Η εφορία σταματά να κυνηγά «αχυρανθρώπους» για φοροδιαφυγή - Τί άλλαξε

Σε πολλές περιπτώσεις είχε διαπιστωθεί πως ανυποψίαστα πρόσωπα (αχυράνθρωοι), με ειδικά χαρακτηριστικά, π.χ. ηλικιωμένοι, αλλοδαποί, ασθενείς, τοποθετούνταν δολίως σε βασικές διοικητικές θέσεις εταιρειών (πρόεδρος διοικητικού συμβουλίου, διαχειριστής, εκκαθαριστής κλπ.), ώστε να επωμιστούν το σύνολο της ευθύνης για οφειλές που δημιουργήθηκαν πριν τη δική τους θητεία, καθιστώντας, συνήθως, εξαιρετικά δυσχερή την ικανοποίηση του δημοσίου αποκλειστικώς και μόνο από τον τελευταίο αυτό συνυπόχρεο.

Ωστόσο, το ΣτΕ με την απόφαση 1837/2020 όρισε πως μέτρα διασφάλισης του Δημοσίου, λόγω διαπίστωσης φοροδιαφυγής από εταιρεία μπορούν να επιβληθούν σε μέλη της διοίκησής της, μόνο εφόσον τα τελευταία έχουν αποδεδειγμένα ασκήσει διαχειριστικά καθήκοντα.

Σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι ένα νομικό πρόσωπο έχει διαπράξει φοροδιαφυγή, για τη νόμιμη επιβολή μέτρων διασφάλισης του Δημοσίου κατά προσώπου που συμμετέχει στο όργανο διοίκησης εταιρείας δεν αρκεί απλά η ιδιότητα του μέλους αλλά, επιπρόσθετα, η φορολογική αρχή οφείλει να αποδείξει ότι το εν λόγω πρόσωπο έχει πράγματι ασκήσει, διαρκώς ή προσωρινά, συγκεκριμένα καθήκοντα διοικήσεως ή διαχειρίσεως της εταιρείας.

Υπενθυμίζεται ότι το πλαίσιο που ρυθμίζει το ζήτημα της αλληλέγγυας ευθύνης των προσώπων που διοικούν εταιρείες αναμορφώθηκε πρόσφατα, ούτως ώστε για τη θεμελίωση τέτοιας ευθύνης να απαιτείται, μεταξύ άλλων προϋποθέσεων, υπαιτιότητα των προσώπων αυτών

Με τον νόμο 4646/2019 ο νομοθέτης παρενέβη στα πιο πάνω στοιχεία της αστικής ευθύνης των διοικούντων έναντι του Δημοσίου και καθόρισε πως αίρονται τα μέτρα εις βάρος των υποχρέων για οφειλές, εφόσον δεν συντρέχει υπαιτιότητα ή το χρέος δεν κατέστη ληξιπρόθεσμο κατά την θητεία τους.

Ως προς την ευθύνη των συνυπόχρεων προσώπων, η νέα διάταξη περιόρισε την αστική ευθύνη μόνο στους «εκτελεστικούς προέδρους» και επέκτεινε την αλληλέγγυα ευθύνη και στους γενικούς διευθυντές με παράλληλη διατήρηση της ευθύνης των διευθυντών, συμπεριλαμβάνοντας και εκείνους που δεν έχουν καμία ανάμιξη στην οικονομική διαχείριση του νομικού προσώπου. Πάντως , βάσει του μαχητού τεκμηρίου της υπαιτιότητάς τους, μπορούν να επικαλεστούν και αποδείξουν ότι δεν ευθύνονται για τη δημιουργία των χρεών του νομικού προσώπου.

Τέλος, με το νέο πλαίσιο προβλέπεται ότι αλληλέγγυα ευθύνη υφίσταται και για τα πρόσωπα που ασκούν «εν τοις πράγμασι» τη διαχείριση ή διοίκηση νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας, δηλαδή, φυσικά πρόσωπα τα οποία, παρόλο που τυπικά δεν κατέχουν διοικητικές θέσεις, στην πραγματικότητα ασκούν εξουσίες που παραπέμπουν στην κατοχή τέτοιων θέσεων.

Δεδομένου ότι στο νόμο δεν γίνεται καμία αναφορά σε ενδεχόμενες περιστάσεις που θα μπορούσαν να στοιχειοθετήσουν την «εν τοις πράγμασι» διαχείριση ή διοίκηση, το ζήτημα αυτό κρίνεται κατά περίπτωση από τη φορολογική διοίκηση και τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της ΑΑΔΕ.