Από φίλοι εχθροί: Ποιο είναι το ΤΤP που πυροδότησε τον κύκλο βίας μεταξύ Αφγανιστάν - Πακιστάν

Αφγανιστάν και Πακιστάν βρίσκονται σε σύγκρουση τις τελευταίες ημέρες με δεκάδες νεκρούς και από τις δύο πλευρές, σε έναν παράδοξο για την κοινή γνώμη πόλεμο, καθώς πρόκειται για δύο φίλες (πρώην σήμερα) χώρες με κοινούς θρησκευτικούς και πολιτιστικούς δεσμούς, υπό ισλαμικές κυβερνήσεις.

Η κλιμάκωση ξεκίνησε το περασμένο Σαββατοκύριακο όταν οι δυνάμεις των Αφγανών Ταλιμπάν επιτέθηκαν σε πακιστανικές στρατιωτικές θέσεις κατά μήκος των συνόρων με τις δύο πλευρές να αναφέρουν νεκρούς, ο ακριβής αριθμός των οποίων είναι υπό αμφισβήτηση.

Την Τετάρτη, ένας νέος γύρος μαχών άφησε άλλους 50 νεκρούς, συμπεριλαμβανομένων αμάχων.

Η βία ξέσπασε μετά την αεροπορική επιδρομή του Πακιστάν στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, Καμπούλ, την περασμένη εβδομάδα, η οποία, σύμφωνα με πακιστανικούς αξιωματούχους ασφαλείας, είχε ως στόχο τον ηγέτη της μαχητικής ομάδας των Πακιστανών Ταλιμπάν Τehreek-e-Taliban Pakistan ( TTP ), Νουρ Γουάλι Μεχσούντ η τύχη του οποίου έκτοτε αγνοείται.

Η κυβέρνηση των Ταλιμπάν κατηγόρησε το Πακιστάν ότι παραβιάζει το «κυρίαρχο έδαφος» του Αφγανιστάν. Σε απάντηση, ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν, Ζαμπιχουλάχ Μουτζαχίντ, δήλωσε ότι οι δυνάμεις του πραγματοποίησαν επιθέσεις «αντιποίνων» το βράδυ του Σαββάτου.

Τι είναι η TPP που έφερε τη ρήξη

Το 2007, αρκετές τζιχαντιστικές ομάδες που δραστηριοποιούνταν στο βορειοδυτικό Πακιστάν από την εθνοτική ομάδα Παστούν σχημάτισαν την Tehreek-e-Taliban Pakistan, η οποία βασίστηκε στους Αφγανούς Ταλιμπάν, αλλά ήταν πιο ριζοσπαστική, αντλώντας ιδεολογία από την Αλ Κάιντα.

Επί χρόνια, το TTP έσπερνε τον τρόμο στο Πακιστάν. Επιτέθηκε σε αγορές, τζαμιά, αεροδρόμια, στρατιωτικές βάσεις και αστυνομικά τμήματα, ενώ κέρδισε επίσης εδάφη κατά μήκος των συνόρων με το Αφγανιστάν. Το 2014, το TTP επιτέθηκε σε ένα σχολείο στη βορειοδυτική πόλη Πεσαβάρ, σκοτώνοντας περισσότερα από 130 παιδιά . Αυτή η επίθεση πυροδότησε μια στρατιωτική επίθεση που σε μεγάλο βαθμό ώθησε την ομάδα πίσω στο Αφγανιστάν.

Το Πακιστάν χαιρέτισε την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία το 2021 , με τον τότε πρωθυπουργό Ιμράν Καν να λέει ότι οι Αφγανοί είχαν «σπάσει τις αλυσίδες της δουλείας». Αλλά το Ισλαμαμπάντ σύντομα ανακάλυψε ότι η πίστη των Ταλιμπάν βρισκόταν αλλού.

Έκτοτε, έχει σημειωθεί απότομη αύξηση των επιθέσεων του TTP στο Πακιστάν. Το Ισλαμαμπάντ υποστηρίζει ότι η ηγεσία του TTP και πολλοί από τους μαχητές του έχουν βάση στο Αφγανιστάν. Η Καμπούλ αρνείται κατηγορηματικά ότι η ομάδα έχει παρουσία στο έδαφός της.

Σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας και Μελετών Ασφάλειας με έδρα το Ισλαμαμπάντ, τουλάχιστον 2.414 θάνατοι καταγράφηκαν το πρώτο εννεάμηνο του 2025, που απειλεί να γίνει ένα από τα πιο θανατηφόρα έτη για το Πακιστάν.

Η Ισλαμαμπάντ έχει κατηγορηθεί ότι υποστηρίζει την εξέγερση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, η οποία διεξάγεται εδώ και δύο δεκαετίες, εναντίον της κυβέρνησης που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ — κάτι που αρνείται — αλλά οποιαδήποτε επιρροή στην ομάδα έχει καταρρεύσει .

Το σύνορο που χωρίζει

Στο επίκεντρο της σύγκρουσης βρίσκεται η Γραμμή Ντουράντ , ένα σύνορο 2.640 χιλιομέτρων που χαράχθηκε το 1893 από τον Βρετανό διπλωμάτη Χένρι Μόρτιμερ Ντουράντ και τον Αφγανό ηγεμόνα Αμίρ Αμπντούρ Ραχμάν Χαν.

Η γραμμή δημιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει τα βρετανικά συμφέροντα, κυρίως ως ανάχωμα έναντι της Ρωσίας, και επιβλήθηκε αυθαίρετα χωρίς τοπική συναίνεση, διχάζοντας τις φυλές Παστούν.

Το Πακιστάν αναγνωρίζει αυτή τη γραμμή ως το διεθνές σύνορό του, και από το 2017 έχει περιφράξει μεγάλο μέρος της, αλλά το Αφγανιστάν την απορρίπτει ως παράνομη αποικιακή διαίρεση που χωρίζει τις οικογένειες Παστούν.

Σύμφωνα με ανάλυση του Al Jazeera και οι δύο πλευρές θα θελήσουν να αποφύγουν μια περαιτέρω κλιμάκωση, αλλά η κατάσταση θα παραμείνει τεταμένη όσο το ΤΤP παραμένει παρόν και η κυβέρνηση των Ταλιμπάν αρνείται να αναγνωρίσει την ύπαρξή του στο έδαφός της.

Ποιος είναι ο «στόχος» των Πακιστανών

Ο μουφτής Νουρ Γουάλι Μεχσούντ, εμίρης του TTP από το 2018 ήταν ο στόχος της επίθεσης, ελλείψει επιβεβαίωσης ωστόσο η τύχη του παραμένει άγνωστη.

Γεννημένος στις 26 Ιουνίου 1978, είναι κληρικός και διοικητής, βετεράνος των εκστρατειών των Αφγανών Ταλιμπάν τη δεκαετία του 1990, ο οποίος ανήλθε μέσω του TTP ως καζί (δικαστής), αρχηγός του Καράτσι και αναπληρωτής των ηγετών του Μεχσούντ. Μάλιστα στο βιβλίο του, το 2017, με τίτλο «Inqilab-e-Mehsud», ισχυρίζεται ότι πράκτορες του TTP ενορχήστρωσαν τη δολοφονία της Μπεναζίρ Μπούτο το 2007.

Υπό τον Μεχσούντ, το TTP ανασυντάχθηκε. Η ομάδα ανοικοδόμησε διασυνοριακές γραμμές κίνησης μετά το 2021, επικεντρώθηκε περισσότερο στη βία στις δυνάμεις ασφαλείας και χρησιμοποίησε σταθερή προπαγάνδα για να αξιοποιήσει τα τοπικά παράπονα στις πρώην φυλετικές περιοχές.

Μια πρόσφατη ανάλυση από την ACLED, έναν αμερικανικό οργανισμό παρακολούθησης συγκρούσεων, υποστήριξε ότι το TTP έχει επανεμφανιστεί ως μία από τις πιο σοβαρές εσωτερικές απειλές του Πακιστάν, εκμεταλλευόμενη την αδύναμη τοπική διακυβέρνηση και την άνιση αστυνόμευση για να δημιουργήσει χώρο στις παραμεθόριες περιοχές του Χιμπέρ Παχτούνκβα. Εν ολίγοις, η ομάδα αμφισβητεί και πάλι την κρατική κυριαρχία κατά μήκος των συνόρων με το Αφγανιστάν.

Η επόμενη μέρα

Αν ο Μεχσούντ σκοτωθεί, το TTP θα υποστεί την απώλεια. Έφερε τρία πλεονεκτήματα που είναι δύσκολο να αναπληρωθούν: τη φυλετική νομιμότητα στο Νότιο Βαζιριστάν, την κληρική εξουσία που προσέφερε θρησκευτική κάλυψη στη βία και την ικανότητα ενός μεσολαβητή να συγκεντρώνει εριστικούς διοικητές και ξένους συμμάχους. Χωρίς αυτόν, η ένταση στις φατρίες θα αυξανόταν με τις όποιες συνέπειες.

Αν επέζησε, αναμένονται αυστηρότερα μέτρα ασφαλείας γύρω από την ηγεσία, μεγαλύτερη κάλυψη για τους υπολοχαγούς και αντίποινα.

Σε κάθε περίπτωση, η απόπειρα επίθεσης εξακολουθεί να έχει σημασία: εκθέτει την εφοδιαστική αλυσίδα του TTP στο Αφγανιστάν και αφήνει την Καμπούλ να υπερασπιστεί τον ισχυρισμό της ότι το αφγανικό έδαφος δεν χρησιμοποιείται εναντίον γειτόνων, ακόμη και όταν οι εκρήξεις πλήττουν την πρωτεύουσα.

Μελέτες που συγκεντρώθηκαν στο Κέντρο Belfer του Χάρβαρντ διαπιστώνουν ότι η επίδραση του «αποκεφαλισμού της ηγεσίας» μειώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Μετά από περίπου δύο δεκαετίες, μπορεί να μην έχει μετρήσιμο αντίκτυπο στην επιβίωση μιας ομάδας. Άλλες εργασίες τονίζουν επίσης ότι οι ανθεκτικοί οργανισμοί με γραφειοκρατία, κοινοτική υποστήριξη και αξιόπιστους πόρους, όπως το TTP, τείνουν να απορροφούν το σοκ.

Έτσι, η απάντηση στο ερώτημα αν ο θάνατός του τέλος θα σήμαινε το τέλος του TTP είναι όχι, σύμφωνα ανάλυση του Diplomat. Θα έβλαπτε την ομάδα, ίσως σοβαρά, αλλά ο πόλεμος δεν είναι μόνο το κυνήγι ηγετών. Είναι η πιο αργή δουλειά που μέχρι να ολοκληρωθεί, ο «αποκεφαλισμός ηγεσίας» θα παραμείνει μια τακτική - χρήσιμη κατά καιρούς, αλλά όχι στρατηγική και εκτιμάται ότι το TTP θα βρει χώρο να δράσει, με ή χωρίς τον ηγέτη του.

Διαβάστε επίσης