Μεταναστευτικό: Η κριτική από ΟΗΕ και Συμβούλιο της Ευρώπης στην τροπολογία Πλεύρη

H τροπολογία του υπουργείου Μετανάστευσης που αναστέλλει το δικαίωμα κατάθεσης αίτησης ασύλου σε πρόσωπα που καταφτάνουν στην Ελλάδα παρανόμως από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής, εξελίσσεται σε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες των τελευταίων ετών.

Πέραν της έντονης συζήτησης που έχει προκαλέσει στην Ελλάδα, λόγω και της ευαίσθητης φύσης του θέματος, η τροπολογία έχει προκαλέσει και το ενδιαφέρον διεθνών θεσμών.

Συγκεκριμένα, έχουν ήδη υπάρξει αντιδράσεις από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, από το Συμβούλιο της Ευρώπης, αλλά και εντός Ελλάδος από τον Συνήγορο του Πολίτη.

Παράλληλα, κριτική έχει ασκηθεί και από νομικούς κύκλους, με κυριότερη αυτή του Ευάγγελου Βενιζέλου, ενώ σοβαρές ενστάσεις καταθέτει στον δημόσιο διάλογο και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

UNHCR: Έντονη ανησυχία για την αναστολή των αιτήσεων ασύλου στην Ελλάδα

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) σε ανακοίνωσή της εκφράζει τη σοβαρή της ανησυχία για την τροπολογία που προβλέπει την αναστολή για τρεις μήνες της υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου για όσους φτάνουν στη χώρα με πλωτά μέσα από τη Βόρεια Αφρική καθώς και την επιστροφή τους χωρίς καταγραφή των αιτημάτων ασύλου τους.

Όπως αναφέρει η Ύπατη Αρμοστεία, «το δικαίωμα αναζήτησης ασύλου είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο κατοχυρώνεται στο διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο και ισχύει για κάθε άτομο, ανεξάρτητα από το πώς ή από το πού έφτασε σε μια χώρα», και συνεχίζει τονίζοντας ότι «τα κράτη δεν μπορούν να παρεκκλίνουν από αυτή τη σημαντική αρχή του διεθνούς δικαίου».

«Πολλοί από τους ανθρώπους που κάνουν το επικίνδυνο ταξίδι από τη Λιβύη προς την Ελλάδα είναι μετανάστες, αλλά άλλοι είναι πρόσφυγες - άνθρωποι που διαφεύγουν από συγκρούσεις, βία και διωγμούς, και ιδίως άτομα από το Σουδάν. Οι αιτούντες άσυλο που εισέρχονται παράτυπα στο έδαφος ενός κράτους δεν θα πρέπει να τιμωρούνται εάν παρουσιάζονται χωρίς καθυστέρηση ενώπιον των αρχών», εξηγεί η UNHCR.

Συμβούλιο της Ευρώπης: Η κατάσταση θα ήταν διαχειρίσιμη εάν οι αρχές είχαν αντιμετωπίσει εγκαίρως την έλλειψη ικανότητας υποδοχής

Ακόμη πιο επικριτική ήταν η στάση του Συμβουλίου της Ευρώπης απέναντι στο νομοσχέδιο του υπ. Μετανάστευσης, με τον τον Επίτροπο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μάικλ Ο’ Φλάχερτι, να «προτρέπει τα μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου να απορρίψουν την τροπολογία».

Συγκεκριμένα ο Επίτροπος τονίζει ότι η εφαρμογή του νόμου «θα νομιμοποιούσε την επιστροφή ανθρώπων σε καταστάσεις όπου κινδυνεύουν να υποστούν βασανιστήρια και άλλες σοβαρές παραβιάσεις» και τα μέτρα «θα δημιουργούσαν περαιτέρω ζητήματα συμμόρφωσης με το διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

«Αναγνωρίζω ότι οι αυξανόμενες αφίξεις στη Γαύδο και την Κρήτη τους τελευταίους έξι μήνες έχουν δημιουργήσει νέες προκλήσεις για τις ελληνικές αρχές. Ωστόσο, όπως τόνισα κατά την επίσκεψή μου στην Ελλάδα τον περασμένο Φεβρουάριο, η ανθρωπιστική κατάσταση θα ήταν διαχειρίσιμη εάν οι αρχές είχαν αντιμετωπίσει την έλλειψη ικανότητας υποδοχής εγκαίρως. Σε κάθε περίπτωση, όλα τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων θα πρέπει να σέβονται τα ισχύοντα διεθνή νομικά μέσα. Με άλλα λόγια, οι αρχές πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα των εν λόγω ατόμων γίνονται σεβαστά, οι ανάγκες προστασίας τους αξιολογούνται ατομικά και αποτελεσματικά και ότι όσοι πληρούν τις προϋποθέσεις για διεθνή προστασία έχουν πρόσβαση σε ουσιαστικά μέτρα προστασίας», καταλήγει ο Επίτροπος.

Ενστάσεις και από τον Συνήγορο του Πολίτη

Εντός Ελλάδος, επιφυλάξεις έχει εκφράσει και ο Συνήγορος του Πολίτη, αποστέλλοντας εκτενέστατο υπόμνημα προς το υπ. Μετανάστευσης και Ασύλου όταν έγινε γνωστό το περιεχόμενο της τροπολογίας.

Όπως τονίζει, «η επίκληση της σταθερότητας και ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την επίμαχη τροπολογία παραβλέπει το γεγονός ότι η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, τόσο με το ισχύον όσο και με το νέο θεσμικό πλαίσιο για καταστάσεις κρίσης, υιοθετεί άλλα μέτρα για τη διαφύλαξη της σταθερότητάς της».

Ο Συνήγορος του Πολίτη καταλήγει: «Χωρίς να παραβλέπουμε ή να υποτιμούμε την πίεση που ασκείται στα σύνορα της χώρας από μεικτές ροές προερχόμενες από τη Βόρεια Αφρική, που απαιτεί, όπως προαναφέραμε, αυξημένη εγρήγορση, επιχειρησιακή ετοιμότητα και διαχειριστική επάρκεια, θέτουμε υπ’ όψιν σας τον κίνδυνο -με την εφαρμογή, με άμεση ισχύ, της προτεινόμενης ρύθμισης- σοβαρών αποκλίσεων από τις πρόνοιες του διεθνούς και ενωσιακού δικαίου, αλλά και του κράτος δικαίου γενικότερα, που συνιστούν και την ειδοποιό διαφορά του νομικού πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης από πλείστες όσες άλλες χώρες».

Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου: Κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου

Για κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κάνει λόγο σε ανακοίνωσή της η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Η Ένωση τονίζει ότι η επίκληση του άρθρου 15 της ΕΣΔΑ «στερείται οποιασδήποτε νομικής θεμελίωσης», ενώ σχολιάζει ότι «δεν είναι πάντως η πρώτη φορά που η κυβέρνηση δείχνει ότι δεν έχει ιδέα από καλή νομοθέτηση και νομικά». Όπως αναφέρει μεταξύ άλλων, «το δικαίωμα στο άσυλο δεν κατοχυρώνεται στην ΕΣΔΑ και άρα λανθασμένα το επικαλούνται, αλλά απορρέει από το διεθνές προσφυγικό δίκαιο».

Η ΕΕΔΑ τονίζει καταληκτικά: «Η επίμαχη ρύθμιση, πέραν της πρόδηλης αντίθεσης με υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις, αντανακλά δομική ανεπάρκεια σχεδιασμού και διαχείρισης του συστήματος υποδοχής και ταυτοποίησης με αποτέλεσμα τη διαβίωση προσώπων – μεταξύ αυτών και ιδιαίτερα ευάλωτων – σε κατάφωρα ακατάλληλες συνθήκες, που αντιβαίνουν στις αρχές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της προσήκουσας μεταχείρισης. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση ρητορικής περί “εισβολής” ή “απειλής” από επίσημους θεσμικούς φορείς, ενισχύει επικίνδυνα ξενοφοβικές αντιλήψεις και πρακτικές, ασύμβατες με τις αξίες του Κράτους Δικαίου, της αλληλεγγύης και του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Η Ελληνική Ένωση έχει κατ’ επανάληψη τονίσει ότι η οπισθοχώρηση του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις, ενώ το γεγονός ότι η απόφαση λήφθηκε μια μέρα μετά τη δημοσιοποίηση της Έκθεσης για την κατάσταση του Κράτους Δικαίου στην ΕΕ έχει το δικό του ειδικό συμβολισμό».

Βενιζέλος: «Δεν βρίσκω λογική και νομική συνοχή»

Παράλληλα με τις θεσμικές αντιρρήσεις, την άποψή τους έχουν εκφράσει και πλήθος έγκριτων νομικών της χώρας, με τις δημοσιεύσεις του Ευάγγελου Βενιζέλου να λαμβάνουν την περισσότερη δημοσιότητα λόγω της υψηλής θέσης του στον δημόσιο λόγο της χώρας.

Με δύο διαδοχικές δημοσιεύσεις, ο κ. Βενιζέλος τοποθετήθηκε ανοιχτά κατά της τροπολογίας του υπ. Μετανάστευσης.

Αναφερόμενος στην επίκληση του άρθρου 15 της ΕΣΔΑ τονίζει ότι «η εύκολη και ανεπίγνωστη επίκληση αυτής της διάταξης της ΕΣΔΑ θέτει ζήτημα υψίστης σημασίας για την υπόσταση του κράτους δικαίου στη χώρα μας και τον σεβασμό θεμελιωδών υποχρεώσεων της κατά το διεθνές δίκαιο. Το λιγότερο που πρέπει να γίνει αμέσως είναι η ανάκληση αυτής της αιτιολογικής σκέψης – δήλωσης από την τροπολογία, πέραν προφανώς των άλλων νομικών προβλημάτων που αυτή θέτει».

Στη δεύτερη ανάρτησή του, η οποία αποτελεί απάντηση στον υπ. Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη, ο κ. Βενιζέλος τονίζει ότι στα κυβερνητικά επιχειρήματα «δεν βρίσκω λογική και νομική συνοχή» και κάνει λόγο για «επιτηδευμένα σκληρή ρητορεία που για αμιγώς επικοινωνιακούς λόγους απαξιώνει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».

Ο κ. Βενιζέλος καταλήγει: «Η Ελλάδα διήλθε από τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης χωρίς να γίνει επίκληση του άρθρου 15 ΕΣΔΑ, υφιστάμενη διαρκή δικαστικό έλεγχο από το ΣτΕ και τα άλλα ανώτατα δικαστήρια, το ΔΕΕ και το ΕΔΔΑ. Διήλθε από την πανδημία χωρίς να επικαλεστεί το άρθρο 15 ΕΣΔΑ, ενώ άλλες χώρες το επικαλέστηκαν. Αντιμετώπισε από το 2010 πολλές μεγάλες πιέσεις από μεταναστευτικές ροές και στον Έβρο και στα νησιά χωρίς να επικαλεστεί το άρθρο 15 και την ανάγκη παρέκκλισης ή παραβίασης της ΕΔΔΑ και βρίσκεται διαρκώς υπό τον αυστηρό έλεγχο του ΕΔΔΑ. Γιατί τώρα έπρεπε να προκαλέσει αυτή τη συζήτηση όχι μόνο εδώ μεταξύ μας αλλά και με διεθνείς θεσμούς;»

Διαβάστε επίσης