Ευρωπαϊκή «ασπίδα» αεράμυνας: Οι ελληνικές πρωτοβουλίες για τη νέα στρατηγική ασφάλειας της ΕΕ

Η Ελλάδα αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και διατυπώνει προτάσεις για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής «ασπίδας» αεράμυνας, με στόχο την ενίσχυση της προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόσο στα ανατολικά όσο και στα νότια σύνορά της.

Οι σχετικές προβλέψεις περιλαμβάνονται στον οδικό χάρτη για την Αμυντική Ετοιμότητα της ΕΕ έως το 2030, που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το έγγραφο θα συζητηθεί στη Σύνοδο Κορυφής των «27» την επόμενη εβδομάδα και αναμένεται να αποτελέσει τη βάση για τον καθορισμό στρατηγικών επενδύσεων με στόχο την ενίσχυση των κοινών αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης.

Η πρωτοβουλία εντάσσεται σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου ρωσικού αναθεωρητισμού και αλλαγών στην αμερικανική γεωπολιτική προτεραιοποίηση, που ωθούν τη Γηραιά Ήπειρο να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλειά της.

Κεντρικό σημείο του σχεδίου της Κομισιόν αποτελεί η ανάπτυξη ενός ενιαίου ευρωπαϊκού αντιαεροπορικού και αντιπυραυλικού συστήματος «ασπίδας» (European Air Shield), το οποίο εντάσσεται στα τέσσερα εμβληματικά έργα για την αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης (European Readiness Flagships).

Η ιδέα είχε τεθεί αρχικά από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Πολωνό ομόλογό του Ντόναλντ Τουσκ, οι οποίοι με κοινή επιστολή προς την Πρόεδρο της Κομισιόν είχαν υποβάλει σχετική πρόταση στις Βρυξέλλες πριν από περίπου 17 μήνες. Η ελληνική πλευρά, στο μεσοδιάστημα, διατήρησε σταθερά την πρότασή της ψηλά στην ευρωπαϊκή ατζέντα, υπογραμμίζοντας τη σημασία μιας συλλογικής ευρωπαϊκής προσέγγισης στην αεράμυνα.

Η «ασπίδα» θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει κάθε είδους απειλές

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η προτεινόμενη «ασπίδα» θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει κάθε είδους απειλές από αέρος, διαθέτοντας τα απαραίτητα συστήματα εντοπισμού και προειδοποίησης. Η Επιτροπή προτείνει την υιοθέτηση του σχεδίου από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έως το τέλος του έτους, ώστε το έργο να ξεκινήσει να υλοποιείται μέσα στο δεύτερο τρίμηνο του 2026.

Ένα ακόμη μεγάλο έργο που προωθείται αφορά την άμυνα απέναντι σε μη επανδρωμένα συστήματα (drones), ένα θέμα που έχει απασχολήσει έντονα το τελευταίο διάστημα. Η Κομισιόν φέρεται να υιοθετεί την ελληνική θέση υπέρ μιας πλήρους και ενιαίας κάλυψης όλων των κρατών-μελών, όπως τόνισε πρόσφατα ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην άτυπη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Κοπεγχάγη. Έτσι, το νέο σχέδιο δεν θα περιορίζεται σε χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία, αλλά θα καλύπτει το σύνολο της ΕΕ.

Όπως επισημαίνεται στον οδικό χάρτη, αν και οι χώρες στα ανατολικά σύνορα αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη απειλή από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, οι επιθέσεις μπορούν να επηρεάσουν οποιοδήποτε κράτος-μέλος.

Χαρακτηριστικά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δηλώσει από την Κοπεγχάγη πως, εφόσον δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα αεράμυνας, αυτό θα πρέπει να έχει κοινή κάλυψη για όλα τα κράτη-μέλη. Ο πρωθυπουργός τόνισε, παράλληλα, ότι η ενίσχυση των ανατολικών συνόρων δεν μπορεί να πραγματοποιείται σε βάρος των νοτίων, τα οποία επίσης υφίστανται απειλές, ζητώντας μια συνολική ευρωπαϊκή στρατηγική ασφάλειας που να περιλαμβάνει και τον Νότο.

«Ισότιμη αντιμετώπιση των νότιων συνόρων»

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε θέσει το ζήτημα της ισότιμης αντιμετώπισης των νότιων συνόρων και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου, τονίζοντας την ανάγκη να υπάρξει συνολική στρατηγική ασφάλειας για την Ευρώπη, καθώς οι απειλές δεν περιορίζονται στα ανατολικά σύνορα, αλλά εκτείνονται στη Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή. Με την εισήγηση της Ελλάδας είχαν μάλιστα συνταχθεί ηγέτες κι άλλων χωρών του Νότου.

Η Κομισιόν προσθέτει πως η πρωτοβουλία για την άμυνα κατά των μη επανδρωμένων συστημάτων (European Drone Defence Initiative) θα σχεδιαστεί με μία «προσέγγιση 360 μοιρών» και θα αποβλέπει στην ανάπτυξη ενός πολυεπίπεδου, τεχνολογικά προηγμένου συστήματος, που θα μπορεί να εντοπίσει drones, να παρακολουθήσει την πτήση τους και να τα εξουδετερώσει.

Το έγγραφο κινείται, επίσης, στην ίδια κατεύθυνση με σταθερές ελληνικές θέσεις υπέρ του καλύτερου και βαθύτερου συντονισμού μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ για κοινές προμήθειες στρατιωτικού υλικού, που θα επιτρέψουν τη μείωση του κόστους αγορών και την καλύτερη διαλειτουργικότητα μεταξύ των εθνικών στρατευμάτων.

Όπως τονίζουν οι συντάκτες της έκθεσης, λιγότερο από το 20% των αμυντικών επενδύσεων των 27 γίνεται μέσω κοινών παραγγελιών, παρά το γεγονός ότι το 2007 είχε τεθεί στόχος να ανέλθει στο 35%. Νέος στόχος, σύμφωνα με την Επιτροπή, είναι οι κοινές προμήθειες εξοπλισμού να φτάσουν τουλάχιστον στο 40% του συνόλου έως το τέλος του 2027.

Διαβάστε επίσης