Η ευκαιρία της Ινδίας στα σπάνια μέταλλα μετά τη συνάντηση Τραμπ - Σι

Η σύνοδος κορυφής μεταξύ του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, και του προέδρου της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, στο πλαίσιο του APEC στην Γκιονγκτζού, δεν απέφερε κάποια μεγάλη συμφωνία, αλλά είχε ένα πολύτιμο παράπλευρο όφελος: τον χρόνο. Η Κίνα συμφώνησε να καθυστερήσει για έναν χρόνο τον τελευταίο γύρο περιορισμών στις εξαγωγές σπάνιων γαιών — ένα μέτρο που η Ουάσιγκτον φοβόταν ότι θα μπορούσε να στραγγαλίσει, εν μια νυκτί, τις αλυσίδες εφοδιασμού στους τομείς της άμυνας, της καθαρής ενέργειας και των ημιαγωγών.

Οι αγορές υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό αυτό που θεώρησαν «ανακωχή». Όμως η παύση αυτή υπογραμμίζει πόσο επισφαλής παραμένει η παγκόσμια εξάρτηση από την Κίνα — και πόσο επείγουσα είναι η ανάγκη διαφοροποίησης.

Την τελευταία δεκαετία, η Κίνα διατηρεί σχεδόν μονοπωλιακή κυριαρχία στα στοιχεία σπανίων γαιών που κινούν τη σύγχρονη οικονομία. Ελέγχει περίπου το 70% της παγκόσμιας εξόρυξης, πάνω από το 90% της διύλισης και σχεδόν ολόκληρη την παραγωγή μαγνητών υψηλών επιδόσεων, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τα ηλεκτρικά οχήματα, τις ανεμογεννήτριες και τα κατευθυνόμενα πυρομαχικά ακριβείας. Κάθε φορά που οι γεωπολιτικές εντάσεις αυξάνονται, γίνεται φανερό πόσο εύκολα μπορεί το Πεκίνο να χρησιμοποιήσει αυτή την κυριαρχία ως όπλο. Ακόμα και μια προσωρινή καθυστέρηση στις εξαγωγές προκαλεί αναταράξεις σε ολόκληρους βιομηχανικούς κλάδους — από το Ντιτρόιτ έως το Ντίσελντορφ.

Η ετήσια αυτή ανάπαυλα, λοιπόν, αποτελεί ένα παράθυρο ευκαιρίας για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους να δράσουν. Το ερώτημα είναι ποιος μπορεί να κινηθεί ταχύτερα για να δημιουργήσει αξιόπιστες εναλλακτικές. Και όλο και περισσότερο, η απάντηση ίσως είναι: η Ινδία.

Το Νέο Δελχί διαθέτει εδώ και καιρό τα απαραίτητα γεωλογικά συστατικά. Οι παράκτιες αμμοθίνες της Ινδίας περιέχουν πλούσια κοιτάσματα μοναζίτη, βαστανσίτη και άλλων ορυκτών σπανίων γαιών, όμως μέχρι πρόσφατα η ικανότητα επεξεργασίας και το κανονιστικό πλαίσιο της χώρας υστερούσαν. Αυτό, πλέον, αλλάζει.

Τον Ιούνιο, η Ινδία ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με εταιρείες και σχεδιάζει ένα πρόγραμμα οικονομικών κινήτρων για την εγχώρια παραγωγή μαγνητών σπανίων γαιών, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από την Κίνα. Ινδικές εταιρείες όπως η Sona Comstar, ήδη σημαντικός παγκόσμιος προμηθευτής εξαρτημάτων για ηλεκτρικά οχήματα, εγκαθιστούν γραμμές παραγωγής μαγνητών. Η κρατική Indian Rare Earths Ltd. έχει αναλάβει την επέκταση των δυνατοτήτων διύλισης, ενώ ο Ινδικός Οργανισμός Διαστήματος (ISRO) συμβάλλει στην προσαρμογή τεχνολογιών διαχωρισμού υψηλής καθαρότητας που αρχικά είχαν αναπτυχθεί για δορυφορικά εξαρτήματα.

Ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι η Ινδία συνδέει αυτές τις εσωτερικές κινήσεις με στρατηγικές συνεργασίες στο εξωτερικό. Οι συνομιλίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιαπωνία και την Αυστραλία, στο πλαίσιο του σχήματος Quad, έχουν επιταχύνει κοινά έργα εξερεύνησης, συγχρηματοδότησης και μεταφοράς τεχνολογίας.

Σε αντίθεση με πολλούς άλλους νέους παίκτες στον αγώνα για τις σπάνιες γαίες, η Ινδία διαθέτει τόσο την κλίμακα όσο και την αξιοπιστία. Είναι η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, αξιόπιστος εταίρος των ΗΠΑ και χώρα ήδη κεντρική στον σχεδιασμό των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού στους τομείς των ημιαγωγών, της άμυνας και της καθαρής ενέργειας. Η βιομηχανική της βάση είναι αρκετά μεγάλη ώστε να απορροφήσει και τους καθετοποιημένους κλάδους — μαγνήτες, κινητήρες, μπαταρίες — που οι μικρότεροι παραγωγοί σπανίων γαιών, όπως η Αυστραλία ή η Βραζιλία, δεν μπορούν να υποστηρίξουν πλήρως.

Με ισχυρή πολιτική βούληση και ένα ταχέως αναπτυσσόμενο τεχνολογικό οικοσύστημα, η Ινδία θα μπορούσε σύντομα να αναδειχθεί ως ο τρίτος πυλώνας — μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία — ενός δημοκρατικού δικτύου σπανίων γαιών.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άλλοι διεκδικητές υποτιμώνται. Η Αυστραλία παραμένει αναντικατάστατη όσον αφορά την εξόρυξη και την επεξεργασία πρώιμου σταδίου· τα έργα Arafura και Lynas βρίσκονται χρόνια μπροστά. Το ορυχείο Serra Verde στη Βραζιλία, που ξεκίνησε τις πρώτες αποστολές του πέρυσι, προσφέρει την τόσο αναγκαία διαφοροποίηση στο δυτικό ημισφαίριο. Πρόοδο έχει σημειώσει και η Αμερική: η MP Materials έχει ξεκινήσει την παραγωγή μετάλλου νεοδυμίου-πρασεοδυμίου (NdPr) στην Καλιφόρνια και μαγνητών στο Τέξας. Ωστόσο, η βιωσιμότητα αυτών των εγχειρημάτων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μακροπρόθεσμα συμβόλαια πώλησης και κρατικές επιδοτήσεις. Καμία από αυτές τις χώρες, από μόνη της, δεν μπορεί να εξισορροπήσει την κυριαρχία της Κίνας.

Η Ινδία, ωστόσο, αλλάζει τα δεδομένα, συνδέοντας τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού με τη ζήτηση της αγοράς. Μπορεί να καταναλώνει ό,τι παράγει, να εξάγει ό,τι επεξεργάζεται και —αν ενσωματωθεί με τους συμμάχους της— να αποτελέσει κόμβο τόσο για την παραγωγή όσο και για την επεξεργασία. Η στρατηγική της Ινδίας είναι επίσης λιγότερο ευάλωτη σε βραχυπρόθεσμες πολιτικές ανατροπές· η αυτάρκεια στις σπάνιες γαίες εντάσσεται ομαλά στη γενικότερη ατζέντα του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι, «Atmanirbhar Bharat» (Αυτάρκης Ινδία), η οποία απολαμβάνει διακομματικής υποστήριξης.

Για να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να αντιμετωπίσει την Ινδία όχι μόνο ως εταίρο στην άμυνα ή στους ημιαγωγούς, αλλά ως θεμέλιο λίθο μιας νέας «συμμαχίας για τις σπάνιες γαίες». Αυτό σημαίνει ορισμένα πρακτικά βήματα.

Πρώτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να εξετάσουν τη συγχρηματοδότηση εργοστασίων μαγνητών στην Ινδία μέσω δανείων της U.S. International Development Finance Corporation ή εγγυήσεων της EXIM, εξασφαλίζοντας ότι οι νέες εγκαταστάσεις θα πληρούν τα διεθνή περιβαλλοντικά και εργασιακά πρότυπα.

Η Ινδία και οι ΗΠΑ μπορούν επίσης να δημιουργήσουν αμοιβαία αποθέματα — μια μικρή αλλά συμβολικά σημαντική κίνηση που θα δείξει εμπιστοσύνη και θα συμβάλει στη σταθεροποίηση των τιμών.

Η επιτάχυνση της ανταλλαγής τεχνολογίας στους τομείς της διύλισης και της επεξεργασίας αποβλήτων θα επιτρέψει στην Ινδία να παρακάμψει τις δαπανηρές φάσεις δοκιμών και λαθών που επιβράδυναν τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία.

Τέλος, η συνεργασία στις σπάνιες γαίες θα πρέπει να ενταχθεί στον πυρήνα της ατζέντας του Quad, αποκτώντας την ίδια σημασία με τις κοινές ναυτικές ασκήσεις ή τη συνεργασία στους ημιαγωγούς.

Οι επικριτές θα υποστηρίξουν ότι τα προβλήματα διακυβέρνησης της Ινδίας —η γραφειοκρατική αδράνεια, οι περιβαλλοντικές αντιδράσεις και οι αργές διαδικασίες αδειοδότησης— θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν τις φιλοδοξίες της. Αυτοί οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί, αλλά συχνά υπερτιμημένοι. Η πρόσφατη επιτυχία της Ινδίας στην προσέλκυση βιομηχανιών υψηλής τεχνολογίας —από τις γραμμές συναρμολόγησης της Apple έως τα κέντρα σχεδίασης μικροτσίπ— δείχνει ότι η χώρα μπορεί να αποδώσει, όταν ευθυγραμμίζονται οι στρατηγικές προτεραιότητες με τα οικονομικά κίνητρα.

Το επόμενο έτος θα αποτελέσει δοκιμασία για το αν η «ανακωχή των σπανίων γαιών» μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών θα διατηρηθεί. Όμως ο χρόνος ευνοεί εκείνους που δρουν. Αν η Κίνα χρησιμοποιήσει τους επόμενους 12 μήνες για να ενισχύσει τον έλεγχό της, ενώ οι άλλοι διστάζουν, ο κόσμος θα βρεθεί ακόμη πιο εξαρτημένος από πριν. Αν, αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και η Βραζιλία στηρίξουν την άνοδο της Ινδίας ως αξιόπιστου προμηθευτή και επεξεργαστή, μπορούν να θέσουν τα θεμέλια για μια πραγματικά πολυπολική αγορά σπανίων γαιών — και μαζί με αυτήν, για μεγαλύτερη γεωπολιτική ανθεκτικότητα.

Η σύνοδος Τραμπ–Σι εξασφάλισε λίγο «οξυγόνο». Η Ινδία, τώρα, προσφέρει τον δρόμο για να αναπνεύσει ο κόσμος ελεύθερα.