Κουνούπια τον χειμώνα: Το «ιδανικό κοκτέιλ συνθηκών» που επιτρέπει την αναπαραγωγή τους

Η κυκλοφορία των κουνουπιών ήταν κάποτε ταυτισμένη με το καλοκαίρι. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, τα κουνούπια εμφανίζονται σε απροσδόκητες εποχές, ακόμα και κατά την περίοδο του χειμώνα.

Τα κουνούπια διαθέτουν τις απαραίτητες ικανότητες για να αντεπεξέλθουν επιτυχώς στις κλιματικές συνθήκες που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια, προσαρμόζοντας ανάλογα την βιοοικολογία τους, αναφέρει ο Δρ. Αντωνίος Μιχαηλάκης (Ερευνητής -Εντομολόγος, Προϊσταμένου Εργ. Εντόμων & Παρασίτων Υγειονομικής Σημασίας, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, Αν. Μέλους του ΔΣ ΕΟΔΥ). Τα κουνούπια είναι εξαιρετικοί οργανισμοί—τέλειες μηχανές επιβίωσης. Είναι ικανοί πιλότοι (πετάνε και κρύβονται με ευκολία), άριστοι χημικοί (μας εντοπίζουν από τις οσμές που εκπέμπουμε) και αποτελεσματικοί μικροβιολόγοι (αποσπούν αίμα χωρίς να το αντιληφθούμε). Αυτές οι «δεξιότητες» εξηγούν, γιατί υπήρχαν πριν από τον άνθρωπο, επιβίωσαν στην εποχή των δεινοσαύρων και θα συνεχίσουν να ευδοκιμούν.

Σύμφωνα με τον κ. Μιχαηλάκη, ο κύριος παράγοντας που επηρεάζει τα κουνούπια είναι η θερμοκρασία. Επηρεάζονται άμεσα από τις μεταβολές της θερμοκρασίας, κυρίως σε ό,τι αφορά στην ανάπτυξή τους, στον ρυθμό αναπαραγωγής και στην επιβίωσή τους. Οποιαδήποτε αλλαγή στην εναλλαγή των εποχών τα επηρεάζει σημαντικά. Για παράδειγμα, μια παρατεταμένη θερμή περίοδος εκτός των αναμενόμενων συνθηκών (π.χ. τον χειμώνα) έχει άμεση επίπτωση στην βιοοικολογία τους. Αυτό έχει γίνει ιδιαίτερα εμφανές τα τελευταία χρόνια λόγω των ήπιων χειμερινών συνθηκών σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Οι επιστήμονες ανησυχούν όχι μόνο για την αυξημένη δραστηριότητα των κουνουπιών, αλλά και για τους επιταχυνόμενους αναπαραγωγικούς κύκλους των ιών (π.χ. δάγκειος πυρετός) και των παρασίτων (π.χ. ελονοσία) που μεταφέρουν. Οι θερμότερες συνθήκες επιτρέπουν σε αυτά τα παθογόνα να αναπαράγονται ταχύτερα μέσα στα κουνούπια, αυξάνοντας τον κίνδυνο μετάδοσης για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα του έτους.

Ένας άλλος σημαντικός κλιματικός παράγοντας είναι οι βροχοπτώσεις. Τα κουνούπια χρειάζονται νερό για να ολοκληρώσουν τον βιολογικό τους κύκλο και ως εκ τούτου οι βροχοπτώσεις δημιουργούν τις απαραίτητες εστίες αναπαραγωγής (στάσιμα νερά). Σε αστικά περιβάλλοντα, οι βροχοπτώσεις συχνά οδηγούν στη δημιουργία ιδανικών ενδιαιτημάτων για τα κουνούπια, όπως πλαστικά σκουπίδια, εγκαταλελειμμένα δοχεία νερού, μεταχειρισμένα ελαστικά και άλλα απορρίμματα που μπορούν να συγκρατήσουν βρόχινο νερό. Το πρόβλημα εντείνεται, όταν οι βροχοπτώσεις συνδυάζονται με ευνοϊκές θερμοκρασίες, δημιουργώντας ένα «ιδανικό κοκτέιλ συνθηκών» για την αναπαραγωγή των κουνουπιών σε μεγάλους πληθυσμούς.

Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων, όπως η αύξηση της θερμοκρασίας, οι αλλαγές στα μοτίβα των βροχοπτώσεων και οι ανθρώπινες δραστηριότητες, έχουν επιτρέψει στα κουνούπια να προσαρμοστούν και να ευδοκιμούν ακόμα και κατά τους χειμερινούς μήνες. Αυτή η μεταβολή θέτει σημαντικές προκλήσεις για τη δημόσια υγεία, καθώς επεκτείνει την περίοδο, κατά την οποία μπορούν να μεταδώσουν ασθένειες που μεταφέρονται από αυτά.

Στη χώρα μας, η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει άμεσα τους πληθυσμούς των κουνουπιών, σε ό,τι αφορά στην ανάπτυξη, στην επιβίωση και στη γεωγραφική τους κατανομή. Για τη μείωση των επιπτώσεών τους και την προστασία της δημόσιας υγείας, οι αρμόδιες υπηρεσίες των Δήμων και των Περιφερειών πρέπει να εφαρμόσουν άμεσα ολοκληρωμένα σχέδια διαχείρισης, προσαρμοσμένα στις ειδικές ανάγκες κάθε περιοχής. Αυτά τα σχέδια θα πρέπει να περιλαμβάνουν, εκτός των παραδοσιακών ψεκασμών το καλοκαίρι, προγράμματα ενημέρωσης του κοινού (π.χ. δημοτικές πρωτοβουλίες για την εξάλειψη στάσιμων νερών σε ιδιωτικούς χώρους) και προγράμματα καταπολέμησης των κουνουπιών, που θα υλοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, τονίζει, τέλος, ο κ. Μιχαηλάκης.

Διαβάστε επίσης