Μια μικρή παρέα 70.000 ατόμων

Χθες η Αθήνα βίωσε κάτι το μοναδικό. Είναι παράξενο, αλλά ακόμη και όσοι δουλεύουμε με τις λέξεις, δυσκολευτήκαμε χθες να εκφράσουμε τα συναισθήματα που γεννήθηκαν στο Καλλιμάρμαρο.

Η συναυλία που διοργάνωσε το ΚΚΕ για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη ήταν ένας πολιτιστικός, πολιτισμικός και -ναι, ας το παραδεχτούμε- πολιτικός σταθμός.

Συναυλίες για τον Θεοδωράκη έχουν γίνει πολλές τα τελευταία χρόνια και φέτος που συμπληρώνονται τα 100 χρόνια, θα γίνουν ακόμη περισσότερες. Και πράγματι, οι συντελεστές αντιμετωπίζουν στις περισσότερες περιπτώσεις με σεβασμό και ιδιαίτερη φροντίδα το έργο του.

Όμως η χθεσινή συναυλία ήταν διαφορετική. Η μαζική συμμετοχή του λαού της Αθήνας, ο παλμός τους, τα χειροκροτήματα, τα συνθήματα, ακόμη και η υπομονή τους μέσα στη ζέστη περιμένοντας να πέσει ο ήλιος και να ξεκινήσει η συναυλία δημιούργησαν την ατμόσφαιρα μιας... μικρής παρέας 70.000 ατόμων.

Τις φωτογραφίες από το Καλλιμάρμαρο τις έχετε μάλλον δει οι περισσότεροι. Άλλωστε είναι σχεδόν αδύνατο κάποιος στην Αθήνα να μην γνωρίζει έστω και έναν άνθρωπο που χθες βρέθηκε εκεί.

Πριν από περίπου 6 χρόνια είχα ξαναβρεθεί στο Καλλιμάρμαρο για μια «αποχαιρετιστήρια» συναυλία για τον Μίκη Θεοδωράκη, με τον ίδιο τον συνθέτη να βρίσκεται παρών. Κι όμως, η χθεσινή βραδιά είχε κάτι διαφορετικό που φεύγοντας όλοι σχολίαζαν, αλλά αδυνατούσαν να περιγράψουν.

Ίσως, να είναι η εποχή μας. Τα σκοτάδια που μας κυκλώνουν κάθε μέρα όλο και πιο σφικτά, η προοπτική του γενικευμένου πολέμου, η αναμονή για την επικράτηση ενός νέου πανευρωπαϊκού φασισμού, η κανονικοποίηση της γενοκτονίας, ίσως και να κάνουν το έργο του Μίκη Θεοδωράκη απείρως πιο επίκαιρο απ' ό,τι ήταν πριν 10-20 χρόνια.

Ίσως να ήταν η ανάγκη μας να νιώσουμε ότι ακούγοντάς τον, αντιπαλεύουμε το αίσθημα παράλυσης που κατακάθεται βαρύ πάνω από οποιαδήποτε προσπάθεια αντίδρασης στο πολλαπλό ιστορικό πισωγύρισμα που διαφαίνεται.

Ίσως να έπαιξε ρόλο και η επιστροφή του Μίκη στο σπίτι του, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Όπως το σπιτικό φαγητό είναι πάντα πιο νόστιμο όταν το τρως στο σπίτι που το έτρωγες μικρός, έτσι και τα τραγούδια του Μίκη ακούγονται διαφορετικά, όταν ερμηνεύονται μέσα σε μια ατμόσφαιρα που εγκολπώνει τις κοινωνικές ιδέες που μετέτρεψαν τον Μίκη, σε Θεοδωράκη.

Ίσως για κάποιους να ήταν και μια ευκαιρία να συμφιλιωθούν ξανά με τον τεράστιο συνθέτη, μετά την αποστασιοποίηση που είχε προκαλέσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του πλησιάζοντας στιγμιαία τους ιδεολογικούς απογόνους αυτών που πολέμησε λυσσαλέα ως νέος με την τέχνη, αλλά και με το όπλο του.

Όμως ο ίδιος ο Μίκης το περιέγραψε καλύτερα απ' όλους στην πολιτική του διαθήκη που είχε εμπιστευτεί στον Δημήτρη Κουτσούμπα λίγο πριν πεθάνει.

«Τώρα στο τέλος της ζωής μου, την ώρα των απολογισμών, σβήνουν απ’ το μυαλό μου οι λεπτομέρειες και μένουν τα “Μεγάλα Μεγέθη”. Έτσι βλέπω ότι τα πιο κρίσιμα, τα δυνατά και τα ώριμα χρόνια μου τα πέρασα κάτω από τη σημαία του ΚΚΕ. Για το λόγο αυτό θέλω να αφήσω αυτόν τον κόσμο σαν κομμουνιστής».

Το κόμμα ανταποκρίθηκε κάνοντας ένα μεγάλο ιστορικό βήμα. Εκτίμησε -ορθότατα- ότι η συμπλήρωση ενός αιώνα από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη, ήταν η κατάλληλη αφορμή ώστε να ξαναμπεί το ΚΚΕ στο Καλλιμάρμαρο ύστερα από 80 χρόνια.

Η τελευταία εκδήλωση που είχε κάνει σε αυτόν τον χώρο ήταν τον Σεπτέμβρη του 1945, όπου έκανε την πρώτη του δημόσια εμφάνιση ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, ύστερα από την 9ετή κράτησή του σε ελληνικές φυλακές, αλλά και στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου. Με την κληρονομιά αυτή, αλλά και τα σύνθετα πολιτικά ζητήματα που είχαν ανακύψει τότε, το Καλλιμάρμαρο ήταν ένας τόπος λίγο βαρύς και δύσβατος για το ΚΚΕ.

Χρειάστηκαν 80 χρόνια λοιπόν, μέχρι το ΚΚΕ να βρει την κατάλληλη αφορμή για να επιστρέψει, συνδυάζοντας τα τραγούδια και τον αγώνα και το έκανε με τον πιο εντυπωσιακό και ποιοτικό τρόπο που θα μπορούσε.

Μια άρτια μουσική και οπτικοακουστική παραγωγή που θα ζήλευαν πολλοί, οι εναλλαγές στη σκηνή λειτουργούσαν σαν καλοκουρδισμένο ρολόι και τα συνθήματα έκαναν όλους όσους δε ζήσαμε μεγάλα πολιτικά γεγονότα στο Καλλιμάρμαρο να νιώθουμε μέρος μιας μεγάλης παράδοσης που ζει «σε τούτα δω τα μάρμαρα».

Και μπορεί το Καλλιμάρμαρο πλέον να μην επιτρέπει πολιτικές εκδηλώσεις, όμως η χθεσινή συναυλία, ήθελαν δεν ήθελαν, μετατράπηκε σε συλλαλητήριο. Μετατράπηκε σε μια οργισμένη κραυγή για λευτεριά στην Παλαιστίνη, από ανθρώπους που κατανοούσαν το ιστορικό βάρος του να αγωνίζεται ένας λαός με τα όπλα για την ελευθερία και την αξιοπρέπειά του και την απαλλαγή του από το πάντα μισητό πρόσωπο του κατακτητή.

Όπως είπε και ένας αδελφικός φίλος, κάποτε θα λέμε ότι ήμασταν και μεις εκεί...