Associated Press: «Μετά την Ουκρανία, η Ευρώπη αναρωτιέται ποιος θα είναι ο επόμενος στόχος»

Δυτικοί αξιωματούχοι λένε ότι θεωρητικά οι πιο ευάλωτες χώρες θα μπορούσαν να είναι όσες δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και επομένως μόνες και απροστάτευτες Ανάμεσά τους η γειτονική στην Ουκρανία, Μολδαβία και η γειτονική στη Ρωσία Γεωργία -και οι δύο πρώην εδάφη της Σοβιετικής Ένωσης- μαζί με τη Βοσνία και το Κοσσυφοπέδιο των Βαλκανίων.

Ωστόσο, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι ακόμη και τα μέλη του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να διατρέχουν κίνδυνο, όπως η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία στο κατώφλι της Ρωσίας, καθώς και το Μαυροβούνιο, είτε από την άμεση στρατιωτική επέμβαση της Μόσχας είτε από προσπάθειες πολιτικής αποσταθεροποίησης.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν «είπε ευθύς εξαρχής ότι δεν πρόκειται μόνο για την Ουκρανία», δήλωσε ο Μιχάλ Μπαρανόφσκι, διευθυντής του γραφείου του German Marshall Fund στη Βαρσοβία. «Μας είπε τι ήθελε να κάνει όταν απαριθμούσε τα αιτήματά του, που περιελάμβαναν την αλλαγή της κυβέρνησης στο Κίεβο, αλλά μιλούσε επίσης για την ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ και την υπόλοιπη Ανατολική Ευρώπη», είπε ο Μπαρανόφσκι σε συνέντευξη στο Associated Press.

Καθώς η Ουκρανία προβάλλει σθεναρή αντίσταση στη ρωσική επίθεση ο Μπαρανόφσκι είπε ότι «τώρα δεν είναι πραγματικά σαφές πώς θα πραγματοποιήσει τους άλλους στόχους του». Αλλά η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει πλήρη επίγνωση της βαθιάς ανησυχίας στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να είναι απλώς ένα προοίμιο για ευρύτερες επιθέσεις σε πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην προσπάθεια αποκατάστασης της περιφερειακής κυριαρχίας της Μόσχας.

Ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ δήλωσε ότι «η Ρωσία δεν πρόκειται να σταματήσει στην Ουκρανία». «Ανησυχούμε για τους γείτονές μας τη Μολδαβία, τη Γεωργία και τα Δυτικά Βαλκάνια», είπε. «Πρέπει να παρακολουθούμε τα Δυτικά Βαλκάνια, ιδιαίτερα τη Βοσνία, η οποία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αποσταθεροποίηση από τη Ρωσία».

Μολδαβία

Όπως και η γειτονική της Ουκρανία, η πρώην Σοβιετική Δημοκρατία της Μολδαβίας έχει μια αυτονομιστική εξέγερση στα ανατολικά της στο αμφισβητούμενο έδαφος που είναι γνωστό ως Υπερδνειστερία, όπου σταθμεύουν 1.500 Ρώσοι στρατιώτες. Αν και η Μολδαβία είναι ουδέτερη στρατιωτικά και δεν έχει σχέδια να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, υπέβαλε επίσημα αίτηση για ένταξη στην ΕΕ όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή σε μια γρήγορη προσπάθεια να ενισχύσει τους δεσμούς της με τη Δύση.

Η χώρα των 2,6 εκατομμυρίων κατοίκων είναι μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης και φιλοξενεί δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς που εγκατέλειψαν τον πόλεμο. Η εισβολή έχει προκαλέσει αυξημένες ανησυχίες στη Μολδαβία όχι μόνο για την ανθρωπιστική κρίση, αλλά και λόγω των φόβων ότι ο Πούτιν ενδέχεται να προσπαθήσει να συνδέσει τους αυτονομιστές ανατολικά του ποταμού Δνείστερου με την Ουκρανία μέσω του στρατηγικού λιμανιού της Οδησσού.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν επισκέφθηκε τη Μολδαβία την περασμένη εβδομάδα και δεσμεύτηκε: «Στεκόμαστε στο πλευρό της Μολδαβίας και κάθε άλλης χώρας που μπορεί να απειληθεί με τον ίδιο τρόπο». Η πρόεδρος της Μολδαβίας Μάγια Σαντού είπε ότι δεν υπάρχουν ακόμη ενδείξεις ότι οι ρωσικές δυνάμεις στην Υπερδνειστερία έχουν αλλάξει στάση, αλλά τόνισε ότι υπάρχει ανησυχία. «Σε αυτή την περιοχή τώρα δεν υπάρχει δυνατότητα να αισθανόμαστε ασφαλείς» είπε.

Γεωργία

Τον Αύγουστο του 2008 ξέσπασε πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας, όταν τα γεωργιανά κυβερνητικά στρατεύματα προσπάθησαν ανεπιτυχώς να ανακτήσουν τον έλεγχο της αποσχισθείσας επαρχίας της Νότιας Οσετίας που υποστηρίζεται από τη Μόσχα. Η Ρωσία κατέστρεψε τον γεωργιανό στρατό σε πέντε ημέρες μαχών που άφησαν πίσω εκατοντάδες νεκρούς. Στη συνέχεια, η Ρωσία αναγνώρισε τη Νότια Οσετία και μια άλλη αυτονομιστική περιοχή, την Αμπχαζία, ως ανεξάρτητα κράτη και ενίσχυσε τη στρατιωτική της παρουσία εκεί.

Η φιλοδυτική κυβέρνηση της Γεωργίας καταδίκασε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά δεν έδειξε την ίδια αλληλεγγύη που επέδειξε το Κίεβο κατά τη διάρκεια του πολέμου Γεωργίας-Ρωσίας. Εκατοντάδες Γεωργιανοί εθελοντές εμποδίστηκαν από τις αρχές να συμμετάσχουν σε μια διεθνή ταξιαρχία που πολεμούσε τη Ρωσία στην Ουκρανία.

Η φαινομενικά ουδέτερη στάση της Γεωργίας προκάλεσε χιλιάδες νυχτερινές συγκεντρώσεις στο κέντρο της Τιφλίδας, σε ένδειξη αλληλεγγύης προς την Ουκρανία. Την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση της Γεωργίας υπέβαλε αίτηση για ένταξη στην ΕΕ λίγες μέρες αφότου δήλωσε ότι δεν θα επιταχύνει την αίτησή της, καθώς οι φόβοι για ρωσική εισβολή αυξάνονταν.

Οι χώρες της Βαλτικής

Οι μνήμες της σοβιετικής κυριαρχίας είναι ακόμα νωπές στη Λετονία, τη Λιθουανία και την Εσθονία. Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ κινήθηκε γρήγορα για να ενισχύσει την παρουσία του στην ανατολική πλευρά της Συμμαχίας, ενώ η Ουάσιγκτον έχει δεσμευτεί για πρόσθετη υποστήριξη.

Στους κατοίκους των χωρών της Βαλτικής —ιδιαίτερα σε αυτούς που ήταν αρκετά μεγάλοι ώστε να ζήσουν υπό σοβιετικό έλεγχο— οι εντάσεις πριν από την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου θύμιζαν τις μαζικές εκτοπίσεις και την καταπίεση. Οι τρεις χώρες προσαρτήθηκαν από τον Ιωσήφ Στάλιν κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και ανέκτησαν την ανεξαρτησία τους μόνο με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.

Εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ το 2004, θέτοντας τους εαυτούς τους υπό τη στρατιωτική προστασία των ΗΠΑ και των δυτικών συμμάχων τους. Λένε ότι είναι επιτακτική ανάγκη να επιδείξει το ΝΑΤΟ αποφασιστικότητα όχι μόνο στα λόγια αλλά με πράξεις.

«Η Ρωσία μετράει πάντα τη στρατιωτική ισχύ αλλά και τη βούληση των χωρών να πολεμήσουν», δήλωσε ο Τζάνις Γκάρισονς, υφυπουργός Άμυνας της Λετονίας. «Μόλις δουν μια αδυναμία, θα εκμεταλλευτούν αυτήν την αδυναμία». Ο Μπλίνκεν, ο οποίος επισκέφθηκε την πρωτεύουσα της Λετονίας Ρίγα τη Δευτέρα, είπε ότι οι Βαλτικές χώρες έχουν «σχηματίσει ένα δημοκρατικό τείχος που τώρα στέκεται ενάντια στο κύμα του αυταρχισμού» που προωθεί η Ρωσία στην Ευρώπη.

Τα Βαλκάνια

Θα ήταν δύσκολο για τα ρωσικά στρατεύματα να φτάσουν στα Βαλκάνια χωρίς να εμπλέξουν δυνάμεις του ΝΑΤΟ που σταθμεύουν σε όλες τις γειτονικές χώρες. Όμως η Μόσχα θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την περιοχή με τη βοήθεια της συμμάχου της Σερβίας, την οποία εξοπλίζει με άρματα μάχης, εξελιγμένα συστήματα αεράμυνας και πολεμικά αεροσκάφη.

Το Κρεμλίνο πάντα θεωρούσε την περιοχή σφαίρα επιρροής του, αν και δεν ήταν ποτέ μέρος του σοβιετικού μπλοκ. Ένας καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος στη δεκαετία του 1990 άφησε πίσω τουλάχιστον 120.000 νεκρούς και εκατομμύρια άστεγους. Η Σερβία, το μεγαλύτερο κράτος στα Δυτικά Βαλκάνια, κατηγορείται για την έναρξη του πολέμου επειδή προσπάθησε να αποτρέψει τη διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας με τη βία, μια κίνηση που μοιάζει με την τρέχουσα προσπάθεια της Μόσχας να επαναφέρει την Ουκρανία στην τροχιά της με στρατιωτική βία.

Υπάρχουν φόβοι στη Δύση ότι η Σερβική ηγεσία, η οποία έχει αρνηθεί να συμμετάσχει σε διεθνείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας, θα μπορούσε να προσπαθήσει να εκμεταλλευθεί την κρίση στην Ουκρανία για να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω τους γείτονές της, ιδιαίτερα τη Βοσνία, όπου οι σερβικές μειονότητες απειλούν να διασπαστούν από την κοινή ομοσπονδία και να ενταχθούν στη Σερβία. Σέρβοι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα αρνηθεί ότι παρεμβαίνουν στα γειτονικά κράτη, αλλά έχουν υποστηρίξει σιωπηρά τις αποσχιστικές κινήσεις των Σερβοβόσνιων και του ηγέτη τους, Μίλοραντ Ντόντικ.

Η ρωσική πρεσβεία στη Βοσνιακή πρωτεύουσα Σεράγεβο προειδοποίησε πέρυσι ότι εάν η Βοσνία λάβει μέτρα για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, «η χώρα μας θα πρέπει να αντιδράσει σε αυτήν την εχθρική πράξη». Η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα αναγκάσει τη Βοσνία να πάρει μέρος στη «στρατιωτικοπολιτική αντιπαράθεση», ανέφερε. Οι ειρηνευτικές δυνάμεις της ΕΕ στη Βοσνία ανακοίνωσαν την ανάπτυξη περίπου 500 επιπλέον στρατευμάτων στη χώρα, επικαλούμενη «την επιδείνωση της ασφάλειας διεθνώς (η οποία) ενδέχεται να εξαπλώσει την αστάθεια».

Το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο αποσχίστηκε από τη Σερβία το 1999 μετά από έναν αεροπορικό πόλεμο του ΝΑΤΟ κατά των σερβικών στρατευμάτων, ζήτησε από τις ΗΠΑ να δημιουργήσουν μια μόνιμη στρατιωτική βάση στη χώρα και να επιταχύνουν την ενσωμάτωσή του στο ΝΑΤΟ, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

«Η επιτάχυνση της ένταξης του Κοσσυφοπεδίου στο ΝΑΤΟ και η κατοχή μιας μόνιμης βάσης αμερικανικών δυνάμεων είναι μια άμεση ανάγκη για την εγγύηση της ειρήνης, της ασφάλειας και της σταθερότητας στα Δυτικά Βαλκάνια», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας του Κοσσυφοπεδίου Aρμέντ Μεχάι στο Facebook.k

Η Σερβία είπε ότι η κίνηση είναι απαράδεκτη. Η διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου το 2008 αναγνωρίζεται από περισσότερες από 100 χώρες, κυρίως δυτικά έθνη, αλλά όχι από τη Ρωσία ή τη Σερβία.

Το Μαυροβούνιο, πρώην σύμμαχος που γύρισε την πλάτη του στη Ρωσία για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ το 2017, έχει επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα για τον πόλεμο στην Ουκρανία και θεωρείται ως το επόμενο στη σειρά των Δυτικών Βαλκανίων για την ένταξη στην ΕΕ. Η χώρα είναι διχασμένη μεταξύ εκείνων που ευνοούν τις φιλοδυτικές πολιτικές και των φιλοσέρων και φιλορώσων.

Η Ρωσία έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει τον φιλοδυτικό Πρόεδρο του Μαυροβουνίου Μίλο Τζουκάνοβιτς, ο οποίος οδήγησε το μικρό κράτος της Αδριατικής στο ΝΑΤΟ, ότι η κίνηση ήταν παράνομη και δεν έχει τη συγκατάθεση όλων των Μαυροβουνίων. Η Ρωσία μπορεί να ελπίζει να βελτιώσει τελικά τους δεσμούς της με το Μαυροβούνιο σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την παρουσία της στη Μεσόγειο.