Ποιος πληρώνει το μενού στις δομές-«ξενοδοχεία» - Η αλήθεια για τη χρηματοδότηση στην Ελλάδα

Σε μια εποχή που η δημόσια συζήτηση για το μεταναστευτικό συχνά μετατρέπεται σε πρόσφορο έδαφος για συνθήματα, παραπληροφόρηση και πολιτική εκμετάλλευση, ένα από τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι: «Ποιος πληρώνει το φαγητό των μεταναστών;».

Η ιδέα ότι «ο Έλληνας φορολογούμενος πληρώνει για να τρώνε οι ξένοι» έχει γίνει κλισέ, συχνά χωρίς κανείς να μπει στον κόπο να την ελέγξει ή να την τοποθετήσει σε πραγματικό πλαίσιο. Η αλήθεια είναι όμως πολύ πιο σύνθετη καθώς στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο ποσοστό του κόστους σίτισης και φιλοξενίας των αιτούντων άσυλο καλύπτεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την Ελλάδα να συμμετέχει οικονομικά κατά μικρότερο ποσοστό και μάλιστα στο πλαίσιο μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής, που αφορά όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά το σύνολο των κρατών-μελών της Ε.Ε.

«Αλλαγή μενού και μείωση επιδομάτων σε μετανάστες»

Ο Θάνος Πλεύρης σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΣΚΑΪ ξεκαθάρισε: «Ήδη έχω δώσει εντολή να επανεξεταστούν όλα τα επιδόματα που δίνονται στους αλλοδαπούς. Η Ελλάδα απο δω και πέρα θα πάει σε πολιτική δραστικής μείωσης των επιδομάτων. Έδωσα εντολή να επανεξεταστεί και το μενού το οποίο δίνεται στις δομές, το μενού το οποίο δίνεται είναι ξενοδοχειακό αυτήν τη στιγμή, δηλαδή στις δομές αυτή τη στιγμή κάποιος έχει τρεις επιλογές γεύματος, τέσσερις φορές κρέας, μια φορά ψάρι, δεν υπάρχει ενδιάμεση κατάσταση; Το υπουργείο Μετανάστευσης δεν είναι ξενοδοχείο, μπήκα παράνομα, έκαναν αίτηση ασύλου, κάθομαι, τρώω, κοιμάμαι και παράλληλα παίρνω και επίδομα €75 το μήνα -πέρα από τη σίτισή μου- και αν πάρω άσυλο παίρνω και σπίτι. Κάποιος που θα πάρει άσυλο γιατί να επιδοτείται; Κάποιος που θα πάρει άσυλο να πάει να βρει δουλειά».

Ωστόσο, το ζήτημα των «ξενοδοχειακών μενού» είναι σαφώς πιο σύνθετο και το κυριότερο, αφορά ευρωπαϊκή οδηγία -και ευρωπαϊκά κονδύλια- που δεν μπορεί να αλλάξει τόσο εύκολα ειδικά όταν μια σύμβαση είναι ενεργή.

Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου

Η βάση όλων είναι η Οδηγία 2013/33/ΕΕ, γνωστή και ως «Reception Conditions Directive», σύμφωνα με την οποία, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. οφείλουν να παρέχουν αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής σε αιτούντες διεθνή προστασία, μέχρι να εξεταστεί η αίτησή τους για άσυλο.

Αυτή περιλαμβάνει:

1. Στέγαση
2. Διατροφή
3. Υγειονομική περίθαλψη
4. Πρόσβαση στην εκπαίδευση
5. Ένδυση
6. Κοινωνική υποστήριξη

Η Ε.Ε. δηλαδή δεν επιβάλλει μόνο την ευθύνη στους εθνικούς φορείς, αλλά και χρηματοδοτεί την υλοποίηση αυτών των υπηρεσιών, με στόχο ένα ελάχιστο κοινό επίπεδο προστασίας σε όλη την Ευρώπη.

Ποιος πληρώνει την διατροφή και τη σίτιση

Η χρηματοδότηση της σίτισης στην Ελλάδα ακολουθεί ένα προκαθορισμένο χρηματοδοτικό σχήμα:

• 75% της δαπάνης καλύπτεται από ευρωπαϊκά ταμεία, όπως: AMIF (Asylum, Migration and Integration Fund – Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης), ISF (Internal Security Fund – Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας), BMVI (Border Management and Visa Instrument – Νέο ταμείο 2021–2027 για διαχείριση συνόρων και θεωρήσεων)
• 25% της δαπάνης καλύπτεται από εθνικούς πόρους, κυρίως μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).

Σε περιόδους αυξημένων αναγκών ή καθυστερήσεων εκταμίευσης από την Ε.Ε., η Ελλάδα έχει αναγκαστεί να καλύψει και μεγαλύτερο ποσοστό – προσωρινά – μέχρι να επιστραφούν τα χρήματα μέσω των σχετικών ευρωπαϊκών μηχανισμών.

Το 75% των δαπανών για τη σίτιση των μεταναστών καταβάλλεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η Ελλάδα συμμετέχει με το 25% κυρίως μέσω Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, το βασικό αναπτυξιακό εργαλείο της χώρας μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται αναπτυξιακά έργα που συμβάλλουν στην αύξηση του ιδιωτικού και δημόσιου κεφαλαίου της οικονομίας.

Το ΑΠΔΕ (Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) έχει δύο σκέλη χρηματοδότησης, το Εθνικό που περιλαμβάνει τα έργα που χρηματοδοτούνται από αμιγώς εθνικούς πόρους καθώς και τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) αλλά και το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος που περιλαμβάνει τα έργα που χρηματοδοτούνται από συνδυασμό κοινοτικών πόρων (πόροι από ευρωπαϊκά ταμεία, ευρωπαϊκά προγράμματα ή/και από άλλους Διεθνείς Χρηματοδοτικούς Οργανισμούς) και εθνικών πόρων.

Πόσο κοστίζει το φαγητό ανά μετανάστη

Η συμφωνία για τη σίτιση που υπεγράφη επί υπουργίας Νότη Μηταράκη, προβλέπει τα εξής:

• 6,88 ευρώ ημερησίως ανά άτομο στην ηπειρωτική Ελλάδα
• 6,85 ευρώ ημερησίως ανά άτομο στα νησιά

Το ποσό αυτό περιλαμβάνει τουλάχιστον τρία γεύματα ημερησίως και ορίζεται με βάση διατροφικά και υγειονομικά πρότυπα.

Απαιτήσεις επάρκειας & καταλληλότητας τροφής:

• Επαρκής πρόσληψη θρεπτικών συστατικών (μακρο- και μικροθρεπτικά)
• Ισορροπημένη διατροφή
• Συμβατότητα με ηλικία, κατάσταση υγείας, θρησκευτικές/πολιτιστικές ιδιαιτερότητες, και αλλεργίες
• Ασφάλεια τροφίμων σύμφωνα με τα εθνικά και ευρωπαϊκά πρότυπα (όπως HACCP)
• Συνιστάται η συμβουλή διατροφολόγων/ειδικών στη διαμόρφωση μενού

Η συμφωνία έγινε μέσω διαγωνιστικών διαδικασιών, με εταιρείες catering που ανέλαβαν να προμηθεύουν τις δομές φιλοξενίας. Σημειώνεται ότι το ύψος των ποσών και η σύσταση των γευμάτων δεν καθορίζονται αυθαίρετα από το ελληνικό Υπουργείο, αλλά σε συνεννόηση με τις ευρωπαϊκές αρχές που ελέγχουν και εγκρίνουν τις δαπάνες.

Η διατροφή των αιτούντων άσυλο μπορεί να γίνεται με διάφορους τρόπους:

1. Έτοιμα γεύματα από εταιρείες catering: Μέσω διαγωνισμών από το Υπουργείο Μετανάστευσης & Ασύλου ή διεθνείς οργανισμούς όπως ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (IOM).
Η διανομή γίνεται εντός των δομών φιλοξενίας.

2. Εναλλακτικά, σε κάποιες περιπτώσεις: Καταβολή επιδόματος στους ίδιους τους μετανάστες, ώστε να αγοράζουν μόνοι τους φαγητό. Αυτό εφαρμόζεται κυρίως σε αστικές περιοχές ή σε περιπτώσεις οικογενειών.

Η καταβολή επιδόματος σε κάποιες περιπτώσεις προκύπτει από την Οδηγία 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και προβλέπει ρητά ότι τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν υλικές συνθήκες υποδοχής με τη μορφή φυσικών αγαθών (όπως στέγαση, τροφή, ένδυση), χρηματικών επιδομάτων ή/και δελτίων, ή με συνδυασμό αυτών των στοιχείων.

Ποιοι διαχειρίζονται τα ευρωπαϊκά κονδύλια

Τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν καταλήγουν απευθείας στο ελληνικό κράτος, αλλά κατευθύνονται σε κρατικές δομές και φορείς, Διεθνείς οργανισμούς (π.χ. IOM, UNHCR) ή Μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), οι οποίες υλοποιούν προγράμματα βάσει συμφωνιών με την Ε.Ε. και την ελληνική διοίκηση.

Ο έλεγχος της διαχείρισης γίνεται από ανεξάρτητους ευρωπαϊκούς ελεγκτικούς μηχανισμούς, αλλά και από τις ελληνικές Αρχές.