Στις «συμπληγάδες» η τουρκική οικονομία - «Αγκάθια» στον δρόμο του οικονομικού ορθολογισμού

Οι μέρες είναι μεθυστικές για τον πρόεδρο της Τουρκίας Ερντογάν, καθώς κέρδισε στις εκλογές τον αρχηγό της αντιπολίτευσης Κιλιτσντάρογλου και εξασφάλισε μια τρίτη πενταετή θητεία στο αξίωμα. Στην πορεία, όμως διέψευσε τις ελπίδες πολλών στη Δύση για μια πιο δημοκρατική στροφή του μοναδικού μέλους του ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή, αναφέρει σε άρθρο γνώμης στο Newsweek ο αντιπροέδρος του American Foreign Policy Council, Ilan Berman.

Στο άρθρο του, ο Ίλαν Μπέρμαν μοιράζεται τις εντυπώσεις του από την πρόσφατη επίσκεψή του στην Κωνσταντούπολη. Όπως λέει, συνάντησε ανταγωνιστικές θεωρίες αναφορικά με μα ρεαλιστική στροφή στα εσωτερικά και διεθνή ζητήματα. «Όλοι με τους οποίους μίλησα, ωστόσο, ήταν ομόφωνοι σε ένα σημείο: Η χώρα βρίσκεται στη δίνη μιας σοβαρής οικονομικής κρίσης»

Οι αριθμοί απεικονίζουν εύγλωττα το βάθος του προβλήματος. Για περίπου δύο δεκαετίες, ο πληθωρισμός στην Τουρκία ήταν κατά μέσο όρο περίπου 10-11%. Αλλά αυτή η σχετική σταθερότητα ανήκει πλέον στο παρελθόν. Το περασμένο φθινόπωρο, ο πληθωρισμός στη χώρα έφθασε στο υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων δύο δεκαετιών, το επιβλητικό 85,5%. Και, αν και έκτοτε έχει υποχωρήσει κάπως, οι μετρ του οικονομικής πολιτικής της Τουρκίας βλέπουν ανησυχητικά σημάδια ότι ο πληθωρισμός αυξάνεται εκ νέου. Ως αποτέλεσμα, η τουρκική κεντρική τράπεζα μόλις διπλασίασε σχεδόν τα επιτόκια, ενώ είναι πιθανό να ακολουθήσουν περαιτέρω αυξήσεις, καθώς η κυβέρνησση αγωνίζεται να θέσει υπό έλεγχο τις τιμές των βασικών αγαθών.

Ωστόσο, όπως σημειώνει ο αντιπροέδρος του American Foreign Policy Council, ο πληθωρισμός δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Οι τιμές των κατοικιών στη χώρα έχουν επίσης εκτοξευθεί στα ύψη. Το κόστος των ακινήτων στην Κωνσταντινούπολη, μια πελώρια μητρόπολη όπου κατοικεί περίπου το 20% της χώρας, αυξήθηκε κατά το εντυπωσιακό ποσοστό 193,9% μεταξύ του Νοεμβρίου του 2021 και του περασμένου φθινοπώρου. Στην Άγκυρα, την πρωτεύουσα της χώρας και έδρα της εξουσίας του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, η κατάσταση είναι λίγο πολύ η ίδια. Αυτό σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι Τούρκοι των πόλεων αδυνατούν να αποκτήσουν ακίνητα. Όσοι νοικιάζουν, εν τω μεταξύ, έχουν δει τις μηνιαίες πληρωμές τους να αυξάνονται κατακόρυφα, καθώς οι ιδιοκτήτες εκμεταλλεύονται αυτό που έχει γίνει μια πολύ επικερδής κατάσταση.

Η αγοραστική δύναμη, εν τω μεταξύ, πέφτει κατακόρυφα. Μόλις πριν από τρία χρόνια, η τουρκική λίρα διαπραγματευόταν σε περίπου 7,5 ανά δολάριο ΗΠΑ. Σήμερα, η συναλλαγματική ισοτιμία είναι 26 προς 1 και αυξάνεται. Αυτό έχει καταστήσει την Τουρκία έναν ελκυστικό (και φθηνό) τουριστικό προορισμό για τους ξένους, αλλά ένα εξαιρετικά ακριβό μέρος για τους ανθρώπους που πραγματικά ζουν εκεί.

Μεγάλο μέρος της ευθύνης αποδίδεται στον ίδιο τον Ερντογάν. Για χρόνια, ο πρόεδρος της Τουρκίας εφαρμόζει ευφάνταστες οικονομικές ιδέες (όπως η ιδέα ότι τα επιτόκια πρέπει να αποφεύγονται με κάθε κόστος). Οι συνέπειες είναι αισθητές στο σημερινό οικονομικό χάος, σημειώνει ο Μπέρμαν.

Με καθυστέρηση, ο Ερντογάν φαίνεται να αναγνωρίζει το πρόβλημα. Από τον διορισμό του στις αρχές Ιουνίου, ο νεότερος υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας Μεχμέτ Σιμσέκ, έχει φροντίσει να σηματοδοτήσει τη ρήξη με το παρελθόν, υποσχόμενος να επιστρέψει τη χώρα σε μια πιο "ορθολογική" οικονομική πορεία. Όλοι όμως στην τουρκική πιάτσα καταλαβαίνουν ότι η πρόκληση που αντιμετωπίζει ο νέος δημοσιονομικός τσάρος της χώρας είναι τρομακτική -και ότι η επιτυχία του δεν είναι εγγυημένη, σημειώνει ο αντιπρόεδρος του American Foreign Policy Council.

Αυτό έχει αφήσει τους Τούρκους να ελπίζουν σε ξένη γενναιοδωρία. Όπως το έθεσε ένας επιχειρηματίας της Κωνσταντινούπολης, πολλοί άνθρωποι βασίζονται στην ιδέα ότι η Δύση "δεν θα αφήσει την Τουρκία να αποτύχει".

Ίσως και να μην αποτύχει. Στο πλαίσιο ενός νέου ηπειρωτικού πολέμου στην Ευρώπη, οι δυτικές κυβερνήσεις μπορούν να υπολογίζουν ότι θα προσπαθήσουν πάση θυσία να αποφύγουν μια κατάρρευση λατινοαμερικανικού τύπου από την πλευρά του δεύτερου ισχυρότερου στρατιωτικού μέλους του ΝΑΤΟ. Αλλά είναι ήδη σαφές ότι, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο επιχειρεί, η οικονομική υγεία της Τουρκίας θα καθορίσει αν η τρίτη θητεία του Ερντογάν -και η ευρύτερη κληρονομιά του- θα θεωρηθεί επιτυχία ή αποτυχία.