Οι οικονομικές επιπτώσεις του δημογραφικού και τα μέτρα στήριξης

Είναι μια βαθιά και πολυεπίπεδη απειλή για τη βιωσιμότητα του κράτους, της οικονομίας και του κοινωνικού ιστού. Και αυτό γιατί η χώρα γερνά με ταχείς ρυθμούς και ο αριθμός των γεννήσεων διατηρείται σταθερά κάτω από τα όρια αναπλήρωσης του πληθυσμού.

Αποτέλεσμα, ένας εκρηκτικός συνδυασμός που πλήττει την κοινωνία σε όλο της το εύρος, με τις επιπτώσεις να γίνονται αισθητές μακροπρόθεσμα, καθιστώντας την ανάγκη για ανάληψη των κατάλληλων μέτρων, ιδιαίτερα κρίσιμη.

Οι επιπτώσεις σε πραγματικό χρόνο

Πέρα από τις προφανείς επιπτώσεις που αφορούν στη βιωσιμότητα της ελληνικής κοινωνίας, το να πούμε πως η υπογεννητικότητα επηρεάζει άμεσα την οικονομία, δεν αποτελεί υπερβολή. Και αυτό γιατί η μείωση των γεννήσεων και η γήρανση του πληθυσμού οδηγούν σε λιγότερους εργαζόμενους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Έτσι, οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό, η παραγωγικότητα πέφτει και η αγορά συρρικνώνεται. Και όσο μειώνονται οι νέοι και οι οικογένειες, τόσο περιορίζεται η κατανάλωση, επηρεάζοντας κλάδους όπως το εμπόριο, η παιδεία και η στέγαση.

Παράλληλα, το κράτος επιβαρύνεται όλο και περισσότερο. Με λιγότερους εργαζόμενους να πληρώνουν εισφορές και περισσότερους ηλικιωμένους να δικαιούνται συντάξεις και φροντίδα, το ασφαλιστικό σύστημα πιέζεται. Αυξάνονται οι δαπάνες για υγεία και πρόνοια, ενώ σε πολλές περιοχές ο πληθυσμός μειώνεται τόσο πολύ, που η τοπική οικονομία καταρρέει. Εν ολίγοις, πρόκειται για μία αλυσιδωτή σχέση που επηρεάζει και επηρεάζεται.

Τα μέτρα που ισχύουν σήμερα

Απέναντι σε αυτή τη σύνθετη κρίση, η πολιτεία καλείται να εφαρμόσει έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό, με στόχο τόσο τη στήριξη της γονιμότητας όσο και τη διατήρηση της οικονομικής ισορροπίας. Μέτρα έχουν ήδη ξεκινήσει να εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την παροχή επιδόματος γέννας και την ενίσχυση των βρεφονηπιακών σταθμών, ιδίως για οικογένειες χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων.

Παράλληλα, έχουν θεσπιστεί προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, αναγνωρίζοντας την ανάγκη να υποστηριχθούν τα ζευγάρια που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί, αλλά αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας.

Φυσικά, τα μέτρα αυτά παραμένουν αποσπασματικά και χρειάζονται ενίσχυση. Η αντιμετώπιση του δημογραφικού απαιτεί συντονισμένες παρεμβάσεις σε κρίσιμους τομείς, όπως φορολογικές ελαφρύνσεις για νέες οικογένειες, πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες φύλαξης παιδιών, στήριξη της μητρότητας και της πατρότητας στον εργασιακό χώρο, καθώς και στεγαστικές πολιτικές προσαρμοσμένες στις ανάγκες των νέων ζευγαριών. Χρειάζονται επίσης καμπάνιες ενημέρωσης για την αναπαραγωγική υγεία, έγκαιρη πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες και ουσιαστική ψυχολογική στήριξη για όσους αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μία κρίσιμη φάση, η οποία, προκειμένου να αναστραφεί η κατάσταση, χρειάζεται ανάλογη αντιμετώπιση.