Βασίλης Παπαβασιλείου: Η προσφυγική καταγωγή, η αγάπη για τον Γκαίτε και ο εμφύλιος πόλεμος

Ο Βασίλης Παπαβασιλείου, ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους του ελληνικού θεάτρου, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 76 ετών το πρωί της Παρασκευής 6 Ιουνίου. Υπήρξε σκηνοθέτης, ηθοποιός και συγγραφέας. Τα τελευταία χρόνια αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας και νοσηλευόταν σε νοσοκομείο.

Τον Μάιο του 2023, σε συνέντευξη του στην «Καθημερινή», είχε μιλήσει για τον εμφύλιο, τον πολιτισμό, τη νέα γενιά, τον Γκαίτε και τη σχέση του με την τεχνολογία.

Με σεβασμό, είχε αναφερθεί στις ρίζες του: «Κατάγομαι από γονείς προσφυγικής γενιάς... Ο παππούς μου, από την πλευρά του πατέρα, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωσή μου. Ήταν αρχιμανδρίτης και με έπαιρνε μαζί του στο ιερό. Όταν κάποιες Πόντιες διαμαρτυρήθηκαν πως “ο μικρός είναι λαϊκός, επιτρέπεται να μπαίνει στο ιερό;”, εκείνος απάντησε: “Μακάρι κι εμείς που εισερχόμεθα επισήμως να είχαμε την καθαρότητα της ψυχής του”».

Με χιούμορ δήλωνε λάτρης του μεγάλου Γερμανού ποιητή Γκαίτε: «Αχ τον άτιμο τον Γκαίτε, πολύ τον εκτιμώ. Διαβάζω πολύ, δουλεύω στο θέατρο. Μπορώ να πω σαν τον Γκαίτε ότι "ύφανα τη ζωή μου με το λήμμα κάποιων γυναικών"».

«Ο εμφύλιος δεν τελείωσε το 1974»

Επιπλέον είχε σχολιάσει την ιστορική συνέχεια του διχασμού στην Ελλάδα: «Ο Εμφύλιος Πόλεμος δεν τελειώνει. Ο γέροντας φίλου μου, βετεράνος της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ξυπνούσε με τον εφιάλτη των “τσέτηδων”. Ο Εμφύλιος τερματίζεται 100 χρόνια μετά. Δεν τελείωσε το 1974. Η μεταπολίτευση απλώς ανέδειξε τα φαντάσματα. Το 2015, ζήσαμε μια τραγική φάρσα, την απειλή εξόδου από την Ε.Ε. Πίσω από όλα αυτά, βρίσκεται ο διχασμός του 1915, ο οποίος συνεχίζεται».

Με αφορμή τον ενταφιασμό του τέως βασιλιά, είχε σχολιάσει: «Το 2023 ακούστηκαν τα πάντα. Εκφράστηκε όμως και ένας φόβος για επιστροφή της μοναρχίας. Για μένα, η απόσταση είναι προϋπόθεση κάθε επόμενου βήματος. Δεν σημαίνει παραίτηση ή λήθη ο αντίθετο: σημαίνει μετουσίωση της εμπειρίας σε γνώση και αίτημα μέλλοντος».

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα και το «μετά»

Είχε μια ιδιαίτερη προσέγγιση στο ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών: «Ωραία, τα φέρνουμε. Και μετά; Τα βάζουμε στο Μουσείο της Ακρόπολης. Και; Είμαστε ένας μικρός τόπος με μεγάλο παρελθόν. Μήπως πρέπει να κάνουμε κάτι ουσιαστικότερο; Γιατί να μη φτιάξουμε δύο ερευνητικά κέντρα με παγκόσμια ακτινοβολία για τη μελέτη του κλασικού κόσμου; Εκεί, στον πρώην ομφαλό της Γης».

«Μπορούμε να δούμε ότι πίσω από τα μάρμαρα υπάρχει το αίμα των σημερινών ανθρώπων, η αγωνία τους, η ανάγκη τους να ζήσουν με το παρελθόν τους;».

Η τεχνολογία και τα Social Media

Είχε βαθιά επίγνωση της επιρροής της τεχνολογίας στον άνθρωπο: «Η τεχνολογία είναι διαστημική. Η ταχύτητα που μας προσφέρει έχει φτάσει σε σημείο να αυτοακυρώνεται. Αυτό δημιουργεί ένα χαρακτηριστικό στον άνθρωπο που θα το ονόμαζε, όπως ο Κούντερα, “αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι”».

Tέλος, ο Βασίλης Παπαβασιλείου παρέμενε κοντά στους νέους και δίδασκε στο Τμήμα Θεατρολογίας του ΕΚΠΑ: «Μου κάνει καλό που συναναστρέφομαι νέους. Όμως παρατηρώ ότι έχουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δολοφονεί την όρεξη».

Διαβάστε επίσης