Κίνα: Ο Σι στα χνάρια του Μάο - Προβάλλει ως αρχιτέκτονας της νέας παγκόσμιας τάξης

Στη σύνοδο κορυφής της Τιαντζίν, ο Σι Τζινπίνγκ προβλήθηκε όχι απλώς ως ηγέτης της Κίνας, αλλά ως ο εκφραστής του «παγκόσμιου Μεγάλου Νότου» και ο αρχιτέκτονας μιας νέας διεθνούς τάξης, αντιδυτικής ή, τουλάχιστον, μετα-αμερικανικής.

Η εικόνα αυτή, ωστόσο, δεν είναι καινούργια. Έχει βαθιές ιστορικές ρίζες που παραπέμπουν στη δεκαετία του ’50, όταν το Πεκίνο, σε συνεργασία με την Ινδία, βρέθηκε στην πρωτοπορία ενός κινήματος που διεκδικούσε ανεξαρτησία από τα δύο στρατόπεδα του Ψυχρού Πολέμου.

Από τις 18 έως τις 24 Απριλίου εκείνης της χρονιάς, η πόλη Μπαντούνγκ της Ινδονησίας φιλοξένησε μια πρωτοφανή σύνοδο 29 χωρών της Ασίας και της Αφρικής. Εκεί γεννήθηκε το κίνημα των Αδέσμευτων, με πρωταγωνιστές τον Ινδό πρωθυπουργό Τζαβαχαρλάλ Νεχρού, τον Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ, τον Γιόσιπ Μπροζ Τίτο και τον Κινέζο πρωθυπουργό Ζου Ενλάι.

Στόχος ήταν η χάραξη μιας τρίτης πορείας, μακριά από την κυριαρχία τόσο της Ουάσιγκτον όσο και της Μόσχας. Όπως σημείωνε τότε ο Αμερικανός συγγραφέας Ρίτσαρντ Ράιτ, «οι περιφρονημένοι και οι αποκλεισμένοι του πλανήτη» ένωναν τις φωνές τους απέναντι στον αποικιοκρατισμό και τον δυτικό ιμπεριαλισμό.

Η παρουσία του Ζου Ενλάι στο Μπαντούνγκ ήταν και ένδειξη της αποστασιοποίησης του Πεκίνου από τη Μόσχα. Μετά τον θάνατο του Στάλιν, οι σχέσεις Μάο–Χρουστσόφ γρήγορα οδηγήθηκαν σε ανοιχτή σύγκρουση, με τον Μάο να επιδιώκει να απαλλαγεί από την «ηγεμονία» της Σοβιετικής Ένωσης. Η λογική του Μπαντούνγκ πρόσφερε στην Κίνα το διπλωματικό άνοιγμα που αναζητούσε, επιτρέποντάς της να εμφανιστεί ως ηγέτιδα δύναμη του αναδυόμενου «Τρίτου Κόσμου».

Από τον Τρίτο Κόσμο στον Μεγάλο Νότο

Εβδομήντα χρόνια μετά, πολλά έχουν αλλάξει. Οι χώρες που τότε θεωρούνταν «περιθωριακές» – η Κίνα, η Ινδία, η Ινδονησία, το Βιετνάμ – έχουν μετατραπεί σε δυναμικές οικονομίες. Όμως η ρητορική της «διαφορετικότητας από τη Δύση» παραμένει κοινός παρονομαστής.

Η Κίνα του Σι συνεχίζει να αυτοπροβάλλεται ως «αναδυόμενη χώρα» που μοιράζεται την ίδια εμπειρία με τα κράτη του Νότου, ακόμη και αν στην πραγματικότητα είναι μια παγκόσμια οικονομική υπερδύναμη. Η διαφορά σε σχέση με το 1955 είναι ότι ο μαοϊκός ιδεολογικός προσηλυτισμός έχει δώσει τη θέση του σε έναν πραγματιστικό λόγο, που τονίζει τον πολυμερισμό και το «κοινό συμφέρον της ανθρωπότητας».

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι η ανατροπή στις σχέσεις Πεκίνου–Μόσχας. Ενώ ο Μάο προετοίμαζε τη ρήξη με τη Σοβιετική Ένωση, σήμερα ο Σι εμφανίζεται πλάι στον Βλαντίμιρ Πούτιν σε μια σιδηρά στρατηγική συμμαχία. Ωστόσο, αυτή η σχέση κρύβει μια νέα ανισορροπία: η Ρωσία, αποδυναμωμένη από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις δυτικές κυρώσεις, κινδυνεύει να μετατραπεί σε «υποτελή» δύναμη στο κινεζικό άρμα.

Από το Μπαντούνγκ μέχρι την Τιαντζίν, η Κίνα αξιοποίησε τον ρόλο του εκπροσώπου των «μη δυτικών» δυνάμεων για να κερδίσει επιρροή.

Σήμερα, ο Σι Τζινπίνγκ επιχειρεί να αναβιώσει εκείνη την κληρονομιά, προβάλλοντας τη χώρα του ως ηγέτιδα φωνή του Μεγάλου Νότου.

Η ιστορία, όμως, δεν επαναλαμβάνεται μηχανικά. Επανέρχεται με νέες αντιφάσεις: οι χώρες που άλλοτε ζητούσαν απελευθέρωση από τον αποικιοκρατισμό, σήμερα συγκρούονται σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, ενώ η Κίνα, από σημαιοφόρος του «Τρίτου Κόσμου», μετατρέπεται σταδιακά στον ισχυρό ανταγωνιστή τους.

Η τελική δήλωση της συνόδου κορυφής

Στο τέλος της συνόδου κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, οι χώρες εξέδωσαν κοινή δήλωση, προτείνοντας ένα «εναλλακτικό μοντέλο» έναντι της Δύσης.

Οι χώρες του Οργανισμού- όπως αναφέρεται - υποστηρίζουν το «σεβασμό του δικαιώματος των λαών να επιλέγουν ανεξάρτητα και δημοκρατικά την πολιτική και κοινωνικοοικονομική τους πορεία», επισημαίνοντας ότι «οι αρχές του αμοιβαίου σεβασμού της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας, της εδαφικής ακεραιότητας, της ισότητας, του αμοιβαίου οφέλους, της μη παρέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις και της μη απειλής ή χρήσης βίας αποτελούν τη βάση για τη βιώσιμη ανάπτυξη των διεθνών σχέσεων».

Επιπλέον, προσυπογράφουν πολιτικές «που αποκλείουν προσεγγίσεις βασισμένες σε μπλοκ και λογικές αντιπαράθεσης για την επίλυση των προβλημάτων της διεθνούς ανάπτυξης», εκφράζοντας τη λύπη τους για την αύξηση της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης, των προκλήσεων και των απειλών για την ασφάλεια και τη σταθερότητα.

Οι ηγέτες των περισσότερων από 20 χωρών, με επικεφαλής την Κίνα, τη Ρωσία και την Ινδία, καταδίκασαν για άλλη μια φορά «με σθένος» τις επιθέσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ τον Ιούνιο κατά του Ιράν. «Τέτοιες επιθετικές ενέργειες εναντίον πολιτικών εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών υποδομών, που προκάλεσαν το θάνατο αμάχων, συνιστούν σοβαρή παραβίαση των αρχών και των κανόνων του διεθνούς δικαίου και του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και πράξη παραβίασης της κυριαρχίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν», αναφέρεται στο έγγραφο. Η ασφάλεια «των πυρηνικών εγκαταστάσεων πρέπει να διασφαλίζεται συνεχώς, ακόμη και σε περιόδους ένοπλης σύγκρουσης».

Παρόμοια καταδίκη επαναλήφθηκε και για τις επιθέσεις εναντίον αμάχων και τις ενέργειες που οδήγησαν στην καταστροφή της Γάζας. «Εκφράζοντας για άλλη μια φορά τη βαθιά ανησυχία τους για τη συνεχιζόμενη κλιμάκωση του ισραηλινο-παλαιστινιακού конфлиκτου, τα κράτη μέλη καταδικάζουν απερίφραστα τις ενέργειες που προκάλεσαν πολυάριθμα θύματα μεταξύ των αμάχων και την καταστροφική ανθρωπιστική κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας».

Προς τον σκοπό αυτό, η ελπίδα είναι «μια πλήρης και διαρκής κατάπαυση του πυρός, η πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια και μεγαλύτερες προσπάθειες για την επίτευξη ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή».

Απουσιάζει από τη δήλωση η Ουκρανία, στην οποία παραδόξως θα ταίριαζαν ορισμένα από τα αποσπάσματα της δήλωσης: από την εδαφική ακεραιότητα (την οποία η Ρωσία αμφισβήτησε τόσο με την εισβολή του 2022 όσο και με την κατάληψη της Κριμαίας, που ξεκίνησε το 2014), έως την ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων και την ανάγκη για κατάπαυση του πυρός (την οποία ο Πούτιν αρνήθηκε, για τελευταία φορά, κατά τη διάρκεια της συνάντησης κορυφής με τον Τραμπ, τον Αύγουστο, στο Άνκορατζ της Αλάσκας).

Ο Σι Τζινπίνγκ πρότεινε επίσης τη δημιουργία ενός κέντρου διεθνούς συνεργασίας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης με την ιδέα της «από κοινού μοιρασιάς των οφελών που προκύπτουν από την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης».

Η συνάντηση μεταξύ Πούτιν και Μόντι, μεταξύ εγγύτητας και έκκλησης για ειρήνη

Ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν συναντήθηκαν σήμερα στο περιθώριο της συνόδου κορυφής, σε μια συνάντηση με υψηλή συμβολική αξία, δεδομένης της έντασης στις σχέσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Δελχί λόγω της αγοράς ρωσικού πετρελαίου από την Ινδία.

Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Μόντι χαρακτήρισε τη συνεργασία με τη Μόσχα «ιδιαίτερη και προνομιακή». Ο Πούτιν αναφέρθηκε στον Μόντι ως «αγαπητό φίλο» και εξήρε τις σχέσεις της Ρωσίας με την Ινδία ως ιδιαίτερες, φιλικές και βασισμένες στην εμπιστοσύνη.

«Η Ρωσία και η Ινδία διατηρούν ειδικές σχέσεις εδώ και δεκαετίες. Φιλικές, βασισμένες στην εμπιστοσύνη. Αυτή είναι η βάση για την ανάπτυξη των μελλοντικών μας σχέσεων», δήλωσε ο Πούτιν.

Η Ινδία, είπε ο Μόντι, «χαιρετίζει όλες τις πρόσφατες προσπάθειες για την ειρήνη. Ελπίζουμε ότι όλα τα μέρη θα προχωρήσουν προς αυτή την κατεύθυνση, με εποικοδομητικό τρόπο. Αυτή είναι η έκκληση ολόκληρης της ανθρωπότητας», πρόσθεσε ο Μόντι, επαναλαμβάνοντας ότι η Ινδία και η Ρωσία «πάντα περπατούσαν δίπλα-δίπλα».

​Οι συνομιλίες μεταξύ των δύο ηγετών ξεκίνησαν με έναν ασυνήθιστο τρόπο: ο Πούτιν και ο Μόντι μίλησαν κατ' ιδίαν για 50 λεπτά στο θωρακισμένο Aurus του Ρώσου ηγέτη.

Οι δύο άνδρες συναντήθηκαν στο Διεθνές Συνεδριακό και Εκθεσιακό Κέντρο Meijiang, όπου πραγματοποιούνταν συνάντηση του Συμβουλίου των Αρχηγών Κρατών της Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης, ενώ οι διμερείς συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ινδίας επρόκειτο να πραγματοποιηθούν στο ξενοδοχείο Ritz-Carlton της Τιαντζίν, το οποίο είχε προσωρινά μετατραπεί σε κατοικία του Ρώσου αρχηγού κράτους. Ωστόσο, ο Πούτιν προσφέρθηκε να μεταφέρει τον ομόλογό του. Έτσι, οι συνομιλίες πραγματοποιήθηκαν στο αυτοκίνητο.

Η αυτοκινητοπομπή μεταφέρθηκε στο ξενοδοχείο, οι συνοδοί των ηγετών των αντιπροσωπειών μπήκαν μέσα και ο Πούτιν και ο Μόντι συνέχισαν την κατ' ιδίαν συνομιλία τους στο αυτοκίνητο, για περίπου 50 λεπτά. Μόνο μετά οι συνομιλητές μεταφέρθηκαν στην αίθουσα των διαπραγματεύσεων, όπου οι αντιπροσωπείες τους περίμεναν όλο αυτό το διάστημα.

Συνάντηση των προέδρων Πούτιν - Πεζεσκιάν στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν συναντήθηκε σήμερα με τον Ιρανό ομόλογό του Μασούντ Πεζεσκιάν στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ) στην Κίνα, ανακοίνωσε το Κρεμλίνο.

«Ο Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Ιρανός Πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν ξεκινούν διμερή συνάντηση», ανέφερε το Κρεμλίνο στο Telegram, συνοδεύοντας το μήνυμά του με ένα βίντεο που δείχνει τους δύο άνδρες να ανταλλάσσουν χειραψία.

Η ρωσική προεδρία είχε τονίσει προηγουμένως ότι η συνάντηση θα επικεντρωθεί στο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.

Το Ιράν θεωρείται ύποπτο από τις δυτικές χώρες ότι επιδιώκει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και αντιμετωπίζει απειλές από τη Γαλλία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο για επαναφορά κυρώσεων που είχαν ανασταλεί πριν από δέκα χρόνια.

Η Τεχεράνη, από την πλευρά της, αρνείται την επιθυμία της να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και υπερασπίζεται το δικαίωμά της να αναπτύξει ένα μη στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα.

Η Ρωσία, σύμμαχος του Ιράν, στηρίζει την Τεχεράνη σε αυτό το θέμα. Την Παρασκευή, κάλεσε τη Δύση να «επανέλθει στα λογικά της και να επανεξετάσει τις λανθασμένες αποφάσεις της», προειδοποιώντας για τις «ανεπανόρθωτες συνέπειες» της πολιτικής της.

Οι δύο χώρες έχουν έρθει πιο κοντά από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το 2022. Τον Ιανουάριο, Μόσχα και Τεχεράνη υπέγραψαν μια συνθήκη στρατηγικής εταιρικής σχέσης με στόχο την ενίσχυση των δεσμών τους, ιδίως των στρατιωτικών τους δεσμών.

Το Ιράν έχει κατηγορηθεί από το Κίεβο και τη Δύση ότι προμηθεύει μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed και πυραύλους μικρού βεληνεκούς στη Ρωσία για την επίθεσή της στην Ουκρανία.

Ο Οργανισμός καταγγέλλει την απόπειρα επαναφοράς των κυρώσεων σε βάρος του Ιράν από τους Ευρωπαίους

Ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης προειδοποίησε σήμερα ότι δεν θα πρέπει να υπάρξει καμία «επανερμηνεία» του ψηφίσματος του ΟΗΕ που αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι ετοιμάζονται να επαναφέρουν τις κυρώσεις σε βάρος της Τεχεράνης.

Οι χώρες μέλη του ΟΣΣ δηλώνουν στο κοινό ανακοινωθέν τους ότι «κάθε απόπειρα κακής ερμηνείας ή αυθαίρετης επανερμηνείας αυτού του ψηφίσματος θα έπληττε την εξουσία του Συμβουλίου Ασφαλείας» του ΟΗΕ.

Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Αμπάς Αραγτσί, σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ, ανέφερε εξάλλου ότι η χώρα του, η Κίνα και η Ρωσία υπέγραψαν κοινή επιστολή προς τα Ηνωμένα Έθνη στην οποία καταγγέλλουν ως «νομικά αβάσιμη και πολιτικά καταστροφική» την προσπάθεια των Ευρωπαίων να επαναφέρουν τις κυρώσεις.

Η Γαλλία, η Βρετανία και η Γερμανία, επικαλούμενες έναν όρο που περιλαμβανόταν στη διεθνή συμφωνία του 2015 (τον μηχανισμό snapback) έχουν δώσει στο Ιράν διορία 30 ημερών προκειμένου να βρεθεί μια διπλωματική λύση στο ζήτημα, απειλώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση θα επιβάλλουν και πάλι τις κυρώσεις που είχε εγκρίνει ο ΟΗΕ.

Στο περιθώριο της συνόδου του ΟΣΣ, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκε με τον Ιρανό ομόλογό του, τον Μασούντ Πεζεσκιάν και δήλωσε ότι πιστεύει πως θα ήταν χρήσιμο για την Τεχεράνη να συνεχίσει τις πυρηνικές διαπραγματεύσεις. Πρόσθεσε ότι η Άγκυρα θα συνεχίσει να στηρίζει το Ιράν στο θέμα αυτό.

Σύμφωνα με την τουρκική προεδρία, ο Ερντογάν είπε επίσης ότι η συνεργασία μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών, ιδίως στον ενεργειακό τομέα, θα είναι επωφελής και για τις δύο πλευρές.

Η Ουκρανία επέκρινε την κοινή διακήρυξη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης επειδή δεν αναφέρεται στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία

Το υπουργείο Εξωτερικών της Ουκρανίας με ανακοίνωση του που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του, επέκρινε σήμερα την κοινή διακήρυξη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, επειδή παρέλειψε να αναφερθεί στον συνεχιζόμενο πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

«Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος επιθετικός πόλεμος στην Ευρώπη από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν έχει αντικατοπτριστεί σ’ ένα τόσο σημαντικό και θεμελιώδες έγγραφο» αναφέρεται στην ανακοίνωση του ουκρανικού υπουργείου Εξωτερικών.

Διαβάστε επίσης