To «στολισμένο δένδρο» των αρχαίων Ελλήνων στα Ιωάννινα

Η Ειρεσιώνη είναι το κλαδί ελιάς ή δάφνης, το οποίο στόλιζαν οι αρχαίοι Έλληνες κατά την έβδομη μέρα της γιορτή των Πυανεψίων και τη δεύτερη μέρα της γιορτής των Θαργηλίων. Πάνω στον κότινο υπήρχαν πλεγμένες λευκές ή πορφυρές κορδέλες από μαλλί (<είρος = έριον, μαλλίον) και είχε κρεμασμένους όλων των ειδών τους καρπούς (εκτός του αχλαδιού και του μήλου) της πρώτης φθινοπωρινής σοδειάς. Κατά την γιορτή των Πυανεψίων, οι "αμφιθαλείς παίδες", δηλαδή αυτοί που είχαν και τους δύο γονείς στη ζωή, περιέφεραν την ειρεσιώνη από οικία σε οικία και έψελναν το ομώνυμο άσμα (καλένδες/κάλαντα):

Όταν έφθαναν στο σπίτι τους κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την εξώπορτά τους, όπου παρέμενε μέχρι την ιδία ημέρα του νέου έτους, οπότε, αφού τοποθετούσαν την νέα, κατέβαζαν την παλιά και την έκαιγαν. Άλλα παιδιά κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την θύρα του Ιερού του Απόλλωνος. Με το δεντράκι αυτό οι άνθρωποι ευχαριστούσαν τον Απόλλωνα για την καλή σοδειά του καλοκαιριού και εύχονταν ο ερχόμενος χρόνος να είναι επίσης ευνοϊκός. Άλλη ονομασία της ειρεσιώνης ήταν ικετηρία (από το ικετεύω, παρακαλώ).

Η Ειρεσιώνη κατά την αρχαιότητα θεωρούνταν έκφραση ευχαριστίας για την γονιμότητα του λήξαντος έτους και παράκληση συνεχίσεως της γονιμότητας και ευφορίας και κατά το επόμενο έτος και ήταν αφιερωμένη στην Αθηνά, τον Απόλλωνα και τις Ώρες (Ευνομία, Δίκη, Ειρήνη), όπως διαβάζουμε epirusonline.gr

Το έθιμο της Ειρεσιώνης καταδικάστηκε ως ειδωλολατρικό και απαγορεύτηκε η τέλεσίς του κατά τη Βυζαντινή περίοδο. Ως μετεξέλιξη της αρχαίας Ελληνικής «Ειρεσιώνης», θα πρέπει ίσως να θεωρηθεί ο στολισμός των στύλων κατά την εορτή των Χριστουγέννων «…κατά διαταγήν του επάρχου της (κάθε) πόλεως, ου μόνον καθαρισμός των οδών εγένετο, αλλά και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνομένων στύλων με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και άνθη εποχής».

Το 1833, το έθιμο του στολισμένου δένδρου επανήλθε στην Ελλάδα με την μορφή του Χριστουγεννιάτικου δένδρου από τους Βαυαρούς που συνόδεψαν τον Όθωνα, ως δικό τους Χριστουγεννιάτικο έθιμο. Αρχικά στολίστηκε στα ανάκτορα του Ναυπλίου και στη συνεχεία στην Αθήνα, όπου οι κάτοικοι έκαναν ουρές για να το θαυμάσουν.