Επενδυτική βαθμίδα: Έκλεισε ένας οδυνηρός κύκλος για την εθνική οικονομία

«Ενίσχυση της εισροής επενδύσεων, καλύτερες συνθήκες χρηματοδότησης της οικονομίας, ανάπτυξη και αύξηση της απασχόλησης», είναι τα οφέλη της επενδυτικής βαθμίδας και της αναβάθμισης της ελληνικής οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης, έτσι όπως αυτοί αποτυπώθηκαν φέτος. Χρειάστηκε να περάσουν 14 ολόκληρα χρόνια από τότε που πρώτος ο οίκος Fitch υποβάθμισε δύο φορές τα ελληνικά ομόλογα μέχρι να επανέλθει το βράδυ της 1ης Δεκεμβρίου αναβαθμίζοντάς τα σε «BBB-» από «BB+», με σταθερό Outlook.

Νωρίτερα, στις 20 Οκτωβρίου είχε προηγηθεί η αναβάθμιση από τον οίκο Standard & Poor’s που ανέβασε την Ελλάδα στην επενδυτική βαθμίδα (BBB- με σταθερές προοπτικές), ενώ στις 15 Σεπτεμβρίου η Moody’s είχε προχωρήσει σε διπλή αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας (Ba1 με σταθερές προοπτικές) τοποθετώντας τη χώρα μας ένα βήμα πριν την επενδυτική βαθμίδα. Μια εβδομάδα πιο πριν, στις 8 Σεπτεμβρίου, ο καναδικός οίκος DBRS, που λαμβάνεται επίσης υπόψη από την ΕΚΤ (μαζί με τους Moody’s, S&P και Fitch) αναβάθμισε τη χώρα μας στην επενδυτική βαθμίδα (ΒΒΒ low) και στάθηκε μεταξύ άλλων στην ισχυρή ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανάκαμψη του τουριστικού κλάδου. Πριν από τους παραπάνω, ο ιαπωνικός οίκος αξιολόγησης Rating and Investment Information (R&I) είχε κάνει αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από την 1η Αυγούστου σε «BBB-» με σταθερές προοπτικές.

Έπεται ο Moody's

Ο οίκος που έπεται να πιστοποιήσει την βελτίωση της ελληνικής οικονομίας είναι ο Moody’s με την ανακοίνωσή του να αναμένεται αργότερα στο νέο έτος.

Αυτές οι αναβαθμίσεις σημαίνουν την επανατοποθέτηση των ελληνικών ομολόγων στο ραντάρ των μακροπρόθεσμων επενδυτών που μέχρι πρότινος δεν ενδιαφέρονταν καθώς θεωρούνταν «σκουπίδια». Καθώς ο κύκλος των αναβαθμίσεων της ελληνικής οικονομίας διευρύνεται τόσο θα διευρύνεται και ο κατάλογος των επενδυτών που θα μπορούν να τοποθετηθούν στους ελληνικούς τίτλους. Με αυτό τον τρόπο τα ελληνικά κρατικά ομόλογα καθίστανται επιλέξιμα για ορισμένους σημαντικούς δείκτες ομολόγων επενδυτικής βαθμίδας.

Διεθνώς αποδεκτά

Η επενδυτική βαθμίδα σημαίνει πως τα εγχώρια χρεόγραφα είναι διεθνώς αποδεκτά και κατ’ επέκταση αναμένεται σημαντική εισροή χρημάτων σε αυτά και περαιτέρω αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι καθώς η Ελλάδα επιστρέφει στις αγορές, η επενδυτική βαθμίδα θα είναι πλεονέκτημα, αν όχι προϋπόθεση για να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη των αγορών και αντίστοιχα τα χρήματα των επενδυτών με λογικό κόστος. Παράλληλα, η Ελλάδα θα μπορεί να συμμετάσχει σε όποια προγράμματα υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς μέχρι πρότινος έπρεπε να ελπίζει στο «waiver», που επέτρεπε στη χώρα μας να εντάσσεται σε αυτά, χωρίς να πληροί τις τυπικές προϋποθέσεις.

«Το γεγονός πιστοποιεί την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας και τις ακόμη πιο θετικές προοπτικές που διανοίγονται με την εφαρμογή της πολιτικής μας. Δημιουργεί παράλληλα τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ενίσχυση της εισροής επενδύσεων, καλύτερες συνθήκες χρηματοδότησης της οικονομίας, ανάπτυξη και αύξηση της απασχόλησης», τόνισε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Κωστής Χατηδάκης μετά την αναβάθμιση από τον Fitch την 1η Δεκεμβρίου. «Έχοντας πλέον λάβει επενδυτική βαθμίδα από 3 από τους 4 μεγάλους διεθνείς επενδυτικούς οίκους, η Ελλάδα έχει επιστρέψει στη διεθνή επενδυτική κανονικότητα», δήλωσε από την πλευρά του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Στην ανακοίνωσή του ο Fitch θεωρεί ότι «το χρέος της γενικής κυβέρνησης/ΑΕΠ θα παραμείνει σε απότομη πτωτική τάση, χάρη στη σταθερή ονομαστική ανάπτυξη, την υπερεκτέλεση του προϋπολογισμού και την ευνοϊκή δομή εξυπηρέτησης του χρέους. Αξιολογεί επίσης τους κινδύνους πολιτικής ως σχετικά χαμηλούς, με σταθερό πολιτικό πλαίσιο και καλά εδραιωμένη δημοσιονομική σύνεση».

Πιο συγκεκριμένα αναφέρει:

Δημοσιονομική εξυγίανση

Η Ελλάδα διατηρεί υψηλή δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση, με το πρωτογενές πλεόνασμα να αναμένεται να αυξηθεί στο 1,1% του ΑΕΠ το 2023 και κατά μέσο όρο στο 2,2% το 2024-2025 σύμφωνα με τις προβλέψεις μας. Με μέσο όρο 1,1% του ΑΕΠ το 2024-25, το ονομαστικό έλλειμμα θα είναι πολύ χαμηλότερο από τη διάμεση τιμή «BBB» (2,8%). Η δημοσιονομική σύνεση βασίζεται σε συντηρητικές υποθέσεις δαπανών στους πρόσφατους προϋπολογισμούς (και συμβαίνει επίσης στον προϋπολογισμό του 2024), με την υπέρβαση των εσόδων να παρέχει δημοσιονομικό χώρο για προσωρινές δαπάνες: το 2023 περιελάμβανε μέτρα σχετικά με την ενεργειακή κρίση και την κλιματική αλλαγή.

Φορολογική μεταρρύθμιση

Σύμφωνα με τον οίκο, οι αρχές σχεδιάζουν φορολογικές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση των εσόδων το 2024 για να συγκεντρώσουν επιπλέον 600 εκατομμύρια ευρώ για κοινωνικές δαπάνες. Σε συνδυασμό με τις προσπάθειες για τη βελτίωση της ψηφιοποίησης και τη μείωση της φοροδιαφυγής, αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει τη βάση των φορολογικών εσόδων και να παράσχει περαιτέρω δημοσιονομικό χώρο για πρόσθετες επενδύσεις κεφαλαίου για την τόνωση της ανάπτυξης.

Ανθεκτική ανάπτυξη

Η Fitch προβλέπει τώρα ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 2,4% το 2023, μια ελαφρά ανοδική αναθεώρηση από την τελευταία της αξιολόγηση. Αυτό αντανακλά μια καλύτερη από την αναμενόμενη απόδοση της κατανάλωσης τα τελευταία τρίμηνα και την προσδοκία του οίκου για συνεχιζόμενη ισχυρή επενδυτική απόδοση. Αναμένει ότι η ανάπτυξη το 2024-2025 θα παραμείνει σε παρόμοια επίπεδα (κατά μέσο όρο 2,4%), βοηθούμενη από τον χαμηλότερο πληθωρισμό, τη συνεχιζόμενη απορρόφηση των ταμείων της ΕΕ και τη βελτίωση της οικονομικής εμπιστοσύνης.

Συνέχεια πολιτικής

Οι κίνδυνοι από το πολιτικό πεδίο έχουν εκτονωθεί μετά τη σαφή νίκη της κεντροδεξιάς Νέας Δημοκρατίας στις εκλογές στα τέλη Ιουνίου, η οποία της παρέχει σαφή πλειοψηφία για να εφαρμόσει το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα τα επόμενα πέντε χρόνια. Μεταρρυθμίσεις σε τομείς όπως το επιχειρηματικό περιβάλλον, το κράτος δικαίου και η αγορά εργασίας, βρίσκονται στα σκαριά και θα μπορούσαν να ενισχύσουν το μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό και να αντιμετωπίσουν ορισμένες διαρθρωτικές αδυναμίες.

Βελτίωση του τραπεζικού τομέα

Ο δείκτης του τραπεζικού συστήματος της Ελλάδας βελτιώθηκε σε «bb» από «b» μετά τις αναβαθμίσεις της Fitch για τις αξιολογήσεις βιωσιμότητας των τεσσάρων μεγαλύτερων τραπεζών της χώρας τον Σεπτέμβριο του 2023. Οι αναβαθμίσεις αντανακλούσαν κυρίως διαρθρωτικές βελτιώσεις στην κερδοφορία των τραπεζών, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση κεφαλαίων και συνεχείς βελτιώσεις της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων. Η κεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα ήταν 17,3% τον Ιούνιο, ενώ σε συνολικό επίπεδο το μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων είχε μειωθεί ελαφρά στο 8,6% το β’ τρίμηνο του 23. Αυτό συγκρίνεται με 8,7% στο τέλος του 2022 και με κορύφωση 46% το 2017.

Θεμελιώδεις κινητήριες δυνάμεις: Οι αξιολογήσεις της Ελλάδας αντικατοπτρίζουν τα επίπεδα κατά κεφαλήν εισοδήματος και τους δείκτες διακυβέρνησης που είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο «BBB», καθώς και την αξιοπιστία της πολιτικής που υποστηρίζεται από το ότι αποτελεί μέλος της ευρωζώνης. Αυτά τα πλεονεκτήματα αντιπαραβάλλονται με τις κληρονομιές της κρίσης δημόσιου χρέους, που περιλαμβάνουν μεγάλα αποθέματα δημόσιου και εξωτερικού χρέους, καθώς και χαμηλό μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό και ορισμένες επίμονες ευπάθειες στον τραπεζικό τομέα.

Μέτριοι κίνδυνοι πληθωρισμού: Προβλέπουμε ότι ο ετήσιος εναρμονισμένος πληθωρισμός θα είναι κατά μέσο όρο 4,4% το 2023 και θα υποχωρήσει σταδιακά στο 2,9% το 2024 και στο 2% το 2025.

Η δυναμική της αγοράς εργασίας θα υποστηρίξει αύξηση των μισθών της τάξης του 7% φέτος, εκτιμά ο οίκος και πιθανότατα σε παρόμοια επίπεδα το επόμενο έτος, με την ανεργία να πλησιάζει σταδιακά τα επίπεδα του 2019 (και ορισμένοι κλάδοι να αντιμετωπίζουν τώρα ελλείψεις εργατικού δυναμικού). Αυτό θα διατηρήσει ορισμένους ανοδικούς κινδύνους σε ότι αφορά τον πληθωρισμό.

Έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών: Συνεχίζουμε να αναμένουμε σταδιακή βελτίωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (CAD) κατά την προβλεπόμενη περίοδο χάρη στη βελτίωση των όρων εμπορίου και την έντονη αύξηση των εξαγωγών υπηρεσιών. Με μέσο όρο 6,1% το 2023-2025, το CAD θα παραμείνει μεταξύ των υψηλότερων στην ευρωζώνη, αλλά θα χρηματοδοτηθεί από τις αυξανόμενες καθαρές εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων και τις μεταβιβάσεις της ΕΕ. Αυτό θα βοηθήσει στη μείωση των εξωτερικών κινδύνων. Προβλέπουμε, σημειώνει ο οίκος, ότι η θέση του καθαρού εξωτερικού χρέους θα βελτιωθεί κάπως χάρη στην απομόχλευση του δημόσιου τομέα, αν και στο προβλεπόμενο 108,3% του ΑΕΠ θα είναι πολύ πάνω από την τρέχουσα μέση τιμή «BBB» του 2,6%.