Wagner: Οι «αόρατοι κομάντο» του Κρεμλίνου που αναλαμβάνουν δράση από την Ουκρανία μέχρι την Αφρική
Μία σκιώδης ομάδα μισθοφόρων πιστή στο Κρεμλίνο, αναλαμβάνει «ινκόγκνιτο» τις δύσκολες αποστολές της Ρωσίας στις εύφλεκτες γωνιές του πλανήτη. Τελευταία αποστολή της ομάδας Wagner όπως λέγεται, είναι η εξόντωση του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Η Μόσχα αρνείται οποιαδήποτε σχέση με την ομάδα Wagner. Για τους επικριτές του Κρεμλίνου ωστόσο και αρκετά δυτικά μέσα ενημέρωσης -όπως η εφημερίδα Times που τους επανέφερε στο προσκήνιο- οι διαβόητοι μισθοφόροι που δρουν αθόρυβα εδώ και χρόνια έχουν μία και μοναδική αποστολή στην Ουκρανία: να δολοφονήσουν τον πρόεδρο Ζελένσκι.
Η βρετανική εφημερίδα έγραψε οτι περισσότεροι από 400 Ρώσοι μισθοφόροι έφτασαν στο Κίεβο από την Αφρική, για να δολοφονήσουν τον Ουκρανό πρόεδρο και άλλα 23 κυβερνητικά στελέχη. Ανώνυμη πηγή δήλωσε στους Times ότι 2.000 έως 4.000 μισθοφόροι βρίσκονται ήδη στην Ουκρανία από τον Ιανουάριο, αλλά για διαφορετικές αποστολές.
Ορισμένοι στάλθηκαν στις περιοχές των φιλορώσων αυτονομιστών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ στα ανατολικά της χώρας, ενώ οι 400 που είχαν αναλάβει να εξουδετερώσουν τον Ζελένσκι, έφτασαν στο Κίεβο από τη Λευκορωσία. Αξιωματούχοι της ΕΕ είπαν στους Times ότι οι επίδοξοι δολοφόνοι είναι ντυμένοι με πολιτικά ρούχα.
Ρωσικά και δυτικά μέσα ενημέρωσης ωστόσο παρακολουθούν εδώ και χρόνια το αιματοβαμμένο «αποτύπωμα» της ομάδας Wagner από την Ουκρανία και τη Συρία, μέχρι την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τη Λιβύη και τη Βενεζουέλα. Ο μυστικός στρατός του Κρεμλίνου έχει απλώσει τα πλοκάμια του σε όλο τον πλανήτη.
Σύμφωνα με έκθεση της παγκόσμιας εταιρείας συμβούλων Soufan, oι μισθοφόροι της Wagner ήταν αυτοί που έφθασαν πρώτοι στην Ουκρανία, προετοιμάζοντας τη ρωσική εισβολή που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου. Είναι πολύ αποτελεσματικοί επειδή είναι δύσκολο να εντοπιστούν, δήλωσε στους Times ο στρατηγός σερ Ρίτσαρντ Μπάρονς, πρώην διοικητής της Διοίκησης Κοινών Δυνάμεων. «Μπορούν να εμφανιστούν ξαφνικά, να κάνουν πολύ βίαια πράγματα και στη συνέχεια να εξαφανιστούν πάλι, χωρίς να είναι προφανές ποιος ήταν υπεύθυνος»
Ο ρόλος τους στην Ουκρανία
Η παρουσία τους επιβεβαιώνεται σε δημοσιεύματα και υπονοείται σε κρυπτογραφημένες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από λογαριασμούς που σχετίζονται με την ομάδα μισθοφόρων. Ωστόσο, παραμένουν πολλά ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο τους στη σύγκρουση στην Ουκρανία.
«Είναι έμπειροι στην καταπολέμηση της εξέγερσης και η Ουκρανία είναι η γενέτειρα της ομάδας», λέει ο Ράσλαν Τραντ, ειδικός σε ζητήματα της ομάδας Wagner που καταγράφει τις κινήσεις της στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. «Είναι πολύ καλοί στο να παρακολουθούν την αντίσταση. Αλλά αμφιβάλλω αν θα συμμετάσχουν σε άμεσες μάχες», είπε στην Independent.
Σύμφωνα με σημείωμα προς τους συνδρομητές του ομίλου Soufan, οι μαχητές Wagner θα μπορούσαν να συμμετάσχουν σε επιχειρήσεις ανίχνευσης βαθιά μέσα στην ουκρανική επικράτεια «ως μέρος μιας προσπάθειας ελαχιστοποίησης των νεκρών στις τάξεις του τακτικού ρωσικού στρατού», σε επιχειρήσεις «ψευδούς σημαίας» για να τονώσουν το ηθικό των Ρώσων, όπως επίσης και σε ενέργειες δολιοφθοράς για να αποδυναμώσουν τους Ουκρανούς.
Πιθανότατα λένε οι αναλυτές, οι μαχητές Wagner θα έχουν ενεργό ρόλο στον «βρώμικο πόλεμο» που ίσως έρθει μετά από μια πιθανή νίκη του Κρεμλίνου, καθώς οι θύλακες των Ουκρανών ανταρτών θα δημιουργούν εμπόδια στη Μόσχα για να εδραιώσει την εξουσία της και να εγκαταστήσει ένα φιλορωσικό καθεστώς
Η σύλληψη, η ανάκριση και η κακοποίηση ανταρτών ή λιποτακτών είναι περισσότερο στο στυλ τους. «Οι αποστολές μάχης πρώτης γραμμής είναι πολύ διαφορετικές καταστάσεις από αυτές που έχει συνηθίσει η Wagner»,εξηγεί ο Τραντ. «Αν δούμε τη δράση τους στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, είναι πολύ καλοί στο να σταματήσουν κάθε είδους αντίσταση, με την εμπλοκή τους ωστόσο σε βασανιστήρια και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Το 2014 στην Ουκρανία, μαχητές του Βάγκνερ πολέμησαν πλάι-πλάι με τις ρωσικές τακτικές δυνάμεις καθώς και με πολιτοφυλακές υπέρ του Κρεμλίνου, συχνά υπηρετώντας ως φρουροί για να διατηρούν την τάξη μεταξύ μεθυσμένων και απείθαρχων δυνάμεων.
Η δράση της Wagner
Από τότε, ο «ιδιωτικός στρατός» των αδίστακτων μισθοφόρων έχει αναπτυχθεί στη Μέση Ανατολή, την Αφρική, ακόμη και τη Λατινική Αμερική. Χρησιμοποιούνται από αυταρχικές κυβερνήσεις για να κυνηγήσουν αντάρτες και να διασφαλίσουν βασικές εγκαταστάσεις από πιθανές επιθέσεις. Οι μαχητές της Wagner εμφανίστηκαν επίσης στη Λιβύη τον Απρίλιο του 2019 όταν ενώθηκαν με τις δυνάμεις του στρατηγού Χαλίφα Χάφταρ, oποίος oεξαπέλυσε επίθεση κατά της υποστηριζόμενης από τον ΟΗΕ κυβέρνησης στην πρωτεύουσα Τρίπολη.
Στις μυστικές υπηρεσίες της Δύσης η δράση της ομάδας είναι γνωστή τουλάχιστον από το 2014, όταν υποστήριζε τους φιλορώσους αυτονομιστές στη σύγκρουση στην ανατολική Ουκρανία. Έκτοτε, ο σκιώδης στρατός που επισήμως…δεν υπάρχει, αναλαμβάνει επικίνδυνες αποστολές σε εμπόλεμες περιοχές και εύφλεκτες γωνιές του κόσμου για να προωθήσει τα συμφέροντα και τις γεωστρατηγικές επιδιώξεις της Ρωσίας.
Οι εκπαιδευμένοι μισθοφόροι παρέχουν στη Ρωσία επιρροή εκτός συνόρων χωρίς την ακριβή και πολιτικά δύσκολη διαδικασία συντήρησης στρατιωτικών βάσεων σε άλλες χώρες. Επιπλέον συνδέονται άμεσα με τον στρατό και τις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας. Ως «οργανισμός μεσολάβησης» είναι ένας οικονομικός και αποτελεσματικός τρόπος για να χτίζει η Ρωσία επιρροή και να διαμορφώνει γεγονότα. Επίσημα το Κρεμλίνο αρνείται ότι έχει οποιαδήποτε σχέση με την ομάδα Wagner.
Εμπειρογνώμονες που παρακολουθούν στενά τις κινήσεις και τις ενέργειες του συγκροτήματος Wagner εδώ και χρόνια λένε ότι οι στρατιωτικοί εργολάβοι - στους οποίους περιλαμβάνονται πρώην και εν ενεργεία Ρώσοι, Ουκρανοί, Λευκορώσοι και Σέρβοι στρατιώτες δρουν γρήγορα και αποτελεσματικά.
Οι «εγκέφαλοι» της ομάδας Wagner
Πίσω από την ομάδα Wagner βρίσκονται δύο από τους πιο στενούς φίλους του Πούτιν. Ο ολιγάρχης Γεβγκένι Πριγκόζιν όπως και ο Πούτιν - συμμερίζεται την πίστη στη ρωσική αυτοκρατορία και επιζητά την υποταγή των πρώην δορυφορικών κρατών της Σοβιετικής Ένωσης. Φημολογούμενος συνεργάτης του είναι ο τρομακτικός ιδρυτής της εταιρείας και πρώην διοικητής των ρωσικών ειδικών δυνάμεων ονόματι Ντμίτρι Ούτκιν, βετεράνος των αιματηρών πολέμων στην Τσετσενία.
Ο ολιγάρχης Γεβγκένι Πριγκόζιν είναι γνωστός και ως «σεφ του Πούτιν», επειδή έχτισε την αυτοκρατορία του μέσω εστιατορίων, αναθέσεων catering και συμβόλαια με τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Ο Πριγκόζιν κατηγορείται επίσης ότι προσπάθησε να επηρεάσει τις ενδιάμεσες εκλογές των ΗΠΑ του 2018. Ο ίδιος, οι εταιρείες και οι συνεργάτες του, οπως και μέλη της οικογένειάς του, αντιμετωπίζουν οικονομικές κυρώσεις και ποινικές διώξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει κυρώσεις κατά της Wagner καθώς και του ίδιου του Προγκόζιν για υποτιθέμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προσπάθειες αποσταθεροποίησης στον αναπτυσσόμενο κόσμο, καθώς και εκστρατείες παραπληροφόρησης με στόχο δυτικά έθνη.
Ο Πριγκόζιν ελέγχει ένα δίκτο εταιρειών ανάμεσά τους, το Internet Research Agency μία εταιρεία με έδρα την Αγία Πετρούπολη που ασχολείται με διαδικτυακές επιρροές για λογαριασμό ρωσικών επιχειρηματικών και πολιτικών συμφερόντων. To «ρωσικό εργοστάσιο τρολ» όπως το αποκαλούν στη Δύση κατηγορείται οτι προώθησε διχαστικό περιεχόμενο και παραπληροφόρηση στα social media κατά τη διάρκεια των αμερικανικών εκλογών του 2016.
Σύμφωνα με έρευνα των Bellingcat, Insider και Der Spiegel οι επιχειρήσεις του «είναι στενά συνδεδεμένες με το Υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας και τη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών GRU». Ο Πριγκόζιν και οι οικείοι του βρίσκονται επίσης στη λίστα των νέων κυρώσεων που επέβαλε η Δύση μετά τον πόλεμο.
Η Βιολέτα Πριγκόζινα, μητέρα του ολιγάρχη και ιδιοκτήτρια της Concord Management and Consulting LLC, η οποία ανήκει στον όμιλο Concord, που ιδρύθηκε και ανήκε μέχρι το 2019 στον γιο της και η Λιούμποβ Βαλεντίνοβνα Πριγκόζινα, σύζυγος του και ιδιοκτήτης της Agat LLC, θυγατρικής της Concord φιγουράρουν επίσης στον κατάλογο.
Ως ιδρυτής του Ομίλου Wagner φέρεται ο Ντμίτρι Ούτκιν. Βετεράνος και των δύο πολέμων της Τσετσενίας, υπηρέτησε στην GRU μέχρι το 2013, μετά διοίκησε μια μονάδα Spetsnaz, φτάνοντας τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Το 2013, παραιτήθηκε από την υπηρεσία και εντάχθηκε στην Ομάδα Ασφαλείας Moran.
Το 2014, παραιτήθηκε από τον Moran και ίδρυσε τον Όμιλο Wagner. Η εταιρεία πήρε το όνομά της από το παλιό του διακριτικό «Bάγκνερ», ονόμα που εμπνεύστηκε απο τον αγαπημένο συνθέτη του Χίτλερ, καθώς φέρεται να έχει εμμονή με τη ναζιστική Γερμανία. τις 13 Δεκεμβρίου 2021, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επέβαλε μια σειρά περιοριστικών μέτρων κατά του Ούτκιν και άλλων συνεργατών του Ομίλου. Κατηγορήθηκε ότι είναι «υπεύθυνος για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διέπραξε η ομάδα, οι οποίες περιλαμβάνουν βασανιστήρια και συνοπτικές εκτελέσεις και δολοφονίες».
Δεν μπορεί να επαληθευτεί εάν ο Ούτκιν ξεκίνησε την ίδρυση του Ομίλου ή αν έδρασε ως μπροστάρης για κάποιον άλλο. Στελέχη του Ομίλου Wagner, καθώς και ο ίδιος ο Ούτκιν, συμμετείχαν στις ρωσικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία το 2014. Την περίοδο 2014-2015, οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ουκρανίας εντόπισαν τρεις τηλεφωνικές συνομιλίες του, στις οποίες ανέφερε στον συνταγματάρχη της GRU, καθώς και στον αρχηγό του επιτελείου της 58ης Ρωσικής Στρατιάς.
Ο σκοτεινός ρόλος εκτός συνόρων
Τα Ηνωμένα Έθνη διερευνούν τη δολοφονία περισσότερων από 30 αμάχων στα χέρια μισθοφόρων της Wagner σε μια επιχείρηση της 16ης Ιανουαρίου στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία με στόχο μια ομάδα ανταρτών. Η New York Post, επικαλούμενη ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αναφέρει ότι οι μισθοφόροι της εταιρείας έχουν συνδεθεί με σειρά βιασμών και ληστειών στην αφρικανική χώρα.
Πέρυσι, ένας Σύρος κατέθεσε αγωγή σε ρωσικό δικαστήριο εναντίον μαχητών Wagner που φέρεται να βασάνισαν και να αποκεφάλισαν τον αδελφό του, ο οποίος δούλευε σε ένα εργοστάσιο φυσικού αερίου το 2017. Στελέχη της φέρεται να βρίσκονται πίσω απο τον ακρωτηριασμό του λιποτάκτη του συριακού στρατού. Η εταιρεία φέρεται να έχασε 600 άνδρες στις μάχες κατά του ISIS.
Το φρικιαστικό βίντεο της δολοφονίας, που προφανώς λήφθηκε ως «αναμνηστικό» από μαχητή της Wagner είχε κάνει το γύρο του κόσμου. Και το 2018 3 Ρώσοι δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ενώ ερευνούσαν το ρόλο της Wagner. H δολοφονία τους δεν εξιχνιάστηκε ποτέ.
Ειδικοί σε επιχειρήσεις ψευδούς σημαίας, οι κομάντο της Wagner έχουν κατηγορηθεί για φρικαλεότητες σε όλο τον κόσμο. «Η ρωσική κυβέρνηση θεωρεί ότι η Wagner και άλλες ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες είναι ένας χρήσιμος τρόπος για να επεκτείνει την επιρροή της στο εξωτερικό χωρίς την ορατότητα και την παρεμβατικότητα των κρατικών στρατιωτικών δυνάμεων», αναφέρει έκθεση από το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών.
Χρήσιμο γεωστρατηγικό «εργαλείο»
Ο Πούτιν επιχειρεί εδώ και χρόνια να ενισχύσει τη διεθνή επιρροή της Μόσχας στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Tην ώρα που οι Η.Π.Α. και οι Ευρωπαίοι υποχωρούν από τις εν λόγω περιοχές, το Κρεμλίνο οικοδομεί συμμαχίες με αναπτυσσόμενες χώρες εκτός των επίσημων διαύλων, συνεργάζεται με εργολάβους ιδιωτικής ασφάλειας και εποφθαλμιά «χρυσά» ενεργειακά συμβόλαια και συμφωνίες, έγραφε πρόσφατα η Wall Street Journal σε άρθρο της.
Τίτλος του «Η Ρωσία επιστρατεύει δυνάμεις μισθοφόρων για να επανακτήσει την παγκόσμια επιρροή της». Ο Στίβεν Τάουνσεντ, επικεφαλής της διοίκησης του αμερικανικού στρατού στην Αφρική, προειδοποίησε πρόσφατα για την αυξανόμενη παρουσία της Ρωσίας σε μια περιοχή που αποκτά κομβικό ρόλο παγκοσμίως ως πηγή φυσικών πόρων.
«Ρωσικές ιδιωτικές στρατιωτικές επιχειρήσεις έχουν αποσταθεροποιητική επιρροή στην Αφρική, καθώς συχνά στρατολογούνται για να εξασφαλίσουν τις ρωσικές επενδύσεις εις βάρος των Αφρικανών, να υποστηρίξουν διεφθαρμένα καθεστώτα και να εγκαθιδρύσουν ένα ευρύτερο ρωσικό στρατιωτικό αποτύπωμα παγκοσμίως», έγραφε σε σχετική αναφορά του προς την Επιτροπή Ένοπλων Υπηρεσιών της Γερουσίας.
Το Κρεμλίνο επιμένει ότι ο στόχος της αυξανόμενης παρουσίας του στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή είναι να βοηθήσει στην καταπολέμηση του εξτρεμισμού και στην ανάπτυξη των περιφερειακών οικονομιών. Και αρνείται οποιαδήποτε σχέση με εργολάβους ιδιωτικής ασφάλειας.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση δαπάνησε δισεκατομμύρια δολάρια για να προσφέρει στρατιωτική βοήθεια σε Αφρικανούς συμμάχους. Σήμερα, σε μια περίοδο μειωμένης οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος, οι προσπάθειές της Ρωσίας να ασκήσει πολιτική επιρροή περιλαμβάνουν εταιρείες ιδιωτικής ασφάλειας και επιχειρήσεις που αναζητούν πρόσβαση σε πετρέλαιο, χρυσό και διαμάντια, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους ασφαλείας. Οι ιδιωτικές αυτές εταιρείες φέρεται να λογοδοτούν στο Κρεμλίνο.
Τον Οκτώβριο του 2019, 43 Aφρικανοί αρχηγοί κρατών βρέθηκαν στο ρωσικό θέρετρο του Σότσι για την πρώτη σύνοδο κορυφής Ρωσίας-Αφρικής. Οι ηγέτες έκαναν επαφές με ρωσικές κρατικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην άμυνα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και αγόρασαν γεωργικά προϊόντα και εξοπλισμό αξίας 12,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Έκτοτε οι δεσμοί τους με τη Μόσχα ισχυροποιήθηκαν.
Στο Σουδάν ρωσική εταιρεία εξασφάλισε πρόσφατα συμβόλαιο εξόρυξης χρυσού. Και στη Λιβύη, Ρώσοι μισθοφόροι που στήριζαν τις δυνάμεις του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ έδωσαν μάχη στο πλευρό του. Για τη Ρωσία η Λιβύη είναι μια μεγάλη πύλη προς την Αφρική, αλλά αποτελεί παράλληλα είσοδο για τη Νότια Ευρώπη. Ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αρνείται ότι βρίσκεται πίσω από οποιονδήποτε ιδιωτική πρωτοβουλία στη Λιβύη. «Εάν υπάρχουν Ρώσοι πολίτες εκεί» είχε δηλώσει «δεν αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντά μας και δεν λαμβάνουν χρηματοδότηση από το ρωσικό κράτος».
Σύμφωνα με έγγραφα που διέρρευσαν στην εφημερίδα Guardian το 2018 Ρώσοι μισθοφόροι είχαν βάλει στόχο τη συνεργασία με τις δυνάμεις του Χαφτάρ. Η ομάδα Wagner εκτιμάται ότι διαθέτει 3.500 έως 5.000 μαχητές, κυρίως Ρώσους, καθώς και Κοζάκους και Ουκρανούς, και είχε εμπλακεί σε μάχες στη Συρία.
