η Ένωση Αστυνομικών ανακοίνωσε ότι έξι αστυνομικοί έχουν αυτοκτονήσει από την περασμένη Παρασκευή και ο πρωθυπουργός κ. Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται ότι έχει αρχίσει να χάνει την ψυχραιμία του.

Δέκα ημέρες μετά την έναρξη των διαδηλώσεων, η κατάσταση φαίνεται πως εκτρέπεται. Στα Άδανα, ομάδα φιλοκυβερνητικών διαδηλωτών άρχισε να εκσφενδονίζει πέτρες εναντίον αντικυβερνητικών διαδηλωτών που βρίσκονταν εκείνη την ώρα στο δρόμο. Παρενέβησαν μεν οι αστυνομικές δυνάμεις, αλλά οι συμπλοκές μεταξύ των εμπλεκομένων συνεχίστηκαν με ανταλλαγές πετρών και ξύλων στα στενά των Αδάνων.

Πριν από λίγη ώρα μάλιστα προκάλεσε αίσθηση η έκκληση του Τούρκου πρωθυπουργού προς τους υποστηρικτές του να απαντήσουν στους διαδηλωτές κάνοντας συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας το ερχόμενο Σάββατο στην Άγκυρα και την Κυριακή στην Κωνσταντινούπολη. Ταυτοχρόνως δεν ακούει κουβέντα περί προσφυγής σε πρόωρες εκλογές, έχοντας εξασφαλίσει και τη σχετική απόφαση από την πλειοψηφία του κόμματός του.

Όλα αυτά τα γεγονότα έχουν αρχίσει να προβληματίζουν διπλωματικούς παρατηρητές οι οποίοι έχουν αρχίσει να αναζητούν τι ήταν αυτό που προκάλεσε τη λαϊκή οργή εναντίον του κ. Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν και της κυβέρνησής του, πέρα από την αντίθεση για το έργο στο πάρκο Γκεζί. Βεβαίως, οι συνεχιζόμενες διαδηλώσεις δεν πλήττουν κάποιον άλλον εκτός από το κύρος του Τούρκου πρωθυπουργού και των στενών συνεργατών του, όπως του υπουργού Εξωτερικών κ. Αχμέτ Νταβούτογλου.

Μετά τις πρόσφατες επαφές που είχαν οι κ.κ. Ερντογάν και Νταβούτογλου με τον πρόεδρο των ΗΠΑ κ. Μπάρακ Ομπάμα φαίνεται πως το κλίμα έχει αλλάξει εις βάρος της τουρκικής πλευράς. Την προηγούμενη Δευτέρα αποκαλύψαμε ότι ο Αμερικανός ηγέτης ξεκαθάρισε στον Τούρκο πρωθυπουργό πως δεν πρόκειται να δεχθεί άλλες πιέσεις για αμερικανική επέμβαση στη Συρία. Όπως σχολίασε ανώτατος διπλωμάτης, ο κ. Ομπάμα φρόντισε να υπενθυμίσει στον κ. Ερντογάν ότι απέναντί του είναι ο πρόεδρος της Συρίας κ. Μπασάρ Αλ Άσαντ, με τον οποίο διατηρούσε προσωπική σχέση και παραθέριζαν μαζί οικογενειακώς.

Οι εκτιμήσεις του Στέητ Ντηπάρτμεντ

Από τότε ως σήμερα, στελέχη του Στέητ Ντηπάρτμεντ, μυστικών υπηρεσιών και τεχνοκράτες του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας ασχολούνται με την εξέταση, την εκτίμηση και την ανάλυση πληροφοριών που αφορούν τα γεγονότα στη γειτονική χώρα. Τα πρώτα στοιχεία μιλούν για κρίση που διαθέτει ενδογενή χαρακτηριστικά τα οποία αναλύονται ως εξής:

α) Ρατσιστική πολιτική εναντίον των μη σουνιτών και κυρίως των αλεβητών, τακτική που αποδίδεται στον εμπνευστή του μυθεύματος περί «οθωμανικής κληρονομιάς», τον κ. Νταβούτογλου.
β) Αλαζονική άσκηση εξουσίας από τον κ. Ερντογάν, ο οποίος μετά την κρίση στην Ελλάδα που επεκτάθηκε και στην ελεύθερη Κύπρο (αλλά και με τη Συρία να σπαράσσεται από τις ορδές των φανατικών ισλαμιστών που θέλουν να τη βυθίσουν στο χάος) πίστεψε ότι η χώρα του αποτελεί τον αδιαμφισβήτητο ηγεμόνα της περιοχής.
γ) Φθορά από την εξουσία, η οποία ξεκίνησε με τις καλύτερες προϋποθέσεις όταν άρχισε να αποκαθηλώνεται το πολιτικο-στρατιωτικό κατεστημένο αλλά δημιούργησε τις συνθήκες ώστε να υποκύψουν στη διαφθορά ακόμα και πρόσωπα υπεράνω υποψίας ακόμα και από το περιβάλλον του Τούρκου πρωθυπουργού.

Όλα αυτά θα μπορούσαν να διορθωθούν και να αμβλυνθούν, αν δεν τηρούσε αυτή τη σκληρή στάση στη συγκεκριμένη συγκυρία ο κ. Ερντογάν, ο οποίος κατάφερε μεν να θέσει υπό την ηγεσία του τους πάλαι ποτέ ανεξέλεγκτους θεματοφύλακες του «κεμαλισμού», τους στρατηγούς, αλλά τούτο δεν σημαίνει πως δεν θα αντιδράσουν μόλις βρουν ευκαιρία. Αυτός είναι ο μεγάλος φόβος της Ουάσινγκτον. Αν η αλαζονεία επικρατήσει της λογικής και συνεχίσει να προκαλεί ακόμα και με δηλώσεις από τα ΜΜΕ ο πρωθυπουργός της γείτονος θα προκαλέσει την ανατροπή του, από την οποία ίσως να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου.

Σε μια τέτοια περίπτωση, ένα είναι σίγουρο. Ο αντίπαλος του κ. Χένρυ Κίσσινγκερ, ο κ. Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκυ θα επιβεβαιωθεί όταν εκτίμησε σε άρθρο του προς το περιοδικό "Time" ότι μια κακή εξέλιξη είναι ικανή να βάλει φωτιά σε ολόκληρη την περιοχή. Κάτι τέτοιο είναι πιθανόν να συμβεί αν ο κ. Ερντογάν δεν θα έχει το λόγο και την ευθύνη για τις αποφάσεις.

Το αβέβαιο μέλλον

Όχι πως είναι ευχαριστημένοι οι Αμερικανοί με τις επιλογές του Τούρκου πρωθυπουργού αλλά γνωρίζουν σήμερα πως είναι αξιόπιστος συνομιλητής, έχει το χάρισμα να ακούει παρότι είναι ισχυρογνώμων και διαθέτει την πυγμή που πρέπει να έχει ένας ηγέτης για να εγγυηθεί τη σταθερότητα.

Ωστόσο, δεν υπάρχει ένα πραγματικά δημοκρατικό κόμμα που θα μπορούσε να εκφράσει τη σύγχρονη γενιά των Τούρκων (που γεννήθηκαν μετά το 1975, έχουν δυτική κουλτούρα, μιλούν τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα και πιστεύουν στη σύγχρονη δημοκρατία όπως υπάρχει στην Ευρώπη ή τις ΗΠΑ). Αντίπαλος του κυβερνώντος «Ακ Παρτί» (ΑΚΡ) είναι το Ρεπουμπλικανικό κόμμα (Cumhuriyet Halk Partisi, CHP) το οποίο δεν εκφράζει τη δημοκρατική ιδεολογία όπως την αντιλαμβάνονται στις δυτικές κοινωνίες αλλά προωθεί το κεμαλικό μοντέλο εξουσίας, πράγμα το οποίο δεν εκφράζει τη γενιά των μορφωμένων Τούρκων που διαμαρτύρονται σήμερα. Δεν χρειάζεται να αναφερθούμε καν στο υπερεθνικιστικό κόμμα των «Γκρίζων Λύκων» που διαθέτει την τρίτη θέση στην Εθνοσυνέλευση, το οποίο εκφράζοντας αναχρονιστικά μυθεύματα μπορεί να καλλιεργήσει ψευδαισθήσεις χωρίς αντίκρισμα στις μάζες.

Τούρκος δημοσιογράφος ανέφερε στο "Newsbomb.gr" κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί παράλογο αν λεγόταν σε άλλη στιγμή. Υπάρχει μια μερίδα νέων ανθρώπων που δηλώνουν «ευρωπαϊστές», οι οποίοι μπορεί να μην καταλαβαίνουν τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει μια τέτοια δήλωση αλλά εκφράζουν τη βούλησή τους να ενταχθούν στη δυτική κοσμογονία χωρίς φόβους, δισταγμούς και απαγορεύσεις που επιβάλλονται από ένα συντηρητικό και παρωχημένο ιερατείο που κινείται στις παρυφές της ανώτατης εξουσίας, επηρεάζοντας τον κ. Ερντογάν.

Τα ΜΜΕ και ο στρατός

Οι Αμερικανοί διπλωμάτες επισημαίνουν ότι σημαντικό ρόλο θα έχει η «σιωπηρή πλειοψηφία» δηλαδή οι υποστηρικτές του κ. Ερντογάν και οι αντιδράσεις της στις εκκλήσεις του. Σε δεύτερο επίπεδο, η στάση του στρατού παρακολουθείται με ενδιαφέρον.

Δεν είναι τυχαίο ότι στρατιώτες διένειμαν μάσκες οξυγόνου σε διαδηλωτές στην Κωνσταντινούπολη ενώ μεταφέρθηκαν τραυματισμένοι διαδηλωτές στο στρατιωτικό νοσοκομείο κοντά στο Ταξίμ. Όπως σημειώνουν οι Αμερικανοί «το AKP έχει καταστήσει πιο ουδέτερο τον ρόλο του στρατού στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια, αλλά ο στρατός μπορεί να δει μια ευκαιρία να ανακτήσει λίγη από τη χαμένη επιρροή».

Η στάση των ΜΜΕ είναι επίσης ενδιαφέρουσα. Η συστημική «Χουρριέτ» (Hyrriyet) ακεί κριτική στο κυβερνών κόμμα ενώ εφημερίδες όπως η «Γενί Σαφάκ» (Yeni Safak) που κάποτε υποστήριζε την πολιτική του κ. Ερντογάν,, τώρα στηρίζει τους διαδηλωτές. Το αδιάφορο NTV του Ομίλου "Dogus" και το CNN Turk που ανήκει στην αμερικανική "Time Warner" και τη "Dogan Media" δεν έδωσαν σημασία στα επεισόδια που έγιναν στην πλατεία Ταξίμ την περασμένη Παρασκευή. Στη συνέχεια άρχισε να τα καλύπτει. Σημειώνουμε ότι "Dogus Group" και "Dogan Media" έχουν τεταμένες σχέσεις με το κυβερνών κόμμα και αναγκάστηκαν να το αντιμετωπίσουν πιο προσεκτικά τα τελευταία χρόνια.

Τέλος, το πρακτορείο ειδήσεων "Zaman Media" ανακοίνωσε στις 3 Ιουνίου ότι θα σταματά τη συνεργασία του με το κρατικό πρακτορείο «Ανατολή» εξαιτίας «ηθικών παραπτωμάτων». Ιδιοκτήτης της «Ζαμάν» είναι ο ιμάμης κ. Φετχουλάχ Γκιουλέν ο οποίος όχι μόνο διαφωνεί με την πολιτική του κ. Ερντογάν αλλά φέρεται να έχει γίνει πυρ και μανία για τις «αδικίες» εις βάρος των αλεβητών.

Παρότι κατοικεί στις ΗΠΑ από το 2001, ο κ. Γκιουλέν ελέγχει τη «Ζαμάν» (με καθημερινή κυκλοφορία 1 εκατ. φύλλα) και κινεί τα παρασκηνιακά νήματα στην τουρκική κυβέρνηση.

Διαβάστε επίσης: