Κορονοϊός: Βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και ο ρόλος των συμπληρωμάτων διατροφής στην πανδημία

Με βάση τα επιστημονικά δεδομένα, διερευνήθηκε ο ρόλος των συμπληρωμάτων διατροφής στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι απειλών, όπως η πανδημία του κορονοϊού.

Το συμπόσιο τελούσε υπό την επιστημονική ευθύνη της κυρίας Ελένης Σκαλτσά, καθηγήτριας του Τμήματος Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ και προέδρου της Επιστημονικής Επιτροπής του ΙΔΕΕΑΦ, και της κυρίας Διαμάντως Λάζαρη, καθηγήτριας του Τμήματος Φαρμακευτικής του ΑΠΘ και διευθύντριας του Εργαστηρίου Φαρμακογνωσίας, ενώ συμμετείχαν ως ομιλητές μια πλειάδα φαρμακοποιών και μεταπτυχιακών φοιτητών Φαρμακευτικής.

Στην έναρξη του συμποσίου, ο πρόεδρος του ΠΦΣ, Απόστολος Βαλτάς, επισήμανε: «Όπως όλοι γνωρίζετε, όλους αυτούς τους 12 μήνες που βιώνουμε αυτήν την πανδημία, υπήρξε και ένας καταιγισμός πληροφοριών για τη χρήση διαφόρων συμπληρωμάτων διατροφής που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην πρόληψη και θεραπευτική αντιμετώπιση της COVID-19. Τα συμπληρώματα διατροφής είναι συμπυκνωμένες πηγές διατροφικών συστατικών, όπως π.χ. βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία κλπ., που επιφέρουν μία διατροφική ή φυσιολογική/λειτουργική επίδραση στον οργανισμό. Η αγορά και χρήση αυτών των σκευασμάτων από τους πολίτες δεν πρέπει να γίνεται με την ίδια λογική που επιλέγονται τα τρόφιμα και τα λοιπά διατροφικά προϊόντα γενικής χρήσης. Μπορεί τα συμπληρώματα διατροφής να μη θεωρούνται φάρμακα που επιφέρουν ένα συγκεκριμένο θεραπευτικό αποτέλεσμα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν δύνανται να καταστούν επιβλαβή για την υγεία. Μάλιστα, δεν είναι τυχαίο ότι για πολλές από τις ουσίες που εμπεριέχονται στα σκευάσματα συμπληρωμάτων διατροφής, ακόμη δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί οι δράσεις τους και οι ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να προκαλέσουν. Ο φαρμακοποιός της κοινότητας είναι πλήρως καταρτισμένος και σε θέση να χρησιμοποιήσει τα έγκριτα επιστημονικά δεδομένα συγγραμμάτων και διαδικτύου ώστε να γίνει η σωστή επιλογή ενός ασφαλούς συμπληρώματος διατροφής με την επιθυμητή αποτελεσματικότητα».

Ψευδάργυρος

Μιλώντας για τον πιθανό ρόλο του Ψευδαργύρου στη νόσο COVID-19, ο κ. Κωνσταντίνος Βαρδιάμπασης, φαρμακοποιός κοινότητας, απόφοιτος ΕΚΠΑ, επισήμανε ότι: «Ο ψευδάργυρος είναι ένα πολύ σημαντικό ιχνοστοιχείο για τον ανθρώπινο οργανισμό, η απώλεια του οποίου θα πρέπει να αναπληρώνεται συνεχώς από τις τροφές. Πλήθος διαταραχών της υγείας συνδέονται με την ανεπάρκεια ψευδαργύρου, μεταξύ των οποίων και οι συχνές μολύνσεις και οι διαταραχές στο ανοσοποιητικό. Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλούν αυξημένη απώλεια ψευδαργύρου, ενώ άλλα αλληλεπιδρούν με τον ψευδάργυρο όταν λαμβάνεται ως συμπλήρωμα». Αναφερόμενος στα συμπληρώματα Ψευδαργύρου, ο κ. Βαρδιάμπασης επισήμανε ότι «έχουν θετική επίδραση στη διάρκεια και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος, γεγονός που συνδέεται με τις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες του ψευδαργύρου. Πλήθος κλινικών μελετών που είναι σε εξέλιξη ασχολούνται με την πιθανή δράση του ψευδαργύρου στην COVID-19, ωστόσο δεν έχει αποδειχθεί η θετική του επίδραση στην εξέλιξη της βαρύτητας της νόσου. Σε μικρές κλινικές δοκιμές, παρουσιάζει ενδιαφέρον η επίδραση στα συμπτώματα των διαταραχών της όσφρησης και της γεύσης. Η τρέχουσα σύσταση είναι “Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να συγκλίνουν είτε υπέρ, είτε κατά της χρήσης του ψευδαργύρου για τη θεραπεία της COVID-19”. Ο φαρμακοποιός της κοινότητας μπορεί να ενημερώσει το κοινό για τον ρόλο του ψευδαργύρου στο ανοσοποιητικό σύστημα και τον πιθανό ρόλο του στην COVID-19. Επίσης, να παρέχει σωστές οδηγίες χρήσης και συμβουλές τρόπο λήψης των συμπληρωμάτων ψευδαργύρου ώστε να αποφευχθούν πιθανές αλληλεπιδράσεις και παρενέργειες ή πιθανή κατάχρηση/υπερδοσολογία».

Μαγνήσιο

Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε η κυρία Τζένη Μαυρίδη, φαρμακοποιός κοινότητας, απόφοιτη ΕΚΠΑ, η οποία αναφέρθηκε στον πιθανό ρόλο του Μαγνησίου στη νόσο COVID-19. Πιο συγκεκριμένα ανέφερε ότι «το μαγνήσιο είναι το κύριο κατιόν στα ανθρώπινα κύτταρα, που συγκεντρώνεται κυρίως στα μιτοχόνδρια και συμμετέχει σε πολλές διεργασίες φυσιολογικής λειτουργίας και μεταβολισμού, όπως η μεταφορά ιόντων καλίου ή ιόντων ασβεστίου, ο ενεργειακός μεταβολισμός και η σύνθεση πρωτεϊνών και νουκλεϊκών οξέων. Το μαγνήσιο έχει επίσης αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές, αντισπασμωδικές, αγγειοδιασταλτικές και νευροπροστατευτικές δράσεις. Ως εκ τούτου, ρυθμίζει την ομοιόσταση του αναπαραγωγικού, του καρδιαγγειακού, το πεπτικού, του νευρικού και του αναπνευστικού συστήματος, διατηρώντας τη φυσιολογία του ανθρώπινου οργανισμού. Το μαγνήσιο και ο φώσφορος μπορεί να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην παθογένεση του SARS-CoV-2. Ο SARS-CoV-2 μπορεί να προκαλέσει μια καταιγίδα κυτοκινών που αποστραγγίζει το ΑΤΡ του οποίου η αναγέννηση απαιτεί φωσφορικό άλας και Mg. Αυτά τα ιχνοστοιχεία, ωστόσο, είναι ανεπαρκή σε παθήσεις που προδιαθέτουν σε σοβαρή COVID-19 λοίμωξη. Σύμφωνα με την 2015–2020 Edition of the Dietary Guidelines for Americans, συνιστώνται καθημερινά συμπληρώματα μαγνησίου από του στόματος για ενήλικες άντρες και γυναίκες αντίστοιχα, που πάσχουν από COVID-19 με ήπια συμπτώματα ή αναπνευστικά συμπτώματα, ειδικά σε ασθενείς με ήπια ανεπάρκεια μαγνησίου. Τα συμπληρώματα μαγνησίου μπορεί να έχουν καλή επίδραση στη μείωση της φλεγμονής των πνευμόνων και του οξειδωτικού στρες, καθώς και στην αναστολή της σύσπασης των βρογχικών λείων μυών και την προώθηση της βρογχοδιαστολής. Αξίζει να σημειωθεί ότι το θειικό μαγνήσιο μπορεί να είναι ένα φάρμακο επιλογής στην υποστηρικτική θεραπεία του COVID-19, ιδιαίτερα ασθενών σε κρίσιμη φάση με αρκετά υποσχόμενα ευεργετικά ιατρικά αποτελέσματα».

Σελήνιο και Βιταμίνη Α

Η κυρία Αικατερίνη-Μιχαέλα Τόμου, φαρμακοποιός, υποψήφια Διδάκτωρ στον Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων, Τμήμα Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ, που αναφέρθηκε αναλυτικά στο Σελήνιο και τη Βιταμίνη Α. Πιο συγκεκριμένα ανέφερε ότι «η σημασία της βιταμίνης Α για τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος είναι ευρέως αποδεκτή. Σχετικά με τον ιό SARS-CoV-2, ο ρόλος της βιταμίνης Α δεν έχει ακόμα αποδειχθεί και βασίζεται σε ελάχιστες έρευνες που εξετάζουν τα πιθανά ευεργετικά της αποτελέσματα με βάση την ήδη γνωστή ανοσορρυθμιστική της ικανότητα. Αναφέρεται ότι συμπληρώματα διατροφής με βιταμίνη Α σε άτομα με έλλειψή της μείωσαν τη συχνότητα εμφάνισης λοίμωξης από Mycoplasma pneumoniae, η οποία αποτελεί γνωστή βακτηριακή επιλοίμωξη στο COVID-19.

Το σελήνιο εμφανίζει ανoσορρυθμιστική δράση έναντι ιών, διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στα διάφορα στάδια της ειδικής και μη ειδικής ανοσίας. Όσον αφορά τον ιό SARS-CoV-2, ο ρόλος του σεληνίου δεν έχει ακόμα αποδειχθεί. Πιθανολογείται ότι δρα μέσω της μείωσης του οξειδωτικού στρες που προκαλείται από τον ιό και της ενίσχυσης της φλεγμονώδους απόκρισης και δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Φαίνεται ότι το σελήνιο μπορεί να δρα και ως παράγοντας πρόληψης έναντι των βλαβερών επιδράσεων του συγκεκριμένου ιού. Είναι αναγκαίο να διεξαχθούν περισσότερες έρευνες και κλινικές μελέτες προκειμένου να διερευνηθεί ο μηχανισμός δράσης, η φαρμακοκινητική, η δοσολογία καθώς και τυχόν ανεπιθύμητες δράσεις και αλληλεπιδράσεις τόσο της βιταμίνης Α όσο και του σεληνίου με φάρμακα έναντι της νόσου COVID-19».

Βιταμίνες Β

Τον πιθανό ρόλο των Βιταμινών συμπλέγματος Β στη νόσο COVID-19 ανέπτυξαν ο κ. Κυριάκος Δημητριάδης, φαρμακοποιός, μεταπτυχιακός φοιτητής Τμήματος Φαρμακευτικής ΑΠΘ, Εργαστήριο Φαρμακογνωσίας, και η κυρία Σοφία Καραβέργου, φαρμακοποιός, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Φαρμακευτικής ΑΠΘ, Εργαστήριο Φαρμακογνωσίας-Φαρμακολογίας. Αναλύοντας το θέμα ανέφεραν πως «Οι βιταμίνες του συμπλέγματος του Β αποτελούν υδατοδιαλυτά μόρια και περιλαμβάνουν τις: Θειαμίνη (Βιταμίνη Β1), Ριβοφλαβίνη (Βιταμίνη Β2), Νιασίνη (Βιταμίνη Β3), Παντοθενικό οξύ (Βιταμίνη Β5), Πυριδοξίνη (Βιταμίνη Β6), Φολικό οξύ (Βιταμίνη Β9) και Κοβαλαμίνη (Βιταμίνη Β12), γενικά, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη λειτουργία και τον μεταβολισμό των κυττάρων, καθώς και στο ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, υποβοηθώντας τις διαδικασίες ενεργοποίησης της φυσικής και επίκτητης ανοσοαπόκρισης. Συγκεκριμένα, συμμετέχουν στην ανοσολογική απόκριση μειώνοντας τα επίπεδα προφλεγμονωδών κυτοκινών, διατηρώντας την ακεραιότητα του ενδοθηλίου, βελτιώνοντας την αναπνευστική λειτουργία και τις γαστρεντερικές διαταραχές και αναστέλλοντας την υπέρμετρη πήξη του αίματος. Συνεπώς, η έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β μπορεί να επηρεάσει τις προαναφερθείσες λειτουργίες, να οδηγήσει σε φλεγμονή και τελικά, να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις. Έρευνες αποδεικνύουν τη συμβολή των βιταμινών ριβοφλαβίνης, νιασίνης, φολικού οξέος και κοβαλαμίνης έναντι των κορονοϊών MERS-CoV και COVID-19. Παρόλα αυτά, περαιτέρω μελέτες είναι απαραίτητες για τη διεξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την αποτελεσματικότητα των βιταμινών αυτών σε ασθενείς με COVID-19 ως υποστηρικτική θεραπεία».

Βιταμίνη C

Στο ερώτημα «ποιος ο πιθανός ρόλος της Βιταμίνης C στη νόσο COVID-19;» απάντησε μέσα από την ομιλία του ο κ. Κωνσταντίνος Λιάρας, φαρμακοποιός MSc, PhD Φαρμακευτικής Χημείας ΑΠΘ, τονίζοντας ότι «η βιταμίνη C είναι ένα ασφαλές και οικονομικό διατροφικό συστατικό και έτσι η περαιτέρω μελέτη της είναι καλό να ενθαρρύνεται παράλληλα με τις άλλες θεραπείες και προφυλακτικές αγωγές. Θεωρείται πιθανό το ασκορβικό οξύ να βοηθάει κάποιους συγκεκριμένους πληθυσμούς που έχουν μολυνθεί από τον ιό SARS-CoV-2. Η προγενέστερη μέτρια επιτυχία της χρήσης της βιταμίνης C ως συμπλήρωμα διατροφής στις κλινικές μελέτες μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες που εξαρτώνται από την ηλικία, τη φυλή, τα επίπεδα της έκφρασης και τον πολυμορφισμό των μεταφορέων της βιταμίνης C. Όλοι αυτοί οι παράγοντες θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν σε μελλοντικές κλινικές μελέτες. Παρ’ όλα αυτά θεωρείται σημαντικό, οι φαρμακοποιοί να γνωστοποιούν στους πολίτες την έλλειψη επαρκών στοιχείων για τη λήψη της βιταμίνης C για την πρόληψη και θεραπεία της νόσου COVID-19».

Βιταμίνη D

Στον πιθανό ρόλο της Βιταμίνης D στη νόσο COVID-19 αναφέρθηκε ο φαρμακοποιός MBA, κ. Πάνος Ζαρογουλίδης, πιστοποιημένος διαμεσολαβητής Υπουργείου Δικαιοσύνης. Ο κ. Ζαγορουλίδης ανέφερε ότι «η βιταμίνη D είναι μία λιποδιαλυτή στεροειδής ορμόνη που παράγεται κυρίως στο δέρμα από την έκθεσή μας στο ηλιακό φως. Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την υγεία των οστών, ελέγχοντας τις ποσότητες ασβεστίου στο αίμα. Στα παιδιά, η σοβαρή ανεπάρκεια οδηγεί σε δυσπλασία των οστών, γνωστή ως ραχίτιδα, ενώ στους ενήλικες η ανεπάρκεια βιταμίνης D προκαλεί οστεομαλακία και μυϊκή αδυναμία. Μέχρι στιγμής, η βιταμίνη D έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει την έκφραση πάνω από 200 διαφορετικών γονιδίων. Η ανεπάρκεια έχει συνδεθεί με διαβήτη, διάφορες μορφές καρκίνου, καρδιαγγειακές παθήσεις, αυτοάνοσες ασθένειες και έμφυτη ανοσία. Ο ρόλος της Vit D στο ανοσοποιητικό είναι σημαντικός προάγοντας τη διέγερση του αντιφλεγμονώδους ΤΗ2 μονοπατιού εμποδίζοντας την καταιγίδα κυτταροκινών που πυροδοτεί η διέγερση του ανταγωνιστικού ΤΗ1 μονοπατιού που φαίνεται να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της νόσου και τη θνητότητα.

Από την εκκίνηση της πανδημίας COVID 19 και έπειτα, μεγάλο πλήθος μελετών έχουν συσχετίσει την ανεπάρκειά της Vit D με αυξημένο κίνδυνο νόσησης, νοσηλείας σε ΜΕΘ χαμηλότερης κάθαρσης του SARS Cov2 και τελικά θνητότητας. Τα δεδομένα είναι ενθαρρυντικά και πρέπει να ενδυναμωθούν περαιτέρω μέσα από μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες λαμβάνοντας υπόψη ότι η Vit D αποτελεί μια ασφαλή και οικονομική λύση άμεσα προσβάσιμη μέσα από το πολυάριθμο δίκτυο των κοινοτικών φαρμακείων που καλύπτουν επαρκώς το σύνολο της ελληνικής επικράτειας».

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Κορονοϊός: Αυτοί είναι οι δήμοι στην Αττική που είναι στο «κόκκινο» απο ενεργά κρούσματα