Ελληνική υφαλοκρηπίδα: Το καλώδιο, ο χάρτης, η ΑΟΖ και η Τουρκία

«Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός και η εξειδίκευσή του με χάρτη αποτελεί αποτύπωση των δραστηριοτήτων σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας - όχι άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων. Η κυριαρχία δεν είναι αντικείμενου σχεδιασμού, προϋπάρχει και δεν επηρεάζεται από αυτόν», απαντούν κυβερνητικά στελέχη για τη δημοσιοποίηση του χάρτη που αποτυπώνει το μάξιμουμ των διεκδικήσεων της Αθήνας, δηλαδή τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Το timing

Γιατί η κυβέρνηση επέλεξε να καθορίσει τώρα τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό; Έχει σημασία το timing; Μήπως η χρονική στιγμή έχει να κάνει με τις αποφάσεις για το υποθαλάσσιο καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης της Ελλάδας με την Κύπρο και το Ισραήλ;

Η απάντηση είναι ότι με τη δημοσιοποίηση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού η Ελλάδα εκπληρώνει ευρωπαϊκή υποχρέωση που απορρέει από την οδηγία 2014/89/ΕΕ η οποία δεν είχε υλοποιηθεί και γι' αυτό η χώρα μας έχει καταδικαστεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 27 Φεβρουαρίου 2025.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσέφυγε στο Δικαστήριο της ΕΕ κατά της Ελλάδας με το επιχείρημα ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν είχαν καταρτίσει -μέχρι την ημερομηνία της 31ης Μαρτίου του 2021 όπως είχαν υποχρέωση- Εθνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, όπως προβλέπει η οδηγία 2014/89/ΕΕ της 23ης Ιουλίου του 2014 «περί θεσπίσεως πλαισίου για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό».

Άρα, η Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο εκπονήθηκε έπειτα από καταδίκη της Ελλάδας. Συνεπώς, η Αθήνα ήταν υποχρεωμένη να το πράξει, όχι μόνο επειδή έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή και τα περισσότερα νησιά στην ΕΕ, αλλά διότι η Ελλάδα είχε αμελήσει να υλοποιήσει υποχρέωση με βάση το ευρωπαϊκό δίκαιο για τα θαλάσσια πάρκα, τη διαχείριση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, τη διαφύλαξη των ενάλιων αρχαιοτήτων, τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, την ιχθυοκαλλιέργεια και την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της χώρας.

Άρα, με βάση και τον εσχάτως εκπονηθέντα Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό που κατατέθηκε στην ΕΕ, η Ελλάδα έχει την ελευθερία να ποντίσει καλώδιο ή αγωγό εντός της περιοχής όπου εκτείνεται η υφαλοκρηπίδα της, χωρίς να απαιτείται άδεια απ' οποιοδήποτε άλλο παράκτιο κράτος.

Ο νόμος Μανιάτη του 2011

Τόσο ο χώρος όσο και οι συντεταγμένες της ελληνικής υφαλοκρηπίδας όπως αποτυπώνονται στον χάρτη που δόθηκε στη δημοσιότητα, ακολουθούν τα οριζόμενα από τον αποκαλούμενο νόμο Μανιάτη του 2011 -έναν νόμο που συνέγραψε ο πρέσβης επί τιμή Γεώργιος Σαββαϊδης- και στον οποίο αναφέρεται ότι ελλείψει συμφωνίας με τα παράκτια γειτονικά κράτη ισχύει ο κανόνας της μέσης γραμμής τόσο για τα ηπειρωτικά όσο και για τα νησιωτικά εδάφη.

Ο νόμος Μανιάτη του 2011 κατατέθηκε και στον ΟΗΕ.

Με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, οριοθετούνται τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Στον σχετικό χάρτη αποτυπώνονται αυτό που κυβερνητικά στελέχη αναφέρουν «τα απώτατα δυνητικά όρια» δηλαδή το μάξιμουμ των ελληνικών δικεδικήσεων. Βλέποντας τον χάρτη, εύκολα παρατηρεί κανείς ένα σκαλοπατάκι στην περιοχή νότια και ανατολικά της Κρήτης. Είναι η περιοχή που έχει οριοθετηθεί με νόμο η ελληνική υφαλοκρηπίδα μέσω της μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Και από τον χάρτη, εύκολα καταλαβαίνει κάποιος ότι το 2020 -λίγο πριν ξεσπάσει η κρίση με το Oruc Reis- προκειμένου να συνομολογηθεί η ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία για την ΑΟΖ η Αθήνα δέχθηκε να υποχωρήσει από τα απώτατα όρια όπου θα μπορούσε να έχει οριοθετηθεί η συγκεκριμένη θαλάσσια ζώνη με το Κάιρο, δίνοντας ένα έμμεσο αντάλλαγμα στην κυβέρνηση Σίσι που προχώρησε στην επισημοποίηση της συμφωνίας.

Οι φωνασκίες της Τουρκίας για το καλώδιο

Είναι προφανές ότι στην θαλάσσια περιοχή της δυνητικής ελληνικής υφαλοκρηπίδας, η Ελλάδα έχει το δικαίωμα να ποντίσει αγωγούς ή καλώδια, όπως αυτό της ηλεκτρικής διασύνδεσης με Κύπρο και Ισραήλ, το μέλλον του οποίου είναι αβέβαιο.

Η Τουρκία, με φωνασκίες, απειλές και πλόες πολεμικών πλοίων, αξιώνει να καθορίσει αν και πού η Ελλάδα δικαιούται να περάσει υποθαλάσσιο καλώδιο ή αγωγό. Όμως οι διεκδικήσεις αυτές της Τουρκίας είναι απλώς... κουραφέξαλα, για να χρησιμοποιήσουμε την καθομιλουμένη.

Τόσο η σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του Μοντέγο Μπέι του 1982 αλλά κυρίως η Σύμβαση της Γενεύης του 1958 για την υφαλοκρηπίδα είναι ξεκάθαρες. Στα κείμενα αυτά που αποτελούν το ευαγγέλιο του διεθνούς δικαίου της θάλασσας προβλέπεται με απόλυτη σαφήνεια η ελευθερία πόντισης αγωγών. Με το (ή τα) παράκτιο κράτος σκόπιμο, δηλαδή την Τουρκία εν προκειμένω, σκόπιμο είναι να γίνει κάποιου είδους συνεννόηση σχετικά με την όδευση του υποθαλάσσιου καλωδίου στον βυθό της θάλασσας. Η συνεννόηση αυτή θα μπορούσε να έχει γίνει διμερώς αλλά και μέσω NAVTEX ή αναγγελίας στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ώστε η διεθνής κοινότητα να ξέρει πού ποντίζεις αγωγό (αφού η σύμβαση της Γενεύης του 1958 δεν αναφερόταν σε καλώδιο, διότι η τεχνολογία αυτή δεν υπήρχε την εποχή εκείνη) και την όδευσή του στον βυθό της θάλασσας.

Είναι άλλο αυτό και τελείως διαφορετικό πράγμα να έχει αξίωση η Τουρκία ότι για να υλοποιηθεί ένα έργο πόντισης υποθαλάσσιου καλωδίου ή αγωγού -ακόμη και στη δυνητική- ελληνική υφαλοκρηπίδα θα πρέπει προηγουμένως να έχει δώσει την άδειά του ή να έχει συναινέσει ο Ερντογάν.

Οποιοδήποτε κράτος, άρα και η Ελλάδα, έχει την ελευθερία να αποφασίσει την πόντιση καλωδίων ή αγωγών στις θαλάσσιες ζώνες που έχει κυριαρχικά δικαιώματα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο χωρίς συμβουλευτικές διαβουλεύσεις ή την έγκριση κάποιου άλλου παράκτιου κράτους, όσο ισχυρό κι αν είναι αυτό. Και όπως γνωρίζουν καλά στο υπουργείο Εξωτερικών, η σύμβαση της Γενεύης του 1958 ενισχύει το ελληνικό νομικό οπλοστάσιο υπέρ της πόντισης υποθαλάσσιων καλωδίων ή αγωγών είτε για οικονομικούς λόγους, είτε για γεωπολιτικές σκοπιμότητες.

Διαβάστε επίσης